Succesvol samenwerken doe je zo

Joanne voerde het onderzoek uit bij het ZonMw-programma Voor elkaar!, dat projecten voor en door mensen met een beperking of chronische aandoening financiert. Joanne vertelt: 'We wisten vanuit het programma dat samenwerking tussen patiëntenorganisaties een belangrijke rol speelt in het realiseren van impact en bereik. Samenwerking is een van 4 interacties waarvan is aangetoond dat deze de kans op toepassing in beleid, praktijk, onderwijs en onderzoek bevorderen. Maar welke factoren bijdragen aan een goede samenwerking tussen patiëntenorganisaties wisten we nog niet.' Dus ging Joanne op onderzoek uit. Hiervoor interviewde ze 10 patiëntenorganisaties en 2 adviesorganisaties.

Samenwerken heeft veel voordelen, vertelt Joanne. ‘Er komen steeds 3 factoren naar voren. Ten eerste zorgt samenwerken voor een grotere impact. Het maakt vaak een verschil of je bijvoorbeeld met 1 organisatie een brief aan het ministerie schrijft of dat met 30 organisaties doet. Ook zorgt samenwerken voor meer menskracht. Meer menskracht zorgt ervoor dat je keuzes kan maken in waar je mensen op inzet, in plaats van dat ze alle ballen omhoog moeten houden. Het specifiek kunnen inzetten van mensen kan er dan weer voor zorgen dat je de tijd en capaciteit hebt om je kennis op een bepaald onderwerp te verdiepen. Ook kun je hierdoor meer inzetten op het delen van kennis.'

Tot slot zorgt samenwerking ervoor dat je inspiratie bij elkaar op kan doen. ‘Je hoeft het wiel niet zelf opnieuw uit te vinden, maar je kunt elkaar juist verder helpen,’ vertelt Joanne. ‘Als de ene organisatie al ervaring heeft met het doen van een subsidieaanvraag, dan kan de ander daarbij helpen. Maar ook inhoudelijk kan je van elkaar leren. Bepaalde onderwerpen komen bij veel aandoeningen voor, zoals pijn en vermoeidheid. Je kan natuurlijk per organisatie bedenken hoe je met zo’n thema omgaat, maar je kan daarin ook samen optrekken en elementen van elkaars aanpak lenen.'

Samenwerking tussen patiëntenorganisaties heeft dus aanzienlijke voordelen. Maar dat wil niet zeggen dat het makkelijk is, in tegendeel. Hoe kan je ondanks dat succesvol met elkaar samenwerken en je doelen als organisatie bereiken? Joanne kwam in haar onderzoek tot 10 aanbevelingen.

Hoewel de tips kunnen helpen bij het samenwerken, zorgen ze niet voor een gegarandeerd goede samenwerking, vertelt Joanne. ‘Uiteindelijk is samenwerken heel onvoorspelbaar en per situatie verschillend. Maar deze tips geven wel inzicht en maken de kans op een succesvolle samenwerking groter.’

Bespreek het doel

Duidelijk met elkaar communiceren is een belangrijke voorwaarde voor goede samenwerking, vertelt Joanne. Haar tip: ‘Bespreek bij de opzet van de samenwerking met elkaar wat je verwacht voor je eigen doelgroep. Wees ook realistisch: je kan niet 100% van je eigen doelen bereiken, maar je kan samen wel zo dichtbij mogelijk bij die doelen komen. Bespreek ook waarom je graag samen wil werken, zodat je van elkaar begrijpt met welke insteek iedereen aan tafel zit. Houd tijdens de gesprekken in je achterhoofd dat alle partijen hun eigen doelgroep heel waardevol vinden en daar veel passie voor hebben.’

Bouw aan onderling vertrouwen en begrip

Het stimuleren van openheid in de communicatie tussen patiëntenorganisaties is dus erg belangrijk voor een goede samenwerking. Maar waarom is dit van belang? ‘Het zorgt voor vertrouwen en begrip tussen beide partijen,’ licht Joanne toe. ‘Het kost tijd om elkaar te leren kennen en elkaar te vertrouwen. Investeer daarom in het opbouwen van relaties en een netwerk binnen en buiten de samenwerking. Ga bijvoorbeeld een keer koffie drinken met elkaar.’

Het is ook belangrijk om afspraken te maken over hoe je met elkaar communiceert. Bespreek tijdens de opzet van de samenwerking hoe je omgaat met misverstanden, onbegrip of conflict. Op deze manier kun je makkelijker tot elkaar komen mochten er misverstanden ontstaan.’

Hoe bouw je een goed team op?

‘Een goed team is een gevarieerd team. Zorg daarom voor een mix van verschillende expertises in je team. Niet alleen ervaringsdeskundigen zijn heel belangrijk, maar bijvoorbeeld ook een zorgprofessional, een ondernemer of iemand met financiële kennis. Zo zorg je voor een team met verschillende visies en invalshoeken op een onderwerp. Het hebben van een goed netwerk is belangrijk om mensen met verschillende expertises te vinden en om advies te vragen als het nodig is. Als hulpmiddel voor het samenstellen van een gebalanceerd team kun je de online module van INVOLV (voormalig PGOsupport) gebruiken.’

‘Ervaringsdeskundigen spelen een belangrijke rol in een team, maar door ziekte is de uitval in deze groep hoger Probeer daarom een grotere groep ervaringsdeskundigen te betrekken bij een project. Zorg dat iedereen op de hoogte is van elkaars taken zodat men voor elkaar kan invallen op het moment dat iemand uitvalt.’

Wat zijn de valkuilen

‘Organisaties hebben vaak veel passie voor het doel, maar vergeten soms om goede afspraken te maken over praktische zaken. Je kan natuurlijk niet alles van te voren afspreken, maar het is belangrijk om tussentijds te blijven communiceren. Om de samenwerking goed te laten verlopen is een duidelijk proces nodig. Dus maak tijdens het opzetten van de samenwerking afspraken over bijvoorbeeld de rolverdeling, wie welke beslissingen neemt en hoe je elkaar op de hoogte houdt van de voortgang van het project. Zorg ervoor dat deze afspraken worden vastgelegd.’

De resultaten van het onderzoek worden gedeeld met patiëntenorganisaties. De tips en adviezen worden door ZonMw ook gebruikt om patiëntenorganisaties beter te ondersteunen en subsidieoproepen beter in te richten. Wil je meer weten over het onderzoek? Haar volledige onderzoek (in het Engels geschreven) is op te vragen via voorelkaar@zonmw.nl. Wil je meer weten over het programma Voor elkaar? Bekijk dan de programmapagina.