Nieuwe manieren om statushouders te ondersteunen

Een training om stress te herkennen bij jonge statushouders, ontwikkelen van informatiekaarten voor een betere overgang van jeugd- naar volwassenzorg en een gesprekstool om te ondersteunen bij gezinshereniging. Dit zijn enkele resultaten die door de inmiddels afgeronde praktijkprojecten zijn opgeleverd. Om de kennis die de projecten voortbracht zo goed mogelijk aan te laten sluiten bij de doelgroep, zijn statushouders bij ieder project betrokken.

Als puber maak je een belangrijke ontwikkeling door. Oorlog, verlies van familie of dierbaren en een vaak traumatische vlucht en aankomst verstoren die belangrijke ontwikkeling. Daarnaast ben je als puber vaak erg onzeker over van alles en nog wat, ook als het goed met je gaat. Speciaal voor deze kwetsbare groep ontwikkelde Vluchtelingenwerk Nederland de training MindPower, een training om in groepsverband psychische problemen, zoals stress, te herkennen en te verminderen.

In samenwerking met jonge statushouders ontwikkelden ervaren trainers een interactieve training van 7 weken. In deze training leren jongeren zich bewust te worden van hun emoties en krijgen ze meer zicht op hun talenten en hun toekomstperspectief. Een essentieel onderdeel van de training is dan ook stressreductie en het versterken van veerkracht. De jongeren worden gecoacht om op eigen kracht hun mogelijkheden te ontdekken, waardoor hun zelfbewustzijn en zelfvertrouwen groeit.

In de evaluatie aan het eind van de training gaven de jongeren aan dat ze meer rust ervaarden en dat ze ontspanningsoefeningen en stress reducerende methodes zoals wandelen, muziek luisteren, praten of schrijven sneller inzetten. De kennis die door de jongeren is opgedaan, werd ook doorgegeven aan familie of vrienden. Zij voelden daardoor meer begrip voor zichzelf en anderen. Dankzij de training kwamen ze er ook achter dat het hebben van twee culturen een mooie kans en rijkdom kan zijn. Met de tools die ze in handen krijgen, kunnen plannen worden gemaakt voor hun toekomst in Nederland. Dit voelt als heel ‘empowerend’, omdat ze dan een beeld vormen van zichzelf in de toekomst.

Lees meer over het project MindPower

In 2017 verscheen over alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv’er) een rapport van de Jeugdombudsman uit Den Haag. Vooral over de overgang van zorg van 18- naar 18+ werden zorgen geuit. Daarnaast was er een duidelijke vraag naar het verbeteren van deze hulpverlening vanuit zorgverleners die werken met Eritrese AMV’ers maar ook van Eritrese AMV’ers zelf. Ze hebben vaak te maken met psychosociale problemen en trauma’s. Daarnaast lopen ze grote risico’s om geïsoleerd te raken, afhankelijk te worden van bijstand, in de schulden te belanden of zelfs af te glijden naar het criminele circuit. Een belangrijke oorzaak is een gebrek aan continuïteit in de psychosociale hulpverlening bij de overgang van jeugd- naar volwassenzorg.

Eritrese AMV’ers vanaf 17 jaar hebben zich op het oplossen van dit probleem gestort, en samen met de lokale organisaties, betrokken bij de hulpverlening, gekeken naar deze overgang. Daarbij stelden ze vragen als: Wat gaat er al goed? Wat kan er beter? Wat is wiens rol en verantwoordelijkheid? Daarnaast werden de bevorderende en belemmerende factoren voor een integrale samenwerking in kaart gebracht om de continue psychosociale hulpverlening te kunnen garanderen bij de overgang naar volwassenzorg. Dit resulteerde in een factsheet voor hulpverleningsorganisaties, waarin aanbevelingen gebundeld zijn. Daarnaast zijn informatiekaarten ontwikkeld, met als thema’s: donorschap, huisarts, Nederlandse taal, werk en zorg(verzekering) voor AMV’ers zelf.

Het is belangrijk om met een praktijkpartner te werken die erg betrokken is en goede toegang heeft tot de doelgroep. Het project verliep soepel vanwege hun inbreng. Zij brachten als praktijkpartner belangrijke kennis van de praktijk, een passie voor de doelgroep en een enthousiasme om ketenpartners en jongeren te mobiliseren. Eritrese AMV’ers waren dan ook heel positief over deelname aan het project. Zij vonden het belangrijk dat hun ervaringen, wensen en behoeften in kaart werden gebracht, niet alleen voor henzelf maar ook voor andere jongeren.

Lees verder over integrale ketensamenwerking voor een goede transitie van 18- naar 18+

Het herenigen van een gezin is een grote gebeurtenis die veel impact heeft. Van grote vreugde om elkaar weer te zien tot het niet kunnen delen van trauma’s. Dit kan gevolgen hebben voor alle gezinsleden bijvoorbeeld op het gebied van welzijn, gezondheid, werk en onderwijs. Wat niet helpt, is dat voor- en nareizigers zelf geen vragen stellen over dit onderwerp en niet gewend zijn met vreemden over problemen te spreken. Uit gesprekken met hen en professionals die met gezinsherenigers te maken krijgen, bleek dat er behoefte is aan extra informatie en handvatten voor de begeleiding.

GGD Gelderland Zuid is een praktijkonderzoek op basis van literatuur en interviews met de doelgroep gestart. Hierin is intensief samengewerkt met landelijke en lokale partners. Dit heeft een verslag, een handreiking en een gesprekstool opgeleverd. Het verslag geeft uitgebreide achtergrondinformatie, plaatst gezinshereniging in een context en geeft een beschrijving van de problematiek waar gezinsherenigers mee te maken kunnen krijgen. De handreiking, gebaseerd op dit verslag, geeft beknopte informatie voor iedereen die werkt met gezinsherenigers. De ontwikkelde gesprekstool biedt concrete tips en voorbeeldvragen ter geheugensteun om in te zetten tijdens een gesprek tussen professionals en gezinsherenigers.

De gezinsherenigers die betrokken waren bij het onderzoek, gaven aan dat ze het prettig vonden dat er wat breder werd gekeken naar alles rondom gezinshereniging. Dat ze niet die eenling zijn maar dat ze worden gezien als eenheid met hun gezin en alles wat daarin speelt. In Nederland zijn we redelijk veel gericht op de eigen ontwikkeling/ontplooiing en hebben minder oog voor context van statushouders omdat die zo anders is dan wij gewend zijn. Een cultuursensitieve aanpak is daarom zeker nodig om de juiste zorg en ondersteuning aan statushouders te geven.