Meer waardering voor andere talenten
Aan het begin van haar voordracht schetst Rianne Letschert haar huidige profiel. Ze is 42 jaar, heeft twee kinderen van zeven en twaalf jaar, en is sinds 2016 rector magnificus van de Universiteit Maastricht. Maar ze weet nog goed hoe ze werd gepresenteerd als de ‘godin van de wetenschap’ toen ze net een Vidi-beurs had gekregen. ‘Ik vond het zo vreemd,’ vertelt ze de zaal, om zo als individu uitverkoren te worden, want die beurs was eigenlijk de erkenning voor wat ze juist samen met een team wetenschappers in tien jaar had opgebouwd. En ze was daarom ook blij dat de beurs haar in staat stelde een aantal teamleden een vast contract te geven. Toen kwam het telefoontje uit Maastricht met de vraag of ze wilde solliciteren, waardoor haar carrière een nieuwe wending nam.
Betere balans
Het systeem van erkennen en waarderen moet anders, want er is ‘een mismatch,’ stelt Letschert. Nu wordt fundamenteel onderzoek altijd als het belangrijkste gezien, terwijl zaken als onderwijs, leiderschap, teamwork, kennisoverdracht en impact op de samenleving te weinig meetellen. ‘Het gaat niet om minder voor fundamenteel onderzoek, het gaat om een betere balans,’ aldus Letschert. Gemakkelijk is het niet om een ander systeem van erkennen en waarderen te krijgen. Het betekent samenwerken aan ‘cultuurverandering.’ In een general assembly hebben veertien CvB-leden het mandaat gekregen om voorstellen te maken voor een ander systeem.
Stress en frustratie
Vaak wordt leidinggevenden gevraagd om te beoordelen op het resultaat van onderzoek. Maar is het wel zo dat alle wetenschappers excellent zijn, vraagt Letschert. Eén ding weet ze wel zeker, wetenschappers zijn allemaal ‘tireless workhorses’ zijn. ‘Dat doen we ook ons zelf aan. Ik heb ook een probleem met ‘nee’ zeggen. Daarom sta ik weer hier,’ lacht ze. ‘Maar ik zie steeds meer stress en frustratie,’ stelt de rector magnificus. Het is prima als er competitie is, ‘maar als je elkaar niets gunt, klopt er iets niet.’
Wetenschapper 2030
Letschert vertelt dat de Vereniging van Universiteiten (VSNU), NWO, NFU en ZonMw samenwerken in het project ‘recognition and rewarding academics’ om te komen tot een breder kader om wetenschappers te beoordelen. In september komen de organisaties met een position paper.
Hoe ziet de wetenschapper van 2030 eruit? ‘Ik ben niet tegen iemand die heel goed onderzoek doet, maar niet iedereen hoeft in die zin de wereldtop te zijn om waardevol te zijn,’ benadrukt ze. Ze wil dat degenen die excelleren op het gebied van onderwijs ook carrière kunnen maken en de mensen die bijdragen aan het team volop gewaardeerd worden. Het moet ook gebruikelijker zijn dat wetenschappers meerdere rollen in hun loopbaan vervullen.
Eigen pad
Inmiddels zijn er ook voorbeelden. Letschert excuseert zich voor de slechte kwaliteit van de fotootjes die ze in haar presentatie toont, en wijst dan naar Manon Kluijtmans die zich als hoogleraar richt op hoe onderwijs kan bijdragen aan de verbinding tussen theorie en praktijk. Ook noemt ze Nobelprijswinnaar Ben Feringa die altijd zijn team voorop zal stellen. Zelf sluit ze niet uit dat ze straks, na haar baan als rector magnificus, wellicht weer onderzoeker wordt. Letschert: ‘Ik zou willen dat iedereen een eigen pad volgt dat bij hun eigen talent past, en dat de universiteit daar ook ruimte voor geeft.’