Handvatten voor gemeenten uit het Rapport ‘Een fijne dag voor thuiswonende mensen met dementie’

In veel gemeenten in Nederland maakt nu maar een beperkte groep mensen met dementie gebruik van het bestaande aanbod van dagactiviteiten. ZonMw heeft in het kader van het programma ‘Versterking aanbod dagactiviteiten voor thuiswonende mensen met dementie’ (ADMD) 24 gemeenten en/of regio’s daarom middels een subsidie in de gelegenheid gesteld om te werken aan de ontwikkeling van een vraaggestuurd, toekomstbestendig en toegankelijk aanbod dat (beter) aansluit bij de behoeften van thuiswonende mensen met dementie.

Evaluatieonderzoek uitgevoerd door Movisie

Movisie heeft op verzoek van ZonMw projectleiders van gemeenten ondersteund bij deze opgaven en dit kwalitatief en kwantitatief gemonitord en geëvalueerd. Dit eindrapport bevat de resultaten van dit evaluatieonderzoek.

Handvatten voor gemeenten

Op basis van onder andere de opgedane inzichten uit de 24 projecten van ZonMw, licht Movisie vijf elementen uit die met name voor gemeenten belangrijk zijn om mee te nemen in hun rol bij goede ondersteuning van mensen met dementie en hun naasten. Hiervoor is specifiek gekeken naar welke stappen er zijn gezet binnen de projecten en deze zijn vertaald naar de wijze waarop de gemeente haar rol kan invullen. Deze elementen kunnen cyclisch worden ingezet in het kader van ontwikkelen, delen en leren. De vijf elementen worden uitgelicht in de infographic en verder toegelicht.

Afbeelding
Infographic-zinvolle-daginvulling-dementie uit rapport Een fijne dag

 

Een cijfermatig en inhoudelijk beeld van aard en omvang van de problematiek is belangrijk als vertrekpunt voor verdere gesprekken en visieontwikkeling. Zorg ervoor dat dit beeld regelmatig geactualiseerd wordt om te controleren of uitgangspunten van het beleid nog kloppen. De stem van de mensen met dementie en hun naasten is daarbij onontbeerlijk; ga met hen in gesprek en zoek naar passende vormen om hen te betrekken. Ze bieden waardevolle en soms verrassende inzichten. Ook de Dementiemonitor en de Dementiescan van Alzheimer NL kunnen respectievelijk helpen een landelijk en lokaal beeld te schetsen. De Beleidshulp Dementie voor gemeenten van Movisie en Vilans bevat nog meer praktische tips en tools voor de inventarisatiefase.

Gebruik zowel de landelijke als regionale data en informatie om als gemeente het gesprek aan te gaan met mogelijke samenwerkingspartners en probeer daarbij aan te sluiten bij hun positie en rol; waar zit voor hen het gevoel van urgentie en hoe zien zij hun mogelijke bijdrage aan dit vraagstuk? Investeer in commitment vanuit de gedacht dat iedereen iets bijdraagt aan een dementievriendelijke samenleving. In de ondersteuning en zorg rond mensen met dementie zijn ook andere partijen betrokken waar gemeenten geen of minder zeggenschap over hebben; blijf wel steeds in gesprek met deze partijen om hen te informeren over de koers van de gemeente en te kijken waar je elkaar kunt versterken. Vergeet daarbij niet om inwoners zelf te betrekken en benut daarbij bijvoorbeeld de toolkit die ontwikkeld werd in het Verbeterproject Toegang.

Duidelijke afspraken, een helder proces en gevoel van progressie zijn van belang om de motivatie van samenwerkingspartners in een dergelijk lokaal project of netwerk vast te houden. Investeer in een goede interne of externe procesbegeleider die de voortgang bewaakt, partijen bij elkaar haalt en bewaakt dat ieders inbreng gehoord wordt. Faciliteer een samenwerkingsoverleg. Duid gezamenlijk de data uit de inventarisatie om vervolgens een gezamenlijke visie te bepalen, prioriteiten te stellen, volgordelijkheid te bepalen en keuzes te maken. Doe dit samen met alle betrokkenen om een gezamenlijk beeld en gezamenlijke taal te creëren die de basis vormt voor concrete plannen. Vergeet ook hierbij de mensen om wie het uiteindelijk gaat niet! Het Kwaliteitskompas van Movisie biedt houvast in de verschillende fasen van het proces en helpt om het vraagstuk gezamenlijk te duiden en te komen tot een gedragen keuze voor het gewenste maatschappelijk resultaat en de aanpak die daaraan gaat bijdragen.

Probeer niet alles zelf te bedenken en te doen; maak gebruik van bestaande wetenschappelijk kennis en praktijkervaring van andere gemeenten en onderzoeken naar wat werkt. Goede voorbeelden van andere gemeenten en initiatieven zijn o.a. te vinden in de Inspiratiewijzer van ZonMw. Bouw in het proces evaluatiemomenten in om te bepalen of het werk nog past bij de uitgangspunten en de bedoeling. Maak ruimte voor deskundigheidsbevordering en experimenten om innovatie te bevorderen. Laat mensen ook leren door middel van concrete trainingen vanuit bijvoorbeeld Samen Dementievriendelijk. Laat merken dat je als gemeente de inspanningen waardeert en heb daarbij in het bijzonder aandacht voor de vrijwilligers uit informele en buurtinitiatieven. Zij kunnen al gauw het gevoel krijgen dat ze als middel tot kostenbesparing worden ingezet omdat ze goedkoper zijn dan professionele organisaties. Benadruk de meerwaarde van deze initiatieven en maak dat ook concreet in vormen van waardering als feestelijke vrijwilligersbijeenkomsten en vormen van waardering voor mantelzorgers.

Om een brede beweging naar een dementievriendelijke samenleving in gang te zetten en meer mensen en organisaties te bewegen zich in te zetten voor mensen met dementie, is voortdurende aandacht voor het onderwerp, de mensen met dementie en activiteiten noodzakelijk. Bijvoorbeeld door campagnes, een vaste rubriek in huis- aan huis bladen, het delen van ervaringen van mantelzorgers, mensen met dementie en bestaande activiteiten. Ook de samenwerkingspartners blijven gemotiveerd en geïnspireerd als ze merken dat hun werk gezien en gehoord wordt en er brede aandacht voor is.

Subsidie uit het programma ‘Versterking aanbod dagactiviteiten voor thuiswonende mensen met dementie’

Door het programma versterking aanbod dagactiviteiten voor thuiswonende mensen met dementie konden 24 projecten aan de slag met verder ontwikkelen van een toegankelijk en meer toekomstbestendig aanbod dat aansluit bij de behoeften van thuiswonende mensen met dementie.

Gemeenten creëerden een regiobeeld en inventariseerden de wensen en behoeften van deze groep en hun mantelzorgers aan dagactiviteiten en legden die naast het bestaande aanbod. Op basis van het regiobeeld en de behoefteanalyse konden gemeenten vervolgens, samen met relevante partners, een plan van aanpak ontwikkelen om hun aanbod van dagactiviteiten meer vraaggericht en toekomstbestendig te maken. Tijdens de slotbijeenkomst in januari 2023 deelden projectleiders kennis en ervaringen met elkaar.

Vervolgprogramma Dagactiviteiten voor thuiswonende mensen met dementie 2023 - 2025

Het programma ‘Versterking aanbod dagactiviteiten voor thuiswonende mensen met dementie’ krijgt een vervolg. Het doel van het vervolgprogramma is het versterken van het lokale aanbod van betekenisvolle dagactiviteiten voor thuiswonende mensen met dementie. Vanuit dit programma zullen er ook subsidiemogelijkheden volgen. Houd hiervoor de subsidiekalender in de gaten.

Nu al aan de slag met het versterken van het aanbod binnen jullie gemeenten? Bekijk dan het rapport en Inspiratiewijzer dagactiviteiten dementie voor gemeenten. Hierin staan inspirerende voorbeelden, ‘best practices’, toolkits en andere hulpmiddelen.

Afbeelding