Evaluatieonderzoek naar Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken

Problematisch alcoholgebruik is schadelijk. Daarom ambieert het Nationaal Preventieakkoord dat alcoholmarketing hier níet aan bijdraagt. De Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken biedt houvast voor adverteerders om zo verantwoord mogelijk te adverteren. Ecorys heeft in opdracht van STIVA en het ministerie van VWS onderzocht of er genoeg duidelijke kaders zijn voor adverteerders en of er voldoende draagvlak is.

Voorkomen moet worden dat marketing voor alcoholhoudende dranken bijdraagt aan problematisch alcoholgebruik. In de Reclamecode voor Alcoholhoudende Dranken (RvA) zijn op basis van zelfregulering afspraken gemaakt voor adverteerders over verantwoorde alcoholmarketing. Zijn er genoeg duidelijke kaders voor adverteerders? En is er draagvlak om conform de code te handelen?

Om deze vragen te beantwoorden, heeft Ecorys de RvA geëvalueerd. De code is systematisch onder de loep genomen. Conclusies: de code is over het algemeen volledig, actueel en doeltreffend. Wel zijn er mogelijkheden voor verbetering.

Conclusies evaluatieonderzoek

  • Het draagvlak voor de RvA onder adverteerders is groot. Dit draagvlak is minder onder wetenschappers omdat de RvA een zelfregulerende gedragscode is en uit onderzoek blijkt dat zelfreguleringscodes vaker worden overschreden dan wetgeving, in mindere mate worden gehandhaafd en tot relatief minder consequenties leidt bij overtreding.
  • De aanbevelingen bevatten vooral suggesties om adverteerders nog meer houvast te geven. Bijvoorbeeld verduidelijk de regels over de inzet van influencers op social media.
  • Uit het totaal aantal ingediende en klachten en het aantal keer dat navolg wordt gegeven aan de uitspraken van de Reclame Code commissie blijkt dat adverteerders de regels van de RvA naleven. Deze reactieve vorm van monitoren – signaleren van een overtreding na een klacht- zou overtredingen kunnen missen. Een proactieve vorm van monitoring strekt daarom tot aanbeveling evenals een stringenter beleid bij overtreding aangezien het nu niet mogelijk is om naleving van onwillige en niet-aangesloten adverteerders af te dwingen.
  • De RvA draagt bij aan de doelstellingen van het Preventieakkoord, omdat de meeste adverteerders en de brancheverenigingen van verkooppunten zich bewust zijn van de impact die alcoholreclames hebben op jongeren en hier rekening mee houden bij het kiezen van hun kanalen en de boodschap van uitingen.
  • Mogelijkerwijs zijn er reclames die volgens de RvA zijn toegestaan ondanks dat zij aantrekkelijk zijn voor jongeren. Reclames die jongeren bijvoorbeeld zien op televisie en op straat, via billboards en bushokjes associëren jongeren met positieve ervaringen zoals vriendschap en gezelligheid. Meer onderzoek is nodig om scherp te krijgen wat aantrekkelijk is voor jongeren, waar ze zich mee identificeren en hoe ze dat beïnvloedt. Kennis hieromtrent kan helpen om de richtlijnen hieromtrent beter aan te scherpen. .
  • De RvA laat alcoholreclame toe als publiek voor maximaal 25% uit minderjarigen bestaat. Dit kunnen heel veel minderjarigen zijn, denk bijvoorbeeld aan een stadion. Daarom is onderzoek nodig over wat een acceptabele grens zou kunnen zijn.  

Bekijk hier het volledige evaluatierapport Evaluatie Reclamecode voor Alcoholhoudende Dranken

Op 6 april 2021 is het evaluatierapport (samen met andere rapporten) aangeboden aan de Tweede Kamer. Bekijk hier de Kamerbrief over onderzoeken over alcoholpreventie

De Reclamecode voor Alcoholhoudende Dranken (RvA) is ontwikkeld door STIVA (Stichting Verantwoord Alcoholgebruik) en vormt een onderdeel van de Nederlandse Reclamecode.

Documentenonderzoek, diepte-interviews en online dialoog

De evaluatie is uitgevoerd door middel van juridisch documentenonderzoek, diepte-interviews met betrokken gremia en een online dialoog op basis van stellingen. Ook jongeren zijn bevraagd naar hun herinnering wat betreft reclames voor alcoholhoudende dranken.

Doelstellingen alcoholmarketing in Nationaal Preventieakkoord

In het Nationaal Preventieakkoord ‘Naar een gezonder Nederland’ staan ambities en maatregelen om Nederland gezonder te maken. De evaluatie is uitgevoerd in het kader van dit preventieakkoord.

Dit zijn de doelstellingen in het akkoord over marketing van alcoholhoudende dranken:

  • We willen voorkomen dat marketing voor alcoholhoudende dranken bijdraagt aan problematisch alcoholgebruik.
  • Het streven is dat alcoholmarketing jongeren niet of zo weinig mogelijk bereikt en beïnvloedt. Dit gaat verder dan dat alcoholmarketing niet gericht mag zijn op jongeren.

Naast problematisch alcoholgebruik, legt het akkoord ook de focus op roken en overgewicht.

Problematisch alcoholgebruik

Jaarlijks sterven 35.000 Nederlanders door roken, overgewicht of probleemdrinken. Ze zijn samen de grootste oorzaak van ziekte in Nederland. De gezondheid van veel Nederlanders kan verbeteren.

Problematisch alcoholgebruik heeft grote consequenties. Niet alleen voor de gebruiker heeft het schadelijke gevolgen, maar ook voor de directe omgeving en voor de maatschappij. Om meer inzicht te krijgen in preventieve maatregelen en effectieve behandelingen, draagt ZonMw bij aan vernieuwend en inzicht gevend onderzoek.

Meer informatie