Vroegtijdige hulp bieden als ouders verslaafd zijn aan alcohol

Wanneer ouders verslaafd zijn, verloopt de zorg via twee paden: langs de verslavingszorg voor henzelf en de jeugdzorg voor de kinderen. Beide zorgpaden blijken moeilijk op elkaar af te stemmen, vooral omdat de belangen van ouders en kinderen als tegenstrijdig worden ervaren. Het recht op autonomie van ouders lijkt te botsen met het recht op een veilige ontwikkeling van kinderen. Onderzoekers van de Universiteit Maastricht hebben deze ethische vragen nader geanalyseerd. Ook interviewden ze alcoholverslaafde ouders en professionals uit de jeugd- en verslavingszorg.

Vroegsignalering

Een belangrijk knelpunt bleek een onvoldoende vroege signalering van gezinnen waarin deze problematiek speelt. Ook was er grote verlegenheid bij zowel professionals als het informele netwerk om ouderlijke alcoholmisbruik aan te kaarten en vervolgens in te grijpen. De studie toonde aan dat deze handelingsverlegenheid vaak ontstaat doordat de belangen van ouders en kinderen als botsend worden ervaren. De focus kwam zo te liggen op een goede belangenafweging en de vraag wanneer gedwongen ingrijpen gerechtvaardigd is.

Relationele verbondenheid

De onderzoekers vonden echter dat zowel voor ouders als voor hulpverleners de taal van dwang en drang averechts werkt. Ouders mijden de zorg uit angst en hulpverleners kunnen deze ouders niet bereiken omdat zij de hulpverleners wantrouwen. Om dit te voorkomen pleiten de onderzoekers voor een ethische invalshoek waarin de nadruk ligt op de relationele verbondenheid van ouders en kinderen. De aandacht moet dan uitgaan naar de onderliggende psychosociale oorzaak van de verslaving, waarvoor de ouders hulp moeten krijgen. Deze bevindingen leveren belangrijke handvatten op voor communicatie en samenwerking tussen verschillende hulpverleners en met betrokken gezinnen. Ook kunnen de onderzoeksresultaten helpen bij het vormgeven van beleid rond verslavings- en jeugdzorg en bestaande dilemma’s voorkomen.