Tappen uit een ander vaatje op Texel

De Coalitie Positieve Gezondheid bestaat uit een brede groep deelnemers, van de gemeente Texel tot aanbieders van zorg en welzijn of woningcorporaties. Van der Vlerk, naast voorzitter van de Coalitie ook regiomanager bij vvt-organisatie Omring, blikt terug op het ontstaan in 2016: ‘Het drong bij alle partijen door dat we de uitdagingen die op ons eiland afkomen echt alleen maar met elkaar aan kunnen gaan.’

Daarbij doelt ze op de enorme vergrijzing, die op Texel eerder zichtbaar zal zijn dan in de rest van de kop van Noord-Holland. In 2025 zal al 1 op de 3 inwoners 65 of ouder zijn. En binnen die groep ouderen is het aandeel 80-plussers relatief groot én heeft het eiland te maken met jongeren die wegtrekken vanwege een overspannen woningmarkt.

Van der Vlerk: ‘Om mensen gezond en gelukkig op Texel te kunnen laten blijven wonen, komen we er niet met focus op meer zorg. We moeten tappen uit een ander vaatje.’ Dit bewustzijn landde als eerste bij een groep bewoners, de zorgcoöperatie Texel Samen Beter. Zij haalden Machteld Huber, grondlegger van het gedachtengoed van Positieve Gezondheid, naar het eiland.

Nog meer bewoners én professionals raakten geïnspireerd en de Coalitie Positieve Gezondheid kwam tot stand. Op papier is dit inmiddels een coöperatie, genaamd Kern Gezond Texel. ‘Er is vastgelegd dat Texel Samen Beter altijd een bestuurslid levert. De stem van de inwoners is van groot belang en is zo geborgd in de coöperatie’, vertelt Van de Vlerk.

Binnen Gezond Texel 2030 krijgt de focus op meer gezondheid vorm via drie actielijnen. De eerste richt zich erop dat mensen weten hoe ze zo gezond mogelijk kunnen blijven en zo goed mogelijk om kunnen gaan met uitdagingen in hun leven. Preventie en veerkracht dus in plaats van zorg. Daar hoort een zorgzame gemeenschap bij; iets wat Texel van oudsher al is, maar wat het Programma probeert te versterken.

Inmiddels zijn gemeenschapsinitiatieven in kaart gebracht; van de fanfare tot wandelgroepjes of ondersteuning van vrijwilligers. ‘Er is al heel veel, maar mensen weten initiatieven niet altijd te vinden’, vertelt Van der Vlerk. ‘Er is veel te winnen als we bestaande activiteiten beter onder de aandacht brengen en meer met elkaar verbinden.’

De tweede actielijn van het programma houdt in dat professionals deze beweging kunnen ondersteunen. Dat betekent dat zij weten hoe zij het gesprek hierover kunnen voeren of kunnen werken met Welzijn of Bewegen Op Recept. Tenslotte is het van belang dat zoveel mogelijk partijen samenwerken en met elkaar randvoorwaarden creëren, ook op het gebied van financiering.

Op dat vlak ligt een uitdaging, aangezien zorgprofessionals nu vaak wel hun verrichtingen kunnen declareren, maar niet hun inzet op preventie. Van der Vlerk verwacht dat dit systeem uiteindelijk zal kantelen. De uitdagingen die op Texel afkomen, gelden immers misschien iets later maar uiteindelijk net zo voor de rest van Nederland. ‘In de tussentijd investeren wij als betrokken zelf in manieren om te kunnen experimenteren en leren we van onze ervaring.’

Van der Vlerk hoopt dat het programma de grote opgave van toekomstbestendige zorg behapbaar maakt, met als doel de juiste zorg op de juiste plek. ‘We verwachten een deel van de zorgvraag te kunnen voorkomen, verkorten of uit te stellen’, stelt Van der Vlerk. Ze licht toe: ‘Gezonde en veerkrachtige gemeenschappen kunnen veel vragen zelf opvangen. Situaties die toch in het medisch circuit terechtkomen, zullen we goed en snel moeten beoordelen. Horen ze daar of passen ze beter in het sociaal domein?’

De Start- en Uitvoeringsimpuls van ZonMw is gebruikt om het programma verder uit te werken en een start te maken met de uitvoering. ‘We onderzoeken met een brede groep partijen, van onderwijs tot verenigingen, ondernemers en werkgevers, hoe ook zij kunnen bijdragen aan meer gezondheid op het eiland’, vertelt Van der Vlerk. Daarnaast groeit de aandacht voor Welzijn of Bewegen op Recept en is er een tweejaarlijkse Gezondheidsbeurs voor kinderen. Dankzij de recente impuls van de gemeente kan de versnelling en verbreding van de beweging nog meer vaart krijgen.

En, zo beseft ze zich maar al te goed, het gaat sowieso niet om een ‘korte klap’. ‘Dit is een grote beweging, die we met elkaar hebben ingezet en voorlopig nog niet ‘klaar’ is. Dat geeft niet, zolang we weten waar we het voor doen. Door ons programma zal de Texelaar bewuster bezig zijn met gezondheid, waarbij eilandbewoners elkaar helpen en zullen merken dat hun omgeving deze beweging ondersteunt. We lopen graag voorop om hier samen vorm aan te geven.’

Tekst Marieke Kessel | Beeld René du Chatenier / Nationale Beeldbank