10 jaar Positieve Gezondheid
De conferentie
Op 11 november vond in de Utrechtse Jaarbeurs de conferentie 10 jaar ‘Health as the ability to adapt and self-manage’ plaats. Hiermee vieren het Institute for Positive Health, ZonMw en de Gezondheidsraad het tienjarige jubileum van de Positieve Gezondheid, inmiddels een (inter)nationale beweging. Tijdens de conferentie spreken onder meer grondlegger Machteld Huber, hoogleraar André Knottnerus, directeur ZonMw Véronique Timmerhuis en haar voorganger Henk Smid en onderzoeker Alex Jadad over een decennium denken en werken vanuit dit gezondheidsconcept. Met vele online volgers en een fysieke aanwezigheid van honderden gedreven betrokkenen is de dag in alle opzichten positief. De sfeer, de visie op de toekomst én de kijk op gezondheid.
De conferentie wordt afgetrapt met een toespraak van Paul Blokhuis, demissionair staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Positieve Gezondheid heeft hem – vanwege het accent op zingeving – niet alleen persoonlijk geïnspireerd maar ook als bestuurder met preventieve gezondheid in het pakket. Het concept richt zich namelijk niet op de aandoening of ziekte maar vooral op een gezonde leefomgeving, een goed sociaal netwerk en een gezonde leefstijl. En laat nu het laatste iets zijn waar het bij veel mensen nog aan schort, waardoor ze ziek worden of sterven. En dat zijn opvallend vaak mensen met een laag inkomen. Onbestaanbaar in een welvarend land als Nederland, vindt Blokhuis. Om dat te veranderen is een brede beweging nodig. En forse inzet op preventie. Zijn toevoeging dat de vrijblijvendheid daarvan af moet door de gemeentelijke taken hiertoe vast te leggen in de Wet op de publieke gezondheid levert hem een spontaan applaus op.
Zoektocht naar gezondheid
Blokhuis eindigt zijn toespraak met een speciaal woord van dank aan Machteld Huber, grondlegger van het gedachtegoed van Positieve Gezondheid en oprichter van het Institute for Positive Health, kortom de vrouw bij wie het allemaal begon. Toen Huber als jonge huisarts met ziekte werd geconfronteerd, merkte ze dat ze grote invloed had op haar eigen herstel. Als huisarts en onderzoeker verwonderde ze zich over de definitie van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) dat ‘gezondheid een toestand is van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welbevinden en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijk gebreken’. Is iedereen dan in wezen ziek, vroeg ze zich af. Dat bracht Huber ertoe om dat te onderzoeken en ontwikkelde een visie op gezondheid die verder gaat dan niet ziek zijn.
Een baanbrekend artikel
André Knottnerus, toen voorzitter van de Gezondheidsraad, kon zich hierin vinden, want hij vond de definitie van het WHO te statisch en onrealistisch. Ook Henk Smid, in die tijd directeur bij ZonMw, had meteen herkenning bij deze kijk op gezondheid en vond het intellectueel en filosofisch interessant. Gezamenlijk publiceerde deze ‘bende van drie’ samen met onder anderen Alex Jadad een baanbrekend artikel in het Britsh Medical Journal, nu tien jaar geleden. Het artikel beschrijft een voorstel om gezondheid te beschouwen als het vermogen van mensen om veerkrachtig om te gaan met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven en daarbij eigen regie te kunnen voeren. Dit voorstel werkte Huber verder uit tot het concept Positieve Gezondheid.
De tijd is rijp
De tijd blijkt rijp voor deze dynamische visie op gezondheid. Hubers verwachtingen zijn ver overtroffen. Het begrip Positieve Gezondheid is inmiddels uitgegroeid tot een beweging die in Nederland en zelfs wereldwijd navolging vindt. Veel zorgverleners zien de waarde in van deze visie op gezondheid en wat het ons oplevert om te kijken naar de mens als geheel en naar wat zijn of haar leven betekenisvol maakt. Zo kan iemand een chronische ziekte of een beperking hebben, maar zich op veel terreinen wel gezond voelen. Dat betekent winst voor zowel het zorgsysteem als voor de mens zelf: mensen worden minder (onnodig) doorverwezen én voel zich beter geholpen.
Filmpje
Een terugblik op 10 jaar Positieve Gezondheid: bekijk hier het filmpje