Meer kennis over de risico’s en kansen van online samenlevingen
NWA-programma Kwetsbaarheid en weerbaarheid in een online samenleving
Het doel van dit thematische programma van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) is om kennis voor beleid te ontwikkelen die overheden helpt om op een passende manier om kunnen gaan met de langetermijneffecten van digitalisering van de samenleving.
Een groot deel van ons leven speelt zich online af en dat levert een scala aan ontwikkelingen op waar burgers van alle leeftijden mee te maken hebben. Hoe versterken we hun veerkracht en wat kunnen bedrijven, organisaties en overheden voor rol spelen in de online samenleving? De vier onderzoeksprojecten kijken naar het risico van bijvoorbeeld manipulatie en geweld, naar zorg en huisvesting van ouderen, naar gezondheid, kansengelijkheid en veiligheid in Rotterdam en naar jeugd wiens brein zich anders ontwikkelt. Bij elk project is een diverse groep samenwerkingspartners betrokken in de consortia.
Ontdek hier de toegewezen projecten
Kwetsbaarheid en weerbaarheid mechanismes: Herontwerpen van digitale organisatie van zorg en wonen
Prof. dr. J.C. (Elco) van Burg – Vrije Universiteit Amsterdam
Consortium: Amsterdam UMC, Empyreal, ETH Zürich, GGD Amsterdam, Hanzehogeschool Groningen Het Groene Brein, Hogeschool Saxion, Hogeschool Arnhem Nijmegen, Sigra, TU Eindhoven, Vrije Universiteit Amsterdam, Woonzorg NL, Zorgstichting ’t Heem en Zuidoostzorg.
MOVUS richt zich op een urgente vraag in zorg en huisvesting voor ouderen: hoe kan digitale transformatie (d.w.z. online en offline organiseren) mensen echt dienen in plaats van schade toebrengen? MOVUS streeft in het bijzonder naar de volgende wetenschappelijke doorbraken en maatschappelijke impact: 1) Begrijpen hoe offline en online organiseren verschillende lagen van kwetsbaarheid en veerkracht beïnvloedt en welke mechanismen deze in stand houden of versterken. Dit helpt huisvestings- en zorgorganisaties effectieve werkprocessen te ontwerpen en hun diensten toegankelijker te maken. 2) Een kader met juridische en ethische voorwaarden vast te stellen voor eerlijke en inclusieve online organisatie van diensten op het gebied van zorg en huisvesting voor ouderen. 3) Oplossingen ontwerpen om veerkracht te vergroten door middel van digitalisering in de organisatie van zorg en huisvesting. MOVUS bestaat uit een onderzoeksfase en een ontwerpfase met alle partijen.
Tussen de regels van de off- en online wereld
Prof. dr. F.L. (Frank) van Lenthe
Consortium: Erasmus MC Rotterdam, Erasmus Universiteit Rotterdam, Hogeschool Rotterdam, Justice Adda Perron 14, New Momentum en Rathenau Institute.
De online wereld en de echte wereld schuiven steeds verder ineen. Social media platforms lijken verschillen tussen jongeren op het gebied van fysieke, mentale en sociale gezondheid te vergroten. Denk daarbij bijvoorbeeld aan online adverteerders die zich richten op mensen die het al moeilijk hebben zoals mensen met schulden of een slechte gezondheid, maar ook aan organisaties die misinformatie verspreiden. We weten nog niet goed hoe de online en offline wereld elkaar beïnvloeden en wat de impact is op gewone mensen. Daarom willen we onderzoeken hoe Rotterdammers gezondheid, veiligheid en kansgelijkheid ervaren in zowel de online als de echte wereld. Dat doen we door groot gezondheidsonderzoek te koppelen aan social media onderzoek. Ook onderzoeken we hoe mensen die het online moeilijk hebben (elkaar) kunnen helpen, zodat iedereen dezelfde kansen heeft in de online wereld. Daarmee helpt ons project beleidsmakers om te zorgen voor een gezonde, veilige en eerlijke online wereld.
Kwetsbaarheid en veerkracht van gebruikers op sociale mediaplatforms en de metaverse (RESOCIAL)
Dr. Mr. G. (Gianclaudio) Malgieri – Universiteit Leiden
Consortium: ALLAI Nederland, Alliance for Digital Rights (AUDRI), Autoriteit Consument en Markt, Authoriteit Persoonsgegevens, BEUC, Equality Now, Future of PrivacyForum (Dutch branch), Hogeschool Leiden, Inholland, International Observatory on Vulnerable People in Data Protection (VULNERA), Offlimits, SIDN Fonds, TU Delft, UNICEF Letter en Universiteit Twente.
Hoe kan de staat, in samenwerking met aanbieders van online platforms en het maatschappelijk middenveld, de weerbaarheid van kwetsbare (groepen) gebruikers op sociale media (inclusief de metaverse) vergroten? Het sociale leven vindt steeds vaker online plaats. Hierdoor worden gebruikers vaker blootgesteld aan risico’s voor fundamentele rechten (bijv. manipulatie, online geweld, discriminatie). Een gebrek aan duidelijke methoden om deze risico's te meten en ontoereikende wetgeving vergroten dit probleem. RESOCIAL meet de kwetsbaarheden van gebruikers en stelt op basis hiervan drie oplossingen voor om de weerbaarheid van kwetsbare groepen te vergroten. Deze oplossingen zijn juridisch (overheidsrichtlijnen voor een kwetsbaarheidsbewuste uitvoering wetgeving), ontwerptechnisch van aard (“vulnerability-sensitive design”) en privaat (een code of conduct voor platforms met betrekking tot vulnerability-awareness) georiënteerd.
DigAble: Media interventies en maatregelen matchend met capaciteiten en behoeften neurodiverse jeugd
Prof. dr. C. (Carlo) Schuengel
Consortium: Hogeschool Leiden, Hogeschool Windesheim, Koninklijke Bibliotheek, Landelijk Kenniscentrum LVB/ Vereniging Orthopedagogische Behandelcentra (LKC LVB/VOBC), MBOMediawijs.nl, Nederlands Jeugdinstituut, Ouderenvereniging Balans, Stichting Agora, Universiteit Utrecht en Vrije Universiteit Amsterdam.
De toekomst waarop jeugd zich voorbereidt, is steeds meer online. Hierbij wordt onvoldoende rekening gehouden met jeugd wiens brein zich anders ontwikkelt. Jeugd met adhd, autisme, verstandelijke beperking, of leerproblemen zijn vaak kwetsbaarder en minder weerbaar. Dit project brengt ten eerste in kaart wat zogenaamde 'neurodivergente' jeugdigen nodig hebben om ook weerbaar en niet kwetsbaar te worden in een online samenleving. Daarbij zoeken we uit wat opvoeders, leerkrachten en zorgverleners nodig hebben om deze jeugd goed te ondersteunen en wat de behoeften zijn van bestuurders. Ten tweede maken we een overzicht van lespakketten, trainingen, gedragsregels en andere interventies voor digitale geletterdheid, mediawijsheid en online risicogedrag. Wat zijn de bouwstenen van deze interventies? En met welke bouwstenen zijn interventies ook effectief voor neurodivergente jeugd? Ten derde werken we samen met jongeren uit hoe interventies en beleid optimaal aan kunnen sluiten op behoeften.
NWA zoekt verbinding met de maatschappij
In opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) voert NWO het onderzoeksprogramma van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) uit. Het doel van de NWA is om met kennis een positieve, structurele bijdrage te leveren aan de maatschappij van morgen, door vandaag bruggen te slaan en met elkaar voor wetenschappelijke doorbraken en maatschappelijke impact te zorgen. Hieraan wordt onder andere invulling gegeven via thematische programmering in samenwerking met overheden. Het doel van de thematische NWA-programma’s is om antwoorden te vinden op actuele maatschappelijke vragen. Al het onderzoek is interdisciplinair opgezet en betrekt zowel de gehele breedte van de kennisketen als relevante maatschappelijke partners