Begeleiding gehandicaptenzorg moet structureel aandacht schenken aan thema seksualiteit
Aldus enkele aanbevelingen van Rutgers, het Kenniscentrum Zorginnovatie van de Hogeschool Rotterdam en de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN). Deze drie organisaties sloegen de handen ineen om een voorstudie te verrichten naar het thema seksualiteit bij mensen met een verstandelijke beperking. ZonMw financierde het onderzoek. Het resulteerde in het rapport ‘Seks en het suikerspingevoel’ dat deze week werd gepubliceerd.
Terughoudendeid bij ouders en zorgverleners
Want hoe zit het met de seksuele beleving van mensen met een verstandelijke beperking? En is daar ruimte voor in de gehandicaptenzorg? Het kunnen en mogen beleven van seksualiteit door mensen met een verstandelijke beperking is in onderzoek en praktijk nog geen gemeengoed. De ontwikkeling van een (gezonde) seksuele identiteit wordt bij jongvolwassenen met een verstandelijke beperking onder andere belemmerd door terughoudendheid bij ouders en zorgverleners, en negatieve attitudes omtrent seksualiteit voor deze volwassenen.
Aandacht voor ontplooiing van seksualiteit bij deze volwassenen is er nauwelijks, en het is onvoldoende duidelijk of het bestaande materiaal voldoende aansluit op de beleving van volwassenen met een verstandelijke beperking. Want over de behoeften van deze volwassenen binnen de zorg is weinig tot niets bekend.
Handen ineenslaan voor een voorstudie
Rutgers, het Kenniscentrum Zorginnovatie van de Hogeschool Rotterdam en de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland hebben de handen ineen geslagen om een voorstudie te doen. Dit is gefinancierd door ZonMw. Het doel van deze voorstudie was meer inzicht te verkrijgen in de seksuele beleving van mensen met een beperking en de ruimte die ze binnen de zorg krijgen om hun seksualiteit vorm te geven op een manier die bij hen past. Hiervoor zijn 16 mensen met een verstandelijke beperking bevraagd, waarvan een deel ook een visuele, auditieve en/of lichamelijke beperking heeft.
Een tweede doel van deze voorstudie was het testen van de topiclijst bij de verschillende groepen cliënten, met het oog op vervolgonderzoek.
Een aantal van de respondenten sprak vrij over zijn/haar seksuele beleving, maar weer anderen waren hier meer terughoudend over. Vooral in de woongroepen is niet altijd een open cultuur over seksualiteit. Een serieus gesprek over seksualiteit wordt liever niet gevoerd terwijl iedereen het kan horen
Onvoldoende kennis bij zorgprofessionals
Een opvallende terugkoppeling na de interviews was dat enkele cliënten opeens vragen over seksualiteit stelden aan hun begeleiders. Dit zou erop kunnen wijzen dat cliënten makkelijker vragen durven te stellen wanneer in een gesprek duidelijk is gemaakt dat het een normaal onderwerp betreft.
Dit onderzoek was klein en vanwege de aard van het onderzoek ook niet representatief.
Er is bij zorgprofessionals onvoldoende kennis over het onderwerp. Zij weten vaak niet hoe te handelen, en het beleid van zorgorganisaties is er niet altijd op gericht dat hier aan gewerkt wordt. Wel is er de afgelopen twintig jaar al veel veranderd.
‘Seksualiteit structureel ter sprake’
Deze studie heeft tot een aantal aanbevelingen geleid voor vervolgonderzoek. Zo zou seksualiteit structureel ter sprake moeten komen in de begeleiding, en zou het thema aan bod moeten komen in de zorgopleidingen. Seksualiteit is onderdeel van een mooi en compleet leven. Dus laten we ervoor zorgen dat iedereen deze mogelijkheid heeft. Oftewel, zoals een respondent zei: Het is belangrijk en hoort bij het leven van de mens.
Meer lezen over dit onderwerp? Bezoek de themasite over seksualiteit van het Kennisplein gehandicaptensector of Seks in de praktijk - Informatie voor zorgprofessionals van Rutgers voor meer informatie en uitgebreide resultaten.