Terugblik slotconferentie Mentale vitaliteit van werkenden

‘Een schat aan interventies om medewerkers vitaal te houden’
Op 27 februari organiseerden we de slotconferentie Mentale vitaliteit van werkenden in de Prodentfabriek in Amersfoort. Hiermee sloten we het gelijknamige ZonMw-programma af. Met meer dan 160 aanwezigen kijken we terug op een goedbezochte bijeenkomst. ‘Ik heb mooie inzichten gekregen om de draagkracht in onze organisatie hoog te houden’, aldus 1 van de aanwezigen.

Rond lunchtijd druppelen de genodigden de Prodentfabriek binnen. Onder hen bevinden zich HR-medewerkers, leidinggevenden, werkgevers en anderen die werkenden ondersteunen bij mentale vitaliteit. Onder het genot van een vegetarische lunch worden contacten gelegd en gesprekken gevoerd. Om 13.00 uur opent Tinka van Vuuren, dagvoorzitter en bijzonder hoogleraar Vitaliteitsmanagement aan de Open Universiteit Nederland, de conferentie in de plenaire zaal. ’Mentale vitaliteit, wat houdt dat precies in?’

Afbeelding
Mentale vitaliteit is je geestelijk sterk en fit voelen en beschikken over voldoende energie, veerkracht en doorzettingsvermogen.
Tinka van Vuuren
Bijzonder hoogleraar Vitaliteitsmanagement aan de Open Universiteit Nederland

Programma langs 2 lijnen

Tinka licht toe dat de conferentie plaatsvindt ter afsluiting van het subsidieprogramma Mentale vitaliteit voor werkenden van ZonMw, dat liep van 2022 tot en met 2023. De aanleiding voor dit programma was de grote impact die de coronacrisis op het mentaal welbevinden van werkenden had. ZonMw voerde het programma uit op verzoek van de ministeries van SZW en VWS met als doel de vitaliteit van werkenden blijvend te versterken. 

Het programma is uitgevoerd langs 2 lijnen: 

  1. het verstrekken van vouchers voor de inhuur van geaccrediteerde professionals 
  2. het verstrekken van subsidie voor de inzet en evaluatie van innovatieve interventies. 

'In de 2 jaren van het programma hebben 12 organisaties gebruik gemaakt van de vouchers', aldus Tinka. En zijn er 16 projecten met vernieuwende methodieken uitgevoerd, die inmiddels zo goed als afgerond zijn.'

Versterken van mentale vitaliteit

Dan geeft Tinka het woord aan keynote spreker en arbeids- en organisatiepsycholoog Hanan Haddouch. Centraal in haar speech staat hoe we mentale vitaliteit kunnen versterken. In haar antwoord maakt ze onderscheid tussen oplossingsrichtingen voor individuen, teams en organisaties. 'Ga voor jezelf na wat je graag doet dat je energie geeft. En bedenk hoe vaak je dat nu nog doet.' Ook benadrukt ze de kracht van korte pauzes. 'Sta elke 2 uur op en kom vanachter je bureau vandaan. Een korte sociale interactie geeft vaak weer nieuwe energie.' Voor het versterken van de mentale vitaliteit van werknemers als team noemt Hanan onder meer psychosociale veiligheid, efficiënter vergaderen en flexibele werktijden. En als organisatie noemt ze onder meer een positieve organisatiecultuur, loopbaanmobiliteit en werkzekerheid. 

Hanan eindigt haar speech met de uitspraak ‘Non est vivere, sed valere vita’ ofwel Het leven is niet alleen leven, maar goed leven van de Romeinse schrijver Marcus Valerius Martialis (40 v.Chr – 140 n.Chr). 

Afbeelding
Hanan Haddouch
Onze uitdaging is dus van alle tijden. Maar elke dag een beetje beter is goed genoeg. Laten we samen ertoe bijdragen dat de kennis uit de wetenschap steeds praktischer toepasbaar wordt.
Hanan Haddouch
Arbeids- en organisatiepsycholoog

Resultaten van de voucherregeling

Vervolgens is het woord aan Anca Vadanescu, onderzoeker Arbeid en Sociale Zekerheid bij Regioplan. Ze presenteert de resultaten die de voucherregeling heeft opgeleverd. 'In totaal hebben 311 deelnemers deelgenomen aan trajecten waarbij diensten en tools van geaccrediteerde professionals zijn ingezet. Maar liefst 95% van de deelnemers gaf aan positief te zijn en na afloop over meer mentale energie te beschikken. Er was waardering voor het geboden maatwerk, de flexibiliteit en de gratis toegang. Ook de feedback vanuit de coaches was positief. Enkele kanttekeningen waren dat online coaching minder impact had en dat vertragingen en tijdsdruk als obstakels werden ervaren.'

In de korte pauze die volgt vertelt Mark Smelik , adviseur en actieonderzoeker bij Pluut & Partners, dat hij de conferentie als verrijkend ervaart. 'We werken in een klein, hecht, enthousiast team met veel commitment. De energie bij ons is hoog, maar de werkdruk kan soms ook hoog zijn. Ik heb vandaag al enkele zinvolle en praktische tips gehoord, zoals het nemen van een micropauze van 5 minuten om even af te schakelen.'

Afbeelding
Het is belangrijk om te zorgen dat je dagelijks ‘snelle energiegevers’ benut en ook dat je weet wat die voor jou persoonlijk zijn. Dat zijn mooie inzichten om de draagkracht in onze organisatie hoog te houden.
Mark Smelik
adviseur en actieonderzoeker bij Pluut & Partners

Bekijk de foto's van de dag

Slotconferentie-Mentale-vitaliteit-van-werkenden-1
1 / 13
Slotconferentie-Mentale-vitaliteit-van-werkenden-2
2 / 13
Hanan Haddouch
3 / 13
Slotconferentie Mentale vitaliteit van werkenden 4
4 / 13
Slotconferentie Mentale vitaliteit van werkenden 7
5 / 13
Slotconferentie Mentale vitaliteit van werkenden 8
6 / 13
Slotconferentie Mentale vitaliteit van werkenden 9
7 / 13
Slotconferentie Mentale vitaliteit van werkenden 10
8 / 13
Slotconferentie Mentale vitaliteit van werkenden 11
9 / 13
Slotconferentie Mentale vitaliteit van werkenden 12
10 / 13
Slotconferentie Mentale vitaliteit van werkenden 13
11 / 13
Slotconferentie Mentale vitaliteit van werkenden 14
12 / 13
Slotconferentie Mentale vitaliteit van werkenden 15
13 / 13

Workshop waarderend onderzoeken

Na de pauze verspreiden de aanwezigen zich over de 5 workshops, waarin de resultaten van afgeronde projecten van het programma worden belicht. In workshop 1 staat waarderend onderzoeken centraal. Stichting Jeugdgezondheidszorg Zuid-Holland West heeft gebruik gemaakt van waarderend onderzoek om de mentale vitaliteit van werknemers te versterken. En Stichting Sprank heeft een waarderende aanpak ontwikkeld om de mentale fitheid van de medewerkers te bevorderen en zo de balans belasting–belastbaarheid van medewerkers te verbeteren.

Marijke van der Pal, arbo-coördinator bij het UWV, nam deel aan deze workshop. 'Elk mens is in een bepaalde periode in zijn of haar leven mentaal wel eens minder vitaal. Dan is het belangrijk om te kijken naar situaties waarin je je wel vitaal voelde en wat je daarvan mee kunt nemen naar je huidige situatie.'

Afbeelding
De methode van waarderend onderzoek spreekt mij aan omdat het voortbouwt op wat al goed gaat. Van daaruit wordt gekeken wat werkt, in plaats van het vraagstuk te zien als een probleem dat moet worden opgelost.
Marijke van der Pal
arbo-coördinator bij het UWV

Workshops innovatieve interventies

In workshop 2 komen 3 projecten aan bod. Zorggroep Elde Maasduinen die team crafting (effectieve copingstijlen) heeft ontwikkeld voor het versterken van de mentale vitaliteit van medewerkers. Het project mentale vitaliteit op de werkvloer, waarin productiebedrijf GROBA data-analyse en actieleren heeft gecombineerd om inzicht te verkrijgen in de succesfactoren voor mentale vitaliteit en veerkracht. En een project van onder meer Nationale-Nederlanden dat duurzame gedragsverandering heeft gestimuleerd vanuit eigen regie. 

In workshop 3 staan 3 projecten in ziekenhuizen centraal. Het Erasmus Medisch Centrum heeft op basis van de app Your World een vitaliteitsprogramma gemaakt voor werknemers. Het St. Antonius Ziekenhuis heeft de mentale vitaliteit bevorderd met oplossingsgerichte dialogen en praktische verbeteringen vanuit de werkvloer (InBalans). En Zuyderland Medisch Centrum heeft ingezet op het aanleren van vaardigheden en mindset aan medewerkers met behulp van de FOCUS-techniek: Florerende diversiteit door Constructieve gesprekken. 

In workshop 4 gaat CNV Connectief in op hun project om agressie en geweld tegen medewerkers in het gevangeniswezen te verminderen door middel van een bredere inzet van de buddy-aanpak. En CNV Jongeren vertelt over Druk of Geluk, dat zich richt op het aanpakken van burn-out en werkstress. In deze workshop gaan de deelnemers met elkaar in gesprek over wat zij ervaren als energievreters in hun werk (haperende ICT, niet samenwerken, slechte procedures), en wat als energiegevers (autonomie, zingeving, afwisseling). De workshop sluit af met de geleerde lessen uit het project. Bijvoorbeeld: ‘Elkaar leren kennen is noodzakelijk om elkaar te steunen.’ En: ‘Intrinsieke motivatie om te verbeteren jaagt verandering aan.’

Workshop mentale vitaliteit in het onderwijs

In workshop 5 staat onderwijs centraal. Mentale vitaliteit in het onderwijs is een project van de Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs gericht op de implementatie van persoonlijke- en teamtrajecten. In het project het Stoplicht Systeem heeft kunststoffabrikant Berry onderzocht of zelfregie door werknemers de mentale vitaliteit bevordert. De deelnemers aan de workshop gaan zelf aan de slag met het invullen van een stoplicht. Voor de levensgebieden werk, privé en ‘ik’ geven ze de huidige gevoelskleur aan: groen (het gaat goed), geel (twijfelachtig) of rood (het gaat niet goed). Vervolgens gaat het erom de knelpunten per levensgebied te inventariseren en de bestaande en potentiële energiebronnen te bepalen.  

Marieke van den Hurk, adviseur Mens & Organisatie bij de creatieve vakopleiding SintLucas (v)mbo in Eindhoven & Boxtel, neemt deel aan deze workshop. ‘Mooi aan deze benadering vind ik dat het niet meteen oplossingen aandraagt, maar dat het de medewerker helpt om vanuit verschillende invalshoeken te kijken naar zijn of haar mentale gezondheid. Uitval van mensen komt zelden door alleen het werk.’

Afbeelding
Het stoplichtsysteem reikt laagdrempelige handvatten aan waarmee we medewerkers vitaal kunnen helpen houden.
Marieke van den Hurk
adviseur Mens & Organisatie bij de creatieve vakopleiding SintLucas (v)mbo in Eindhoven & Boxtel

Conclusies van de projecten

Nadat de workshops ten einde zijn, komen alle aanwezigen weer bijeen in de plenaire zaal. Tinka vraagt de workshopleiders om kort aan te geven wat de conclusies van hun projecten zijn. ‘Medezeggenschap van werknemers vergroten’, 'Eigen verantwoordelijkheid stimuleren' en 'Werknemers meer betrekken bij implementatie' worden onder meer genoemd. Dan deelt Tinka op het grote scherm het beeldverslag dat tekenaar Sandra Mesman van deze dag heeft gemaakt. Hierin is de drieslag van individu, team en organisatie terug te zien.

Afbeelding
getekend verslag slotconferentie Mentale vitaltiet van werkenden
Afbeelding
Getekend verslag slotconferentie Mentale vitaliteit van werkenden workshops

De bijeenkomst sluit informeel af met een borrel waarin de aanwezigen in ongedwongen sfeer napraten. Wassima Ajarai, HR-adviseur bij Erasmus MC, kijkt terug op een waardevolle dag. 'Het is goed om over de eigen muren heen te blijven kijken en op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen van mogelijke interventies. Daar kan ik in mijn werk weer verder mee. Verder heb ik vandaag ook nuttige contacten gelegd. Een vruchtbare dag, wat mij betreft.' 

Afbeelding
Wassima Ajarai
Er bestaan veel interventies om medewerkers vitaal en aan het werk te houden. Dat werd me vandaag weer eens duidelijk.
Wassima Ajarai
HR-adviseur bij Erasmus MC

Programma Mentale vitaliteit van werkenden

Door de coronapandemie hebben veel werkenden extra ondersteuning nodig om hun mentale vitaliteit te versterken, bijvoorbeeld bij langdurige gezondheidsklachten of thuis- of hybride werken. Met het programma Mentale vitaliteit van werkenden geven we belangenbehartigende partijen de mogelijkheid om voor hun achterban ondersteuning en tools van speciaal geselecteerde professionals in te huren. Daarnaast kunnen veelbelovende, innovatieve interventies in arbeidsorganisaties worden ingezet en geëvalueerd.

Colofon

Tekst: Marianne Lourens 
Fotograaf: Thomas Duiker
Zakelijk tekenaar: Sandra Mesman