Overdraagbaarheid en zelfreflectie: de zin van een handboek

De belangrijkste reden voor deze eis is dat een handboek nodig is voor de overdraagbaarheid van een interventie en dat het helpt om de kwaliteit van de uitvoering te borgen. Een professional of vrijwil-liger die de interventie wil uitvoeren leest hoe hij/zij de interventie kan uitvoeren. Doordat de organisatorische en contextuele randvoorwaarden staan beschreven, weet de uitvoerende organisatie ook wat nodig is om de beoogde doelen te behalen.

Er is een andere en minstens zo belangrijke reden om je interventie op papier te zetten. Het beschrij-ven zelf is een leerzaam proces. Je leert je eigen aanpak beter kennen, denkt na over het vraagstuk dat je oppakt en de doelen die je wilt bereiken. Over wie precies de doelgroep is en wat nodig is om die te bereiken. Het dwingt je om kritisch na te denken over de verschillende onderdelen van je interventie, over de volgorde en samenhang, waarom je het zó doet en niet anders. Je vindt woorden en formuleringen voor de impliciete kennis in je hoofd en maakt deze expliciet. Zo kom je tijdens het schrijven tot belangrijke inzichten. Het leidt tot een aanscherping van de interventie en daarmee mo-gelijk tot meer impact. Je ontdekt de sterke kanten van de interventie, maar ook waar mogelijkheden tot verbetering zitten.

Er staat ‘je’, maar het is altijd beter om anderen te betrekken bij het op papier zetten van je interventie en zo een proces van uitwisseling, feedback en verrijking op gang te brengen. Dan gaat het vooral om mensen die bij het proces van ontwikkeling betrokken zijn geweest en mensen die ervaring hebben met het opzetten en/of uitvoeren van de interventie.

Een handboek kan één publicatie zijn, maar we zien ook vaak een combinatie van materialen: een draaiboek, werkboek, trainershandleiding, implementatiedocument al dan niet aangevuld met (evaluatie)formulieren, flyers en visuele materialen. Soms is een handboek vrij beschikbaar en soms tegen betaling of zijn er aanvullende voorwaarden aan verbonden, zoals het volgen van een training.

In het kader van het ZonMw-programma hebben alle opgenomen initiatieven hun aanpak (gedeeltelijk) op papier gezet. In dit e-magazine wordt een klein aantal hiervan uitgelicht. Mooie en onderling verschillende voorbeelden hoe een initiatief te beschrijven en overdraagbaar te maken. De auteurs zullen zeggen dat het veel werk is geweest en hopelijk ook dat het hen verder heeft gebracht in hun denkproces en de interventie heeft aangescherpt. De voorbeelden laten ook zien dat zo’n stap naar meer kwaliteit en uiteindelijk meer impact door ontwikkelde interventies kan worden gezet, maar dat ieder initiatief hier baat bij kan hebben.