Lennert Brinkhuis over zijn kunstworkshops voor ouderen

Ik had het canvas voor hem vastgeplakt zodat het niet kon verschuiven, ik was al inventief geworden in het verzinnen van allerlei hulpmiddelen voor welke beperking ook – sponsjes, speciale penseeltjes – álles was goed voor wie maar meedeed. Want hé, dit is kunst, dat kan niet fout!’.

Brinkhuis is opgeleid als beeldhouwer, maar legt zich in zijn eigen werk vooral toe op schilderen en tekenen. In Doetinchem en omstreken gaf hij de afgelopen 2 jaar in verzorgingshuizen, buurthuizen en ouderensociëteiten in het kader van Lang Leve Kunst workshops met als titel Kijk Mij Nou. Ouderen, óók zij die lichamelijke of geestelijke beperkingen hadden, werden daarin uitgenodigd om in drie sessies hun zelfportret te maken. Doel: uitdagen van de deelnemers. Hoe? Door in eerste instantie de drempel zo laag mogelijk te leggen: ’Iedereen kan dit‘. Bovendien waren de workshops, dankzij de subsidie van de fondsen, gratis.

‘We werkten met kleine groepen, maximaal 8 personen. De eerste keer kwam ik eigenlijk zorgen wegnemen en een foto maken van elke deelnemer. Dan zette ik thuis de outline van elk portret op en liet mensen daarvan zelf een afbeelding naar eigen inzicht maken. Maar dat werd al snel kleurplaatje invullen: noch voor de maker, noch voor mij als kunstenaar een uitdaging. Toen maakte ik thuis elke keer één helft van het portret en liet de deelnemers de andere helft vullen. Met tekst, met kleur, als het maar iets was waardoor er een gesprek kwam. Later heb ik leerlingen van het Rietveld Lyceum uit Doetinchem erbij betrokken: een linker gezichtshelft van de oudere deelnemer en een rechter gezichtshelft van de jongere. Opdracht: Vul elk de ontbrekende ruimte in met iets wat jullie tweeën gemeenschappelijk hebben. Soms was de uitkomst een lievelingskleur van allebei. Soms ook was het voetbal. Maar wat eruit kwam, voor allebei, was het besef dat er altijd iets was wat hen verbond.’

‘Wat ik heb geleerd? Persoonlijke aandacht is heel belangrijk. Dus niet meer dan 8 deelnemers per groep. Oog hebben voor het feit dat het voor hele oude mensen al een hele stap is om van hun kamer naar beneden, naar de werkruimte te komen. Dat ze dan eerst even moeten bijkomen. Maar ook: dat in de bejegening van oude mensen al heel snel een kinderachtige toon wordt aangeslagen. Begeleiders die de werkruimte binnenkomen en beginnen te klappen over die schilderijen. ‘O, wat hebt u dat mooi gedaan!’ Ik moet er toch niet aan denken dat ik daar straks een schilderij heb gemaakt en er komt zo’n jochie van 30 binnen die begint te klappen. Alsof ik een kleuter ben! Terwijl een project als dit mensen zelfregie geeft, want zij zijn het die iets aanleveren dat strikt persoonlijk is en dat niemand anders zo kan uitdrukken. Creatief bezig zijn met iets wat spannend is en dan uiteindelijk ook trots zijn op het eindresultaat. Want als ik het goed heb, hebben de meeste deelnemers hun zelfportret thuis opgehangen. Of het meegegeven aan iemand die hun dierbaar is. Terwijl ze niet dachten dat ze zoiets ooit voor elkaar zouden krijgen: kunst maken.’

Dit artikel verscheen eerder in het online magazine 'Kunst doet leven'.