Kennis over samenwerkende domeinen gebundeld
De uitkomsten gebundeld
Het verspreidings- en implementatieproject is de apotheose van een proces dat begon in 2015. In dat jaar startte ZonMw (in opdracht van het ministerie van VWS) het kennisprogramma ‘Vakkundig aan het werk’. Dat bestond uit 6 thema’s, waaronder integraal werken. Binnen dat thema werden 7 onderzoeksprojecten uitgevoerd (van 2018 tot 2021). Deze VIMP bundelt de uitkomsten van die projecten: Welke interventies, perspectieven en thema’s leverden ze op als het gaat om integrale werkwijzen op het gebied van zorg & welzijn en werk & inkomen? Hoe kun je die verspreiden en implementeren? En levert dat bundelen ook nieuwe inzichten op?
Vijfde venster toegevoegd aan vier-venstermodel
‘Jazeker!’ zegt Ard van Oosten, projectleider van een van de onderliggende projecten, enthousiast. Als psychiater, bedrijfskundige en onderzoeker is hij door de wol geverfd, maar toch verraste de VIMP-aanpak hem: ‘Ik had me nooit eerder gerealiseerd dat je voor nieuwe kennis geen nieuw onderzoek nodig hebt. Je kunt ook bestaande projectresultaten bundelen om nieuwe kennis op te doen.’ Als voorbeeld noemt hij het Vier-venstermodel dat uit 1 van de projecten kwam en dat helpt om als betrokken partijen te kijken naar wat nodig is voor een goede integrale samenwerking. ‘Het gaat om de vensters inwoner, professional, organisatie en beleid & bestuur,’ vertelt Van Oosten. ‘Als deelnemers waren we zó enthousiast over dat model dat we het als kader hebben gekozen. We hebben er uiteindelijk een vijfde venster aan toegevoegd, namelijk dat van de werkgever: wat heeft die in de samenwerking met andere partijen nodig om de inwoner optimaal te ondersteunen?’
Zicht op integraal werken: cultuur, structuur en dagelijkse activiteiten
De inwoner vragen
Ook van een tweede nieuw inzicht wordt Ard van Oosten blij. ‘We roepen al jaren dat de inwoner centraal moet staan. Ik interpreteerde dat altijd als “Met elkaar nadenken over wat goed is voor de inwoner”. De volgende stap zou wat mij betreft zijn “met de inwoner aan tafel nadenken over wat die nodig heeft”. Maar het einde van ons project gaat nóg een stap verder: “Laten we vooral de inwoner zelf vragen wat die nodig heeft.”’
Volgens Carla Nouwen – onderzoeker en projectleider van dit project – komt het nog steeds voor dat professionals van verschillende organisaties niet samen met de inwoner overleggen, bijvoorbeeld omdat ze denken dat de inwoner dat niet goed vindt. ‘Ik denk dan altijd: vráág het gewoon aan de inwoner: “Vindt u het goed dat wij samen met u en de andere betrokkenen overleggen?”’ Ard van Oosten noemt nog een belemmerende factor: de AVG. ‘Soms lijkt het wel alsof het lot van de cliënt wordt geofferd aan de AVG: “We hebben heel keurig niets uitgewisseld en ons aan de regels gehouden”, maar ondertussen ligt de cliënt werkloos in de goot.’
Mechanismen
Carla Nouwen zegt gefascineerd te zijn in de mechanismen die ertoe leiden dat professionals elkaar niet opzoeken. ‘Ik werkte meer dan 10 jaar als gedragswetenschapper en sociaal werker in de jeugdhulp en zag hoe belangrijk samenwerken is,’ vertelt ze.
Samenwerking is dé uitdaging bij elke nieuwe cliënt én bij elke nieuwe samenstelling van hulpverleners. Met de VIMP hebben we 19 tools op een rij gezet, ofwel acties die je kunt inzetten om integraal werken te realiseren.
Voorbeelden zijn behalve het al genoemde vijfvenstermodel ook de methodiek ‘De Tafel Samen aan Zet’ (in tweewekelijkse casuïstiekbesprekingen maken professionals samen met de hulpvrager en zijn netwerk passende plannen); het spel ‘Overbruggen van verschillen’ (welke componenten van casuïstiekbesprekingen bevorderen de samenwerking tussen sociaal werkers en klantmanagers Werk & Inkomen?); en de praatplaat ‘Samen bouwen aan participatie’ (betrokkenen voeren het gesprek over het vorm en inhoud geven aan integraal werk).
Impact versterken door de VIMP
Zoals de naam VIMP al zegt: het gaat om verspreiding en implementatie. Carla Nouwen houdt een vurig pleidooi voor méér VIMP’s: ‘Als het gaat om integraal werken, dan is er al heel veel onderzoek gedaan. De kunst is om vanaf nu vooral aandacht te geven aan de vraag hoe je al die kennis kunt uitrollen en implementeren in de praktijk. Een VIMP helpt daarbij, zodat je niet allemaal zelf het wiel opnieuw hoeft uit te vinden.’ Ard van Oosten sluit zich daarbij aan: ‘Ik zou wensen dat we meer waardering krijgen voor het toepassen van kennis en voor het bundelen van bestaande kennis.’ Carla Nouwen: ‘Wij zeggen dus: hoe meer VIMP-projecten, hoe beter.’
‘Het gaat om je veilig voelen’
Ireen van der Lande werd als ervaringsdeskundige gevraagd om deel te nemen aan een voorbespreking met Carla Nouwen, twee online bijeenkomsten met alle betrokkenen én het webinar dat het project afsloot. Dat laatste vond plaats in september 2023 en was bedoeld om de perspectieven van de inwoner, organisatie en bestuur & beleid uit te wisselen. ‘Ik ben ervaringsdeskundige omdat ik een tijdje intensief contact had met het UWV,’ vertelt Ireen (die intussen als ervaringsdeskundig onderzoeker werkt bij onderzoeksbureau Meetellen Amsterdam). ‘Op basis van mijn diagnose zei het UWV: “U kunt niet zo goed met stress omgaan, dus laten we u iets administratiefs doen, dan komt u geen mensen tegen.” Maar ik word juist gillend gek van administratief werk. Ik haat cijfers, houd van afwisseling. Ik had het gevoel dat ik geen enkele regie had. Inmiddels waait er bij het UWV een andere wind. Ze zijn zoekende hoe ze het beter kunnen doen. Het is een proces van wantrouwen naar vertrouwen, van systeemdenken naar maatwerkdenken. Het gaat om de menselijke maat. Een project als dit kan hopelijk helpen om organisaties als UWV daarbij te helpen, want nu hangt het nog te veel af van wie je daar treft. Terwijl het juist gaat om veiligheid. Ik ben dan ook heel blij dat ik de kans kreeg om mijn ervaringen te delen binnen dit project, al mogen ze mij de volgende keer vanaf het begin van het onderzoek erbij betrekken. Dat werkt nog beter, denk ik. Of betrek een heel panel van ervaringsdeskundigen, want ik ben ook maar één persoon.’
Het project heeft een handreiking en een rapport opgeleverd, beide te vinden via zonmw.nl.
Colofon
Beeld: Suggestie & Illusie
Tekst: Stan Verhaag
Eindredactie: ZonMw