Van algoritmisch strafrecht tot depressieve darmbacteriën: 174 onderzoekers ontvangen Veni-beurs
Uiteenlopende onderwerpen worden onderzocht
De Veni is een persoonsgebonden wetenschappelijke beurs, maakt onderdeel uit van het NWO-Talentprogramma en richt zich op onderzoekers die recent gepromoveerd zijn. Zij gaan onderzoek doen binnen de volle breedte van de wetenschap. De projecten die financiering ontvangen richten zich dan ook op de meest uiteenlopende onderwerpen: van het gebruik van algoritmen en AI in het strafrecht tot de rol van darmbacteriën in onze mentale gezondheid en van het corrigeren van kwantumfouten zoals Sherlock Holmes dat deed tot de verdeling van koloniale winsten in Nederland tussen 1850 en 1860.
Verdeeld over verschillende gebieden
De 174 beurzen uit de Veni-ronde van 2023 zijn verdeeld over 53 bij Exacte en Natuurwetenschappen (ENW), 69 bij Sociale en Geesteswetenschappen (SGW), 25 bij Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW) en 27 beurzen bij ZonMw.
Onderaan deze pagina kunt u de 27 publiekssamenvattingen lezen.
Meer informatie
- In het volledige nieuwsbericht van NWO lees je meer over over feiten & cijfers, honoreringspercentages etc. en alle gehonoreerde projecten.
Bron: NWO
Publiekssamenvattingen
Aanval op de matrix: ongezond bindweefsel als doelwit bij de ziekte van Crohn
Dr. M.C. Barnhoorn, Leiden UMC
Bij de ziekte van Crohn, gekarakteriseerd door een chronische darmontsteking, is de behandeling momenteel gericht op het remmen van de afweercellen in de darm. Deze behandeling helpt echter niet of nauwelijks tegen complicaties, zoals een vernauwing van de darm. Ik vermoed dat de complicaties worden veroorzaakt door een verandering in de matrix, het bindweefsel tussen alle darmcellen. Deze wordt aangemaakt door bindweefselcellen, die zeer talrijk zijn in de darm. Dit onderzoek leert ons hoe dit bindweefsel veranderd is bij de ziekte van Crohn, en of we de bindweefselcellen zo kunnen veranderen dat ze weer ‘gezonde’ matrix maken.
Darmbacteriën in Depressie en Angst
Dr. T.F.S. Bastiaanssen, Amsterdam UMC
Onze darmbacteriën spelen een belangrijke rol in mentale gezondheid, maar hoe precies is onbekend.
Door een nieuwe database te bouwen leert dit onderzoek ons welke bacteriën een rol spelen bij depressie en angst, wat die rol precies is, hoe ze die rol uitvoeren en hoe we uiteindelijk onze darmbacteriën gezond kunnen houden.
Gut microbes in Depression and Anxiety
Dr. T.F.S. Bastiaanssen, Amsterdam UMC
Our gut microbes play an important role in mental health, but how exactly is not known.
Through building a new computational tool, this research investigates which microbes play a role in depression and anxiety, what exactly that role is, how they perform this role and finally how we can keep our gut microbes healthy.
Cholesterol in toom: Een nieuwe genetische score voor Familiaire Hypercholesterolemie
Dr. A.J. Claringbould, Erasmus MC
Bij familiaire hypercholesterolemie hebben mensen al vanaf hun geboorte een verhoogd cholesterolgehalte in hun bloed, en dat kan tot hart- en vaatziekten leiden. Echter, niet iedereen ontwikkelt deze problemen. Naast het dieet en medicatie, speelt genetica hierbij een grote rol. Dit onderzoek bekijkt in hoeverre de genetische achtergrond de gevolgen voor de gezondheid kan voorspellen.
Integrative genetic scoring for personalised risk assessment of Familial Hypercholesterolaemia
Dr. A.J. Claringbould, Erasmus MC
Individuals with familial hypercholesterolaemia have high cholesterol levels in their blood from birth, which can lead to cardiovascular complications in some individuals. Next to diet and medication, genetics play a significant role in determining these outcomes. This study examines to what extent someone’s genetic background can predict their cardiac health outcomes.
SensoR: Het kraken van de genetische regulatoire code van sensorische aandoeningen
Dr. S.E. de Bruijn, Radboudumc
Voor ongeveer de helft van de patiënten met erfelijke doofheid of blindheid kan er geen genetische diagnose worden gesteld. Mogelijk kan dit worden verklaard door varianten in regulatoire DNA-elementen die de activiteit van genen controleren. Door een gebrek aan kennis worden regulatoire DNA-varianten momenteel uitgesloten van standaard genetische analyses. Dit project beoogt een stapsgewijs protocol op te stellen om deze schadelijke regulatoire varianten op te sporen en te begrijpen. Een combinatie van vernieuwende bioinformatische en experimentele analyses zal worden toegepast met als doel de kennis van regulatoire DNA-varianten te vergroten en de diagnostische opbrengst voor erfelijke sensorische aandoeningen te verhogen.
SensoR: To crack the genetic regulatory code of sensory disorders
Dr. S.E. de Bruijn, Radboudumc
For about half of the individuals with inherited hearing or vision loss, no genetic diagnosis can be established. It is hypothesized that this can be partially explained by variants in regulatory DNA-elements that control the activity of genes. Because of a lack of understanding, regulatory DNA-variants are currently being excluded from standard genetic analyses. This project aims to establish a multistep workflow to find and interpret these disease-causing regulatory variants. A combination of innovative bioinformatic and experimental tools will be employed with the goal of increasing knowledge about regulatory DNA-variants and to improve the diagnostic yield for inherited sensory disorders.
Te vroeg geborenen voorbereiden op de ademhaling bij geboorte door zuurstoftoediening via de placenta
Dr. J. Dekker, Leiden UMC
Te vroeg geborenen hebben ademhalingsondersteuning nodig bij geboorte om te overleven. De effectiviteit hiervan is grotendeels afhankelijk van de eigen ademhaling. Deze is vaak zwak, maar kan gestimuleerd worden door het zuurstofgehalte in het lichaam te verhogen middels zuurstoftoediening via een gezichtsmasker. Echter, bij een zwakke eigen ademhaling sluiten de stembanden en bereikt het zuurstof de long niet. Hierdoor wordt de ademhaling niet gestimuleerd en vergroot de noodzaak tot beademing en reanimatie. Onderzocht wordt of zuurstoftoediening aan de moeder, via de placenta, het zuurstofgehalte van het kind vóór geboorte kan verbeteren, waardoor de ademhaling direct bij geboorte wordt gestimuleerd.
Getting preterm infants ready for their first breaths by oxygen administration through the placenta
Dr J. Dekker, Leiden UMC
Prematurely born infants need breathing support to survive after birth. The success of this support is largely dependent on the infant’s breathing effort. Preterm infants’ breaths are often irregular, but can be stimulated by improving the oxygen level of the body through oxygen administration. However, during irregular breathing the vocal cords close, preventing oxygen to reach the lung. Then, breathing is not stimulated and the risk for ventilation and resuscitation increases. This research investigates whether oxygen administration to the mother, via the placenta, will improve the oxygen level of preterm infants before birth and stimulate breathing directly at birth.
ADHD: Meer dan het kind
Dr. T.J. Dekkers, UMC Groningen
ADHD is de meest voorkomende mentale stoornis bij kinderen. Echter, door het diagnosticeren van ADHD kan onbedoeld decontextualisatie optreden: de problemen worden vooral aan het kind zelf toegeschreven, en niet aan de interactie van het kind met de context. In dit project zal ik onderzoeken in hoeverre het diagnosticeren van ADHD leidt tot decontextualisatie, welke negatieve gevolgen dit kan hebben en hoe deze gevolgen tegen kunnen worden gegaan.
ADHD: It's not just the child
Dr T.J. Dekkers, UMC Groningen
ADHD is the most commonly diagnosed mental disorder in children. Yet, a potential negative consequence of diagnosing children’s behavior as ADHD is decontextualization: attributing problems predominantly to the child whilst ignoring the interaction between the child and the context. In this project, I will investigate to what extent diagnosing ADHD causes decontextualization, which negative consequences this may have and how these consequences can be prevented.
Het effect van dorsale ganglion stimulatie op het vuurpatroon van zenuwcellen in chronische zenuwpijn: Waar moeten we kijken?
Dr. G. Franken Maastricht Universitair Medisch Centrum (MUMC+)
Chronische zenuwpijn wordt vaak veroorzaakt door een verstoord vuurpatroon van de zenuwcellen in het dorsale ganglion en het ruggenmerg, waardoor constant pijnsignalen naar de hersenen worden gestuurd. In dit onderzoek zal worden onderzocht of en hoe elektrische stimulatie van het dorsale ganglion dit verstoorde vuurpatroon, en daarmee de chronische zenuwpijn, op deze 2 belangrijke locaties kan verminderen.
The effect of dorsal root ganglion stimulation on the firing pattern of nerve cells in chronic nerve pain: Where should we look?
Dr G. Franken, Maastricht University Medical Centre (MUMC+)
Chronic nerve pain is often caused by a disturbed firing pattern of nerve cells in the dorsal root ganglion and the spinal cord, which therefore constantly send pain signals to the brain. This research will investigate if and how electrical stimulation of the dorsal root ganglion can decrease this disturbed firing pattern on these 2 important locations, and thereby treat chronic nerve pain.
Gepersonaliseerde behandelingen voor chronische nierziekten: welke medicijnen werken bij wie?
Dr. E.L. Fu, Leiden UMC
Dit onderzoek richt zich op het optimaliseren van de behandeling voor patiënten met chronische nierschade. Om het risico op dialyse en hart- en vaatziekten te verminderen zijn medicijnen nodig, maar de effectiviteit daarvan varieert per individu. Om onnodige blootstelling en bijwerkingen te voorkomen, zal ik onderzoeken welke patiënten baat hebben bij deze medicijnen, en welke patiënten niet. Hiervoor zal ik nieuwe en geavanceerde machine learning technieken gebruiken in combinatie met grote hoeveelheden data. Artsen kunnen dit onderzoek in de praktijk gebruiken om behandelingen te personaliseren voor iedere unieke patiënt.
Personalized treatments for chronic kidney disease: which medications work for whom?
Dr E.L. Fu, Leiden UMC
This research focuses on optimizing the treatment for patients with chronic kidney disease. To reduce their risks for kidney failure requiring dialysis and cardiovascular diseases, medications are required, but their effectiveness varies per individual. To prevent unnecessary exposure and side effects, I will investigate which individuals benefit from these medications and which do not. For this purpose, I will use new and advanced machine learning techniques and large amounts of health data. Clinical providers will be able to use the results of this research in clinical practice to personalize treatments for each unique person with CKD.
Ontraadselen van ALS: vroege detectie met geavanceerde MRI
Dr. L. Heskamp, UMC Utrecht
Gentherapie is een veelbelovende behandeling voor mensen met een verhoogd genetisch risico op ALS. De eerste klinische studies laten zien dat gentherapie de ziekte remt, maar dat het de reeds verloren spierkracht niet kan herstellen. Het is daarom van groot belang dat gentherapie zo vroeg mogelijk gegeven wordt. Dit vereist dat neurologen de eerste tekenen van ALS in de spieren kunnen detecteren. In dit onderzoek, ontwikkelen onderzoekers een nieuwe beeldvormingsmethode met als doel de vroege ziektetekenen in de spieren van mensen met een verhoogd risico op ALS in beeld te brengen. '
Unravelling ALS: early detection through advanced MRI
Dr L. Heskamp, UMC Utrecht
Gene therapy is a promising treatment for individuals with increased genetic risk of ALS. Clinical trials show that gene therapy slows down disease progression, but it cannot restore lost muscle function. Consequently, administering gene therapy at the earliest feasible stage is crucial. Therefore, neurologists must possess the capability to detect the earliest disease signs of ALS in skeletal muscle. In this project, researchers develop a novel imaging approach aiming to detect early disease signs in skeletal muscles of people predisposed to developing ALS.
Venijnige virussen en smaakmakende suikers: hoe suikergroepen aan antilichamen de neus beschermen
Dr. W. Hoepel, Leiden UMC
Antilichamen in de luchtwegslijmvliezen zijn belangrijk voor de bescherming tegen verkoudheidsvirussen. Veranderingen in suikergroepen aan antilichamen heeft invloed of de effectiviteit van het antilichaam. Dit onderzoek leert ons hoe de suikergroepen eruitzien in de slijmvliezen van onze luchtwegen. Daarnaast wordt onderzocht of veranderingen in deze suikergroepen ons vatbaarder maakt voor luchtweginfecties.
Vicious viruses and decisive sugars: how antibody-glycosylation protects the nasal mucosa
Dr W. Hoepel, Leiden UMC
Antibodies are important guards in the respiratory mucosa, protecting against common cold viruses. Antibodies contain sugar structures and changes in these sugar structures affects the antibody-function. This proposal investigates sugar structures of antibodies at mucosal sites. Furthermore, it studies the impact on how changes in sugar structures enhances susceptibility for respiratory infections.
Schistosoma in de schijnwerpers: verandering van de immuun-worm-interactie om immuniteit te versterken
Dr. E.L. Houlder, Leiden UMC
\Wereldwijd lijden 200 miljoen mensen aan schistosomiasis, een tropische ziekte veroorzaakt door een parasitaire worminfectie. Wormen kunnen jarenlang overleven en individuen worden herhaaldelijk geïnfecteerd. Ik wil graag onderzoeken hoe schistosoma wormen interacties met dendritische cellen (DC's), belangrijke immuun cellen die verantwoordelijk zijn om de beschermende immuunreactie te begeleiden, kunnen onderdrukken. Vervolgens ga ik een nieuwe therapeutische strategie ontwikkelen om de worm onder de aandacht te brengen bij DC's, waardoor de DC-schistosoma-interactie verandert. Deze strategie is erop gericht DC's in staat te stellen de immuunrespons op schistosoma te versterken en zo bescherming tegen infecties te bieden.
Spotlight on schistosomes: altering the immune-worm interaction to boost immunity
Dr E.L. Houlder, Leiden UMC
200 million people have schistosomiasis, a tropical disease caused parasitic worm infection. Worms can survive for years, and individuals are repeatedly infected. Here, I will investigate how the schistosome worm inhibits dendritic cells (DCs), a key immune cell that could otherwise guide protective immunity. Next I will develop a new therapeutic strategy to spotlight the worm to DCs, changing the DC-schistosome interaction. This strategy aims to enable DCs to boost immune responses to schistosomes, providing protection from infection.
Een vernieuwde kijk op antivirale behandeling
Dr. A. Märtson, Universiteit Leiden
Bestaande en opkomende virussen vormen een grote bedreiging, waardoor de vraag naar veilige en effectieve behandelingen toeneemt. De huidige behandelmogelijkheden laten vaak onvoldoende behandeleffect zien en veroorzaken schadelijke bijwerkingen. Om deze uitdagingen te overwinnen is er dringend behoefte aan nieuwe methodes om de ontwikkeling te versnellen en medicijntherapieën voor virale infecties te optimaliseren. In dit project zullen nieuwe laboratoriuminfectiemodellen en computationele methodologieën worden gebruikt om de behandeling te verbeteren, resistentie te voorkomen en de noodzaak aan dierproeven en klinische proeven te verminderen. Er zal een nieuw kader worden ontwikkeld voor het optimaliseren van bestaande en het testen van nieuwe antivirale therapieën.
A fresh look at antiviral treatment
Dr A. Märtson, Leiden University
Existing and emerging viruses pose a great threat, increasing the demand for safe and effective treatments. Current treatment options often show insufficient treatment effect and cause harmful side effects. To overcome these challenges there is an urgent need for new approaches to expedite development and optimize drug therapies for viral infections. In this project novel laboratory infection models and computational methodologies will be used to improve treatment, prevent resistance, and reduce the need for animal testing and clinical trials. A new framework for optimizing existing and testing new antiviral therapies will be developed.
Bevordering van Vroege Detectie en Diagnose van ICI-Gemedieerde Myocarditis – ZEKERHEID
Dr. W.M. Meijers, Erasmus MC
Ons immuunsysteem kan worden gebruikt in de strijd tegen kanker, middels immune checkpoint inhibitoren. Helaas kan dit leiden tot inflammatie in het lichaam. Wanneer inflammatie van het hart optreedt, myocarditis, is het risico op overlijden sterk verhoogd ~50%. Momenteel is het tijdig herkennen en diagnosticeren van dit ziektebeeld suboptimaal. Dit leidt tot vertraagde diagnose, wat opzichzelf weer zeer dodelijk kan zijn. Middels het serieel meten van troponine en middels nieuwe immunologische technieken die gebruikt gaan worden binnen dit onderzoek hopen we de situatie beter in te kunnen inschatten. Daarnaast gaat deze studie ons ook meer informatie geven over het onderliggende mechanisme.
Advancing Early Detection and Diagnosis of ICI-Mediated Myocarditis – CERTAINTY.
Dr W.M. Meijers, Erasmus MC
Immune checkpoint inhibitors (ICI) are effective cancer drugs. Unfortunately, they can cause inflammation of the heart, myocarditis. Currently, there is no strategy for identifying patients at risk and diagnostic methods are suboptimal. This results in delayed diagnosis, which can enhance the mortality rate. Therefore, this research will investigate new methods of early detection and non-invasive diagnosis of ICI-mediated myocarditis. Furthermore, implementation of brand-new techniques will also increase knowledge on the mechanism of disease. Taken together, the aim of this research is to identify which patients might be at risk and to diagnose them accordingly, improving patient care.
Endogeen ethanol in leverziekte
Dr. A.S. Meijnikman, Amsterdam UMC
Iedereen produceert in zekere mate alcohol in de darmen, maar bij patiënten met steatotische leverziekte wordt abnormaal veel alcohol aangemaakt. Dit kan schadelijk zijn voor zowel de darmen als de lever en andere delen van het lichaam. Het exacte mechanisme waarop endogeen geproduceerde alcohol schade veroorzaakt is nog niet volledig duidelijk. In dit project onderzoeken we hoe endogene alcohol productie bijdraagt aan het ontstaan van senescence cellen (ouderdomscellen) in de darmen, die ontstekingsreacties in het lichaam kunnen veroorzaken. We zullen interventies uitvoeren die de alcoholproductie in de darm verminderen en senescence cellen opruimen, met studies in zowel muizen als mensen.
Endogenous ethanol in liver disease
Dr A.S. Meijnikman, Amsterdam UMC
Everyone produces a certain amount of alcohol in their intestines, but patients with metabolic dysfunction associated steatotic liver disease generate abnormally high levels of alcohol. This can cause damage to the intestines, as well as the liver and other parts of the body. The precise mechanism by which endogenously produced alcohol causes harm is not yet fully understood. In this project, we aim to investigate how endogenous alcohol contributes to the formation of senescent cells in the intestine, which can trigger inflammatory responses in the body. We plan to test interventions that reduce alcohol production in the gut and clear senescent cells, with studies conducted in both mice and humans.
Oog voor cerebrale amyloïd angiopathie.
Dr. F.H.B.M. Schreuder, Radboudumc
Cerebrale amyloïd angiopathie kan leiden tot hersenbloedingen en dementie. Deze aandoening wordt gekenmerkt door neerslag van het amyloïd eiwit in de bloedvaten van de hersenen. Echter, deze neerslag is niet aantoonbaar zonder een hersenbiopt. In dit project wordt onderzocht of een patiëntvriendelijke manier kan helpen bij het vaststellen van de diagnose cerebrale amyloïd angiopathie, namelijk door het afbeelden van het amyloïd eiwit in het netvlies.
Having an eye for cerebral amyloid angiopathy
Dr F.H.B.M. Schreuder, Radboudumc
Cerebral amyloid angiopathy can lead to brain bleeding and dementia. This disorder is characterized by depositions of the amyloid protein within the blood vessels of the brain. However, these depositions cannot be detected without a brain biopsy. This research project will determine whether a patient-friendly method can aid in the diagnosis of cerebral amyloid angiopathy, by imaging amyloid depositions within the retina.
Zekerder over onzekerheid in vergoeding van nieuwe medicijnen
Dr. R.M.T. ten Ham, UMC Utrecht
Gen therapieën (GT's) zijn veelbelovende als behandeling voor ernstige ziekten. Maar door hoge prijzen, worden ze geconfronteerd met vergoedingsuitdagingen. Kosten-effectiviteitsanalyses (KEA's) worden gebruikt om vergoedingsbeslissingen te informeren. De informatie die deze KEAs informeert is vaak beperkt, doordat GTs zich op nieuwe, vergeten en weesindicaties richten. Ik ga nieuwe methoden ontwikkelen door middel van Bayesiaanse statistiek, om onzekerheid in KEAs van GTs te verminderen en vergoedingsbeslissingen beter te informeren. Dit doe ik aan de hand van 2 casussen: spinale spieratrofie en hemofilie B. De voorgestelde methoden hebben groot potentieel om breder in de gezondheidseconomie ingezet te worden.
Certainty about uncertainty in reimbursement of gene therapies
Dr R.M.T. ten Ham, UMC Utrecht
Gene therapies (GTs) accelerated development of potential cures for rare and previously untreatable diseases. However, their high prices cause mayor concerns amongst payers. Cost-effectiveness analyses (CEAs) are accepted to quantify costs and benefits for reimbursement decisions. The data underlying CEAs of GTs is often immature, due to targeting of new, small and “neglected” diseases. By incorporating Bayesian methods into CEAs, I aim to decrease uncertainty to more accurately inform reimbursement decisions. For this, I use spinal muscular atrophy and hemophilia B as case studies. The proposed methods have potential for a wider application in health economics.
Darmflora bij acute alvleesklierontsteking; een potentieel nieuw medicijn?
Dr. F.F. van den Berg, Amsterdam UMC
Darmbacteriën spelen een belangrijke rol bij het onstaan van ernstige complicaties van ernstige alvleesklierontsteking, zoals infecties en orgaanfalen. Hoe dit precies werkt weten we nog niet. Dit onderzoek leert ons welke interacties tussen pathogeen en patiënt belangrijk zijn en hoe we dit in de toekomst kunnen gebruiken om te voorkomen dat patiënten ernstig ziek worden.
Gut microbes in acute pancreatitis; a potential novel medicine?
Dr F.F. van den Berg, Amsterdam UMC
Gut microbes play an important role in severe complications of acute pancreatitis, such as infections and organ failure. We do not know in detail how this works. This research teaches us which host-pathogen interactions are imporant and how we can use this in the future to our advantage to prevent patients becoming severily ill.
Aantonen van de oorzaak van chronische lage rug pijn met geavanceerde beeldvorming
Dr. R.A. van der Heijden, Erasmus MC
Chronische pijn is een aandoening die niet alleen de normale dagelijkse activiteiten van patienten ernstig kan beïnvloeden, maar ook diepgaande gevolgen heeft voor het mentale en emotionele welzijn. Helaas kunnen artsen bij veel patiënten de exacte bron van de pijn niet vinden en daardoor deze patiënten niet de juiste behandeling geven. Nieuwe, zeer geavanceerde beeldvorming is veelbelovend voor het vaststellen van de precieze locatie en de oorzaak van chronische pijn. Dit onderzoek zal deze beeldvormingstechnieken verder ontwikkelen en toepassen bij patiënten met chronische lage rug pijn of uitstralende pijn naar het been met als doel om de behandeling te optimaliseren.
Identifying the cause of chronic low back pain using advanced imaging
Dr R.A. van der Heijden, Erasmus MC
Chronic pain is a debilitating condition which not only affects normal daily activities but also has profound impacts on one’s mental and emotional well-being. Unfortunately, in many patients with chronic pain doctors cannot identify the exact source of their pain and thus cannot give these patients proper treatment. New, highly advanced imaging techniques have shown promise in pinpointing the precise location and cause of chronic pain. This research will further develop and apply these imaging techniques in patients with chronic low back pain or radiating pain to the leg to optimize treatment.
Meten van de ziekte van Parkinson in het bloed
Dr.ir. R. van der Vliet, Erasmus MC
Op dit moment worden ziekteremmende medicijnen voor de ziekte van Parkinson ontwikkeld. Deze medicijnen zijn vooral effectief wanneer ze lang voor het optreden van symptomen worden toegepast. Hiervoor hebben we een test nodig waarmee Parkinson in het bloed vastgesteld en opgevolgd kan worden. In dit project ontwikkel ik zo’n test op basis van celvrij DNA in het bloed. Dit celvrije DNA bevat een unieke barcode van de cel waar het vandaan komt en kan dus gebruikt worden om het patroon van celschade bij de ziekte van Parkinson over de tijd te meten.
Measuring Parkinson's in the blood
Dr R. van der Vliet, Erasmus MC
Therapies which can slow or stop Parkinson's disease are currently being developed. To use these therapies as effectively as possible, it is necessary to start treating long before symptoms develop. We therefore need a blood test to establish and track Parkinson's disease over time. In this project, I will develop such a test based on cell-free DNA in the blood. This cell-free DNA contains a unique bar code from the degenerated mother cell which can be used to measure the pattern of cell damage in PD over time.
Hart- en vaatziekten door immunotherapie
Dr. N. van Es, Amsterdam UMC
Checkpointremmers zijn een effectieve vorm van immunotherapie die door veel patiënten met kanker gebruikt worden. Er zijn echter toenemende zorgen over het verhoogde risico op hart- en vaatziekten door gebruik van deze medicijnen. In dit onderzoek wordt de oorzaak onderzocht alsmede manieren om het risico te verlagen.
Cardiovascular disease induced by immune therapy
Dr N. van Es, Amsterdam UMC
Immune checkpoint inhibitors have revolutionized cancer treatment and are used by many patients worldwide. However, there are growing concerns about the increased risk of cardiovascular disease induced by this drugs. This project aims to unravel the mechanism and find ways to mitigate the risk.
Het ontketenen van het succes van FAP-gerichte radionuclidetherapie bij pancreascarcinoom
Dr. S.A.M. van Lith, Radboudumc
Geactiveerde steuncellen die aanwezig zijn in de tumor micro-omgeving spelen een belangrijke rol bij de slechte overleving van patiënten met pancreaskanker. In dit project ontwikkelen de onderzoekers een radioactief gelabeld stofje dat gericht aan deze geactiveerde steuncellen bindt, met als doel om deze cellen met straling te doden. De onderzoekers bestuderen de effectiviteit en het werkingsmechanisme van deze nieuwe radioactieve stof in diermodellen voor pancreaskanker.
Unleashing the success of FAP-targeted radionuclide therapy in pancreatic ductal adenocarcinoma
Dr S.A.M. van Lith, Radboudumc
Activated support cells residing in the tumor microenvironment play an important role in the poor survival of patients with pancreatic cancer. In this project the researchers will develop radioactively labeled drugs that bind specifically to these activated support cells, in order to kill these cells with radiation. The researchers will study the efficacy and the mechanism-of-action of these novel radioactive drugs in animal models for pancreatic cancer.
Dieper dan de huid: Het onthullen van de verborgen verbinding tussen huid- en darmontsteking.
Dr. K.R. van Straalen, Erasmus MC
Hidradenitis suppurativa (HS) is een chronische huidaandoening die 1% van de mensen treft en pijnlijke ontstekingen en abcessen veroorzaakt. In ernstige gevallen ontstaan er tunnels (fistels) in de huid die pus lekken. HS komt vaak samen voor met de ziekte van Crohn, een ontsteking van de darm die ook tot fistels kan leiden. Door de cellulaire en moleculaire profielen van patiënten met een of beide aandoeningen te bestuderen, streven we ernaar unieke en overlappende kenmerken te onthullen om fistelvorming in huid en darm beter te begrijpen. Dit onderzoek kan leiden tot nieuwe behandelings mogelijkheden voor beide aandoeningen.
Beyond Skin: Revealing the hidden connection between skin and gut inflammation.
Dr K.R. van Straalen, Erasmus MC
Hidradenitis suppurativa (HS) is a chronic skin disease affecting 1% of people, causing painful boils and abscesses in intimate areas. Severe cases lead to disfiguring tunnels (fistulas) leaking foul-smelling pus. HS often coexists with Crohn’s disease (CD), which involves gut inflammation and fistulas. By studying cellular and molecular profiles of patients with either or both conditions, we aim to uncover unique and shared features to understand fistula formation in skin and gut. This research may identify new treatment approaches for both conditions.
Het zichtbaar maken van onzichtbare ziekteprocessen bij genetische hartspierziekten
Dr. J.A.J. Verdonschot, Universiteit Maastricht
Een verwijde hartspier is een ernstige hartspierziekte dat vaak veroorzaakt wordt door een erfelijke aanleg, en kan leiden tot hartfalen en overlijden. Familieleden van patiënten hebben ook een verhoogd risico op het ontwikkelen van een verwijde hartspier en worden daarom jaarlijks gescreend middels echografie. Daarnaast wordt een MRI-scan aanbevolen om verstijving van de hartspier (een belangrijke voorspeller van plots overlijden) op te sporen. Er is echter onvoldoende capaciteit om familieleden te screenen met een MRI-scan. Dit onderzoek gebruikt een goedkopere en beter toegankelijke alternatieve beeldvormende methode om verstijving van het hart tijdig te detecteren en te behandelen.
Visualizing the invisible in genetic cardiomyopathies
Dr J.A.J. Verdonschot, Maastricht University
A dilated heart is a severe cardiac muscle disease, often caused by a genetic mutation, and can lead to heart failure and death. Relatives of these patients also have an increased risk of developing this disease and are therefore screened annually using ultrasound. Additionally, an MRI is recommended to visualize stiffening of the heart muscle, an important predictor of sudden death. However, there is insufficient capacity to screen all relatives by MRI. This research validates a cheaper and more accessible alternative imaging method to detect stiffening of the heart in an early stage and initiate treatment.
Tetralogie van Fallot in 4D: supersnelle 3D echocardiografie voor het meten van bloedstroompatronen
Dr.ir. J. Voorneveld, Erasmus MC
Bij hartpatiëntjes met gecorrigeerde tetralogie van Fallot lekt vaak bloed terug door de longslagaderklep, wat al op jonge leeftijd tot hartfalen kan lijden. Artsen en onderzoekers begrijpen nog niet hoe dit ontstaat, maar denken dat het meten van de vierdimensionale bloedstroompatronen in het hart (over drie ruimtelijke dimensies plus tijd) dit kan ophelderen. In dit project ontwikkel ik een nieuwe supersnelle echotechniek waarmee deze bloedstroompatronen in deze patiëntjes veilig gemeten kunnen worden. Hiermee kunnen onderzoekers analyseren hoe kleplekkage leidt tot hartfalen, en kunnen artsen hun klinische beslissingen en chirurgische ingrepen verbeteren.
Tetralogy of Fallot in 4D: High frame rate 3D blood flow imaging using ultrasound
Dr J. Voorneveld, Erasmus MC
Patients with repaired Tetralogy of Fallot are often burdened by blood flow leaking backwards through their pulmonary valve, which can result in heart failure at a young age. Researchers and clinicians do not yet understand how this occurs but believe that measuring the 4-dimensional (3 spatial dimensions and time) blood flow patterns in the heart can help in understanding this process. This research proposes a new ultrasound technique for 4-dimenisonal blood flow imaging that can be used to safely measure the blood flow patterns in these patients, at thousands of volumes per second. The new flow information provided can be used by researchers to understand why valve leaking results in heart failure, and may also be used by clinicians for better surgical planning and decision making.
Ongelukkige relatie: comorbide pathologieën in de ziekte van Alzheimer
Dr. V.I. Wiersma, Amsterdam UMC
De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende oorzaak van dementie. Het eiwit tau en eiwitfragment Aβ vormen afwijkende klonten in de hersenen van Alzheimerpatiënten. Bij ongeveer de helft van de patiënten hoopt ook het eiwit TDP-43 zich op in neuronen. Deze comorbide TDP-43 pathologie versnelt cognitieve achteruitgang, maar de biologische oorzaak is onduidelijk. Dit onderzoek maakt gebruik van hersenweefsel en neurale celkweekmodellen om de oorsprong van TDP-43 co-pathologie in de ziekte van Alzheimer te bepalen, een belangrijke stap naar het ontwikkelen van gepersonaliseerde medicijnen.
Bad romance: comorbid pathologies in Alzheimer’s disease
Dr V.I. Wiersma, Amsterdam UMC
Alzheimer’s disease is the leading cause of dementia. In the brains of Alzheimer's disease patients, the protein tau and protein fragment Aβ aberrantly pile up. In about half of the patients, the protein TDP-43 additionally accumulates in neurons. This comorbid TDP-43 pathology accelerates cognitive decline, yet its biological cause is not understood. This research uses brain tissue and neural cell culture models to determine the origin of TDP-43 co-pathology in Alzheimer's disease, thereby opening avenues for personalized therapy.
SUGAR-CART: Specifiek gebruik van suikerpatronen om CAR T-cel responses te verbeteren
Dr. V.R. Wiersma (v), UMC Groningen
De behandeling met gemodificeerde immuun cellen die afkomstig zijn van de patiënt zelf, zogenaamde chimere antigeen receptor (CAR) T-cel therapie, biedt perspectief voor patiënten met eindstadium diffuus grootcellig B-cel lymfoom (DLBCL). Helaas is deze behandeling in ~50% van de patiënten niet effectief. Om CAR T-cel therapie te verbeteren focust dit Veni project zich op suiker. Elke cel is ‘versierd met suiker’, maar het is onbekend welke ‘suikerversiering’ de beste CAR T-cel responses geeft. Door de optimale ‘suikerversiering’ te bepalen, en op basis hiervan een nieuwe CAR T-cel te ontwikkelen, beoogd dit Veni project de behandeling van DLBCL te verbeteren.
SUGAR-CART: Specific Use of Glycosylation Adaptations to Reinforce Chimeric Antigen Receptor T cells
Dr V.R. Wiersma, UMC Groningen
A major breakthrough in treating patients with end-stage diffuse large B cell lymphoma is Chimeric Antigen Receptor (CAR) T cell therapy. This therapy uses the patients’ own genetically modified immune cells and is effective in ~50% of the patients. To improve CAR T cell therapy, this project will investigate the largely unexplored ‘sugar decoration’ of CAR T cells, which, based on preliminary data, impacts on immune responses. By determining the optimal ‘sugar decoration’, a novel CAR T cell with increased efficacy will be developed. This project will thus contribute to improved treatment options for DLBCL patients.
Getraumatiseerde jongeren helpen praten met psychedelica
Dr. J. Zijlmans, Amsterdam UMC
Posttraumatische-stressstoornis is een ernstige aandoening die veel voorkomt bij jongeren. Wanneer deze niet op tijd behandeld wordt kan dit levenslange gevolgen hebben. Hoewel effectieve therapieën bestaan, is een kwart tot de helft van adolescenten hier niet goed mee geholpen. Dit komt vaak omdat het emotioneel moeilijk is om over een trauma te praten. Therapie met psychedelica is een nieuwe, innovatieve manier om deze moeilijk te behandelen groep mogelijk toch te kunnen helpen. In deze studie wordt onderzocht of deze therapievorm geschikt is voor adolescenten, hoe het hen kan helpen, en of de effecten verschillen van die bij volwassenen.
Helping traumatized youngsters talk with psychedelics
Dr J. Zijlmans, Amsterdam UMC
Post-traumatic stress disorder is a serious condition that is common in young people. If not treated in time, it can have lifelong consequences. Although effective therapies exist, a quarter to half of adolescents are not well served by them. This is often because it is emotionally difficult to talk about trauma. Therapy with psychedelics is a new, innovative way to potentially help this hard-to-treat group. This study investigates whether this form of therapy is suitable for adolescents, how it can help them, and whether its effects differ from those in adults.