Duurzame inzetbaarheid van zorgpersoneel vraagt om ondersteunende teamleiders
Er lag tijdens de piek van de COVID-19 pandemie een grote druk op het zorgpersoneel. Projectleiders Daan Westra en Bram Fleuren van Maastricht University deden daarom onderzoek naar de aanpassingen die ziekenhuizen gemaakt hebben en de impact daarvan op de duurzame inzetbaarheid van zorgpersoneel. Hun project was een samenwerking met de vijf Limburgse ziekenhuizen en werd gefinancierd vanuit het ZonMw COVID-19 programma. Het project is inmiddels afgerond en verschillende bevindingen zijn al gepubliceerd en onlangs gepresenteerd in een webinar. Toch blijven de thema’s van het onderzoek bijzonder actueel en lijkt het zinvol om de lessen uit het onderzoek te vertalen naar concrete acties in de dagelijkse praktijk van zorgorganisaties.
Zo is uit het onderzoek gebleken dat ziekenhuizen verschillende aanpassingen hebben gedaan. Hieruit kwamen richtingen voor best practices naar voren die gedeeld zijn met de samenwerkende organisaties. Bovendien werd er een aantal belangrijke aspecten voor duurzame inzetbaarheid geïdentificeerd. De informatie over deze aspecten is al gedeeld middels rapporten aan de ziekenhuizen en er is een catalogus van de meest belangrijke stressoren gemaakt. Enkele zeer belangrijke geïdentificeerde factoren voor duurzame inzetbaarheid waren persoonlijke veerkracht, het sociaal team klimaat, en onzekerheid over werk condities. Bovendien lijkt er een afname in betrokkenheid waar te nemen over het verloop van de studie en zien de onderzoekers dat een substantieel deel van medewerkers nadenkt over werken buiten de zorgsector.
Op basis van de bovengenoemde bevindingen concluderen Westra en Fleuren met hun team dat teamleiders een onweerlegbaar cruciale rol kunnen spelen ten aanzien van duurzame inzetbaarheid en betrokkenheid van medewerkers. Een van de aanbevelingen uit het project is dan ook dat teamleiders getraind kunnen worden om bij te dragen aan een ondersteunend sociaal teamklimaat. Met een verspreidings- en implementatie impuls (VIMP), een klein aanvullend budget specifiek gericht om met al behaalde resultaten een doorontwikkeling te maken om meer impact te genereren, gaan de onderzoekers nu aan de slag om een training te ontwikkelen. Deze training zal zich met name richten op het versterken van de ondersteunend communicatieve vaardigheden van teamleiders. Kernthema’s binnen de training zijn naar verwachting waarderende gespreksvoering, het helder communiceren over verwachte werkomstandigheden, en een betrokken uitstraling. Daarnaast zal de training ook aandacht voor zelfzorg op de agenda hebben staan. Teamleiders in de zorgsector blijken namelijk nu, verlaat, de vermoeidheidsschok van COVID-19 te beleven.
Training op wetenschappelijke basis
In de te vormen training richten de onderzoekers zich op kwaliteit en toepasbaarheid. Het is daarbij de bedoeling dat de training ook in andere delen van de zorgketen goed ingezet kan worden. In andere zorgorganisaties spelen namelijk vergelijkbare problemen als in de ziekenhuizen. Op politiek niveau speelt daar het integraal zorgakkoord een belangrijk rol in. Dit akkoord benadrukt namelijk eveneens dat waardering en ontwikkelingsmogelijkheden speerpunten moeten zijn voor zorgpersoneel. De afgelopen jaren zijn er al verscheidene trainingen ontwikkeld in de zorg. Dus wat maakt deze training nou anders? De onderzoekers wijzen erop dat deze training op een wetenschappelijke basis met zorginhoudelijke en psychologische kennis wordt ontwikkeld. Daarmee richt de training zich op thema’s die nu urgent zijn. Bovendien wordt bij de vormgeving van de training rekening gehouden met de werkdruk van het te trainen personeel om niet bij te dragen aan verdere belasting. Westra en Fleuren zien dat er vanuit verschillende niveaus in zorgorganisaties veel interesse is in deze training, zeker gezien de huidige aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt.
Breed inzetbaar in de zorg
Op dit moment voert het onderzoeksteam een behoeftepeiling uit om een nauwkeurige invulling te geven aan de inhoud van de training. Daarnaast wordt er uitvoerig in de literatuur gekeken welke trainingsvormen goed aansluiten bij de gekende behoeftes. Beide aspecten zijn input voor de vormgeving van de training die in pilotvorm zal worden aangeboden aan de verschillende ziekenhuizen in Limburg. Westra en Fleuren lichten toe dat de training niet alleen voor ziekenhuizen beschikbaar zal worden gesteld, maar breed toegankelijk wordt gemaakt voor verscheidene zorgorganisaties. De training komt beschikbaar via UMIO, de executive onderwijs tak van Maastricht University waar op maat gemaakte cursussen worden aangeboden. Mede door cofinanciering van de deelnemende ziekenhuizen kan het project worden uitgevoerd en de training worden meegenomen in het aanbod van UMIO, waardoor er langdurige beschikbaarheid gegarandeerd is. Westra en Fleuren hebben als doel dat hun training op wetenschappelijke basis een positieve bijdrage gaat leveren aan de duurzame inzetbaarheid van zorgpersoneel, zowel in de Limburgse ziekenhuizen als daarbuiten.
Webinar lessen van Covid 19
Op donderdag 17 november vond het webinar ‘Organiseren om te overleven: lessen uit de Limburgse ziekenhuizen tijdens COVID-19’ plaats. Daarin deelde onderzoekers van de universiteit Maastricht de belangrijkste bevindingen van hun onderzoek naar de manier waarop ziekenhuizen zich aan de Covid-pandemie aanpassen en de gevolgen voor de duurzame inzetbaarheid van hun personeel. Het door ZonMw gefinancierde onderzoek werd de afgelopen twee jaar in de vijf Limburgse ziekenhuizen uitegvoerd. Tijdens het webinar gingen onderzoekers Daan Westra en Bram Fleuren in gesprek met Helen Mertens (voorzitter Raad van Bestuur van het Maastricht UMC+), Esther Urlings-Willems (RVE manager P&O bij Zuyderland Medisch Centrum), Johan de Vries (Klinisch chemicus en lid van het Medisch Stafbestuur van het Laurentius ziekenhuis Roermond) en Hélène Bergs (Clustermanager beschouwend en Chief Nursing Officer in het VieCuri medisch centrum) met elkaar in gesprek over het aanpassingsvermogen van ziekenhuizen en de inzetbaarheid van personeel.