Implementatie

Om te realiseren dat opbrengsten van programma’s, projecten en onderzoek gebruikt worden stimuleren en faciliteren wij projectleiders op meerdere manieren. We zetten activiteiten en instrumenten in voor verschillende groepen (aanvragers, commissies, opdrachtgevers, implementatiespecialisten, programmamanagers- en secretarissen, etc.).

Denk hierbij aan gerichte financiering van verspreiding en implementatie of het bundelen van kennis over wat wel en wat niet werkt. Daarnaast hebben we implementatiespecialisten in huis die kunnen helpen bij het realiseren van impact. Ook buiten ZonMw zijn implementatie-experts te vinden.

Veelgebruikte termen die met implementatie overlappen, zijn valorisatie en doorgeleiding. Deze termen kunt u dus in de programma's tegenkomen.

Welke instrumenten en activiteiten we onder andere inzetten vindt u op deze pagina. Hoe u als projectleider in alle fases van uw project rekening kunt houden met implementatie en impact vindt u onder Informatie voor projectleiders.

Actie-onderzoek

Actieonderzoek begint altijd met een vraagstuk uit de praktijk.. Het is een benadering van onderzoek met een combinatie van kennis ontwikkelen, leren en veranderen. Gedurende het onderzoeksproces wordt er gestreefd naar het realiseren van veranderingen in de praktijk en het bijdragen aan de persoonlijke en professionele ontwikkeling van de mensen  die direct bij het onderzoek betrokken zijn.

Bij actieonderzoek werken we toe naar een combinatie van:

• het ontwikkelen van (wetenschappelijke) kennis
• een leerproces onder directbetrokkenen
• een veranderproces of oplossing voor een probleem in de praktijk

Praktijkgericht onderzoek

Bij praktijkgericht onderzoek gaat het om het ontwikkelen en toepassen van kennis die direct oplossingen kan bieden voor de praktijk. Het is dus niet de bedoeling om theorieën te ontwikkelen, te onderbouwen of uit te werken. Het te bestuderen onderwerp moet aansluiten bij zaken waar mensen in de praktijk  tegenaan lopen en direct toepasbare oplossingen bieden. Daarbij is een nauwe samenwerking tussen praktijk, cliënten en/of naasten en onderzoek vereist.

In sommige programma’s werken we met extra subsidie voor implementatie van projectopbrengsten. Deze noemen wij een Verspreidings- en Implementatie Impuls (VIMP). Het doel van deze extra impuls is het beter beschikbaar maken van de ontwikkelde kennis en innovaties voor de eindgebruikers. De susidie van de VIMP kan oplopen tot € 50.000.  ZonMw bekijkt welke projecten hiervoor in aanmerking komen. Projectleiders ontvangen dan vanuit ZonMw een uitnodiging om een subsidieverzoek in te dienen.

Om het verspreiden van goede voorbeelden en het implementeren van kennis te bevorderen, stellen we kennisvouchers beschikbaar.  Met een kennisvoucher kunnen aanvragers een expert die betrokken is bij een goed voorbeeld voor een implementatie-advies inhuren. Kennisvouchers worden via een subsidie-oproep opengezet.

Een Budget Impact Analyse (BIA) is een instrument dat gebruikt kan worden om de financiële gevolgen van een nieuwe interventie voor de zorg te evalueren. Dit kan bijdragen aan een duurzame en betaalbare gezondheidszorg. Bij een BIA wordt gekeken naar de effecten van de interventie op de kosten van de gezondheidszorg vanuit verschillende perspectieven, zoals die van zorgverzekeraars, ziekenhuizen en overheden.

Een BIA wordt vaak uitgevoerd als onderdeel van een Health Technology Assessment (HTA), waarbij niet alleen de kosten, maar ook de effectiviteit en veiligheid van een nieuwe interventie worden geëvalueerd. Een BIA kan echter ook los van een HTA worden uitgevoerd, bijvoorbeeld om een beter inzicht te krijgen in de financiële haalbaarheid van een nieuwe interventie.

ZonMw heeft een Budget Impact Analyse (BIA) leidraad en rekentool laten ontwikkelen om het gebruik van een BIA te vergemakkelijken en het veld te faciliteren bij het inzichtelijk maken van de financiële gevolgen van het toepassen van kennis uit doelmatigheidsonderzoek. Het doel is ook om deze kennis verder te brengen en implementatie in de praktijk te bevorderen.

Een Parel is een extra waardering. Van alle projecten die ZonMw financiert zijn er een aantal die we graag in het zonnetje zetten omdat ze een voorbeeld zijn voor waar ZonMw voor staat. Omdat het een succesvolle samenwerking is tussen alle relevante partijen of omdat het resultaat een grote maatschappelijke of wetenschappelijke impact heeft. Deze worden bekroond met een ZonMw Parel.

In alle fasen van een programma of project denken we met indieners of projectleiders mee over het bevorderen van de toepassing van kennis. Zo organiseren we regelmatig bijeenkomsten en wordt een e-learning ontwikkeld. ZonMw leidt intern mensen op als implementatie-specialist. Elk programma van ZonMw heeft minimaal één implementatie-specialist die op dit terrein met u kan meedenken. Ook kunt u zich aansluiten bij het Nederlands Implementatie Collectief, waar ZonMw bij betrokken is.  Wilt u gebruik maken van een implementatie-specialist neem dan contact op via info@zonmw.nl

Nederlands Implementatie Collectief (NIC)

Het Nederlands Implementatie Collectief (NIC) is hét netwerk voor het delen van kennis over effectief implementeren in gezondheid en zorg. Verschillende organisaties zorgen hierin samen voor een verbinding tussen bestaande netwerken en kenniskringen over implementatie. Onder andere het Trimbos-instituut, ZonMw, ZINL en Amsterdam UMC werken hierin samen.

Samenwerkingen

Implementatie bevorderen doen we samen met anderen. Denk hierbij aan financiers van onderzoek (zoals NWO, Health Holland, Gezondheidsfondsen) en met onderzoekers en experts die veel van implementatie en impact weten. We zijn dan ook medeoprichter van het Nederlands Implementatie Collectief en nemen deel aan de Impact Alliantie. Ook internationaal wisselen we expertise uit, bijvoorbeeld via het Ensuring Value in Research (EVIR) en European Implementation Collaborative (EIC).

ZonMw helpt mee om netwerken en andere infrastructuren te versterken die implementatie kunnen bevorderen. Het gaat om structuren waarin verschillende stakeholders elkaar ontmoeten om vragen, kennis en inzichten te delen. Ook onderzoeken we de werking van diverse soorten infrastructuur op bijvoorbeeld welke vorm het beste wanneer kan worden ingezet.

Research on Research project

Samen voerden LUMC en ZonMw in de periode 2020-2022 een Research on Research project uit naar samenwerkingen binnen kennisinfrastructuren als academische werkplaatsen, leernetwerken en living labs. Hierin staan interacties tussen onderzoekers en partijen uit beleid, praktijk en/of onderwijs centraal. ZonMw financiert dergelijke participatieve kennisinfrastructuren om impact te bereiken in termen van kennisbenutting en wil graag weten hoe de effectiviteit van de samenwerkingen kan worden bevorderd. Met de aanbevelingen uit het eindrapport zal ZonMw aan de slag gaan om participatieve kennisinfrastructuren te laten bloeien.

Eindverslag 'Op weg naar effectieve kennissamenwerking'

Andere voorbeelden van vormen van implementatie-infrastructuren waar ZonMw bij betrokken is, zijn:

• Kennispleinen: Een digitaal kanaal waarop kennis, producten en ervaringen op landelijk niveau met elkaar worden gedeeld.
• Academische werkplaatsen: Academische werkplaatsen zorgen voor een betere samenwerking tussen praktijk, wetenschap, beleid en onderwijs. Zo kan een universiteit of hogeschool samen met praktijkinstellingen vragen vanuit de praktijk vertalen naar onderzoek en andersom.
• Consortia: In consortia kan uitwisseling van kennis op de lange termijn gestimuleerd worden. Ook kunnen alle partijen met en naar elkaar een verplichting aangaan om samen aan de oplossing van een vraagstuk te werken.
• Innovatienetwerk

We verbinden nieuwe inzichten uit verschillende onderzoeken en projecten. Die leveren allemaal afzonderlijk nieuwe kennis op. Met een kennissynthese ordenen en verbinden we de kennis. Ook geven we er betekenis aan in de context waarin de kennis gebruikt wordt. Een Kennissynthese is een goede aanpak voor kennisbenuuting. Het levert een eerste inventarisatie van kaders voor onderzoek en interventies vanuit theorie en praktijk op en leidt tot nieuwe onderzoeksvragen.

In een kennissynthese werken we samen met onderzoekers, praktijkwerkers en beleidsmakers. Hiervoor hebben we een handleiding ontworpen.

Kennissynthese: een handleiding

De implementatie-specialisten van ZonMw werken aan een visie op implementatie en impact en aan de uitvoering hiervan. Die visie is vastgelegd in het ZonMw Impact Assessment Framework, het ZIAF. Dit framework geeft handvatten waarlangs ZonMw op impact en implementatie kan sturen. Dit in aanvulling op het stimuleren van Impact en implementatie in projectaanvragen.

Evaluatie: is er impact bereikt?

Van elk ZonMw-programma vindt een evaluatie plaats. Een belangrijke vraag in deze evaluatie is de mate waarin het betreffende programma impact heeft bereikt. Evaluatoren hanteren hierbij het zogeheten ZonMw Impact Assessment Framework als uitgangspunt. In het Instructiedocument ZIAF staat meer informatie, waaronder verwijzingen naar de onderbouwing van het Framework. Ook brengen we in kaart  welke impact we bereiken met onze financiering.

Instructiedocument ZonMw Impact Assessment Framwork

Afbeelding

Verantwoord programmeren

ZonMw stuurt bij alle projecten op de criteria relevantie en kwaliteit. Deze criteria vormen de basis om impact te bereiken. Wij noemen dit het bevorderen van verantwoorde onderzoekspraktijken. Het ZonMw-Toetsingskader Verantwoord Programmeren (zie tabel hieronder) is een hulpmiddel om de maatschappelijke relevantie en kwaliteit met bijbehorende indicatoren te checken. Indicatoren met een sterretje (*) zijn vormen van productieve interacties.

Afbeelding