ZonMw-signalement 'Zingeving in zorg: De mens centraal'

Wij brengen naar eigen inzicht signalementen uit over onderbelichte en kansrijke onderwerpen voor programmatische kennisontwikkeling, bedoeld voor toekomstige gezondheidszorg. Dit signalement gaat over zingeving in de zorg, ook wel aangeduid als de spirituele of existentiële dimensie van gezondheid. Het gaat dan over aspecten die bijdragen aan optimaal geestelijk welbevinden, zoals doelen/idealen nastreven, toekomstperspectief en acceptatie ervaren.

Thema's voor kennisontwikkeling

In het signalement benoemen we thema’s en vragen voor kennisontwikkeling. Dit geeft inzicht in de waarde en betekenis van zingeving voor de gezondheid, evenals de implicaties voor de zorgpraktijk. En dit alles tegen de achtergrond van een toenemende maatschappelijke behoefte aan een integrale of multidimensionale benadering van ziekte en gezondheid, en een behoefte aan meer ruimte voor individuele variatie en differentiatie in het zorgaanbod.

Behoefte aan aandacht voor zingeving

Een ruime meerderheid van de patiënten vindt dat zorgverleners bij kunnen dragen aan zingeving. Iets minder dan de helft heeft daadwerkelijk ervaring met zorgverleners die hier aandacht aan besteden. Hier lijkt dus ruimte voor verbetering: zorgverleners kunnen beter inspelen op de behoeften van patiënten door aandacht te geven aan zingeving. Niet iedereen vindt alle aspecten van zingeving (even) belangrijk. Dit vraagt om het bespreekbaar maken van individuele behoeften en een zorgaanbod dat op maat gesneden is.

In het signalement staan essays met een blik vanuit verschillende praktijkperspectieven: 

• Hoe kijken patiënten naar zingeving in zorg?
• Welke bijzondere persoonlijke verhalen en voorbeelden van zorgverleners en uit zorgdomeinen illustreren hoe zingeving een plek krijgt in het werk?
• Wat zijn voorbeelden van initiatieven die hun eigen invulling geven aan (ruimte voor) zingeving?

Door het signalement heen zijn – uit het onderzoek van de Patiëntenfederatie Nederland naar behoeften en ervaringen van zorgvragers op het vlak van zingeving – citaten van patiënten opgenomen. De citaten hebben betrekking op 2 vragen: WAAROM? het belangrijk is dat ze dat ook doen en HOE? zorgverleners aandacht kunnen besteden aan zingeving. Na het patiëntenperspectief wisselen de verschillende perspectieven elkaar af en zijn ze te herkennen aan hun eigen kleuring. Aan het einde van dit signalement staan verschillende observaties en bevindingen. 

Dit signalement maakt duidelijk dat het onderwerp zingeving in de zorg brede maatschappelijke en wetenschappelijke relevantie heeft. Zingeving is een wezenlijk aspect van het menselijk functioneren en behoort een integraal onderdeel van goede, op de persoon afgestemde gezondheidszorg te zijn. Wij willen dat de kwaliteit van zorg verbetert door het verwerven van meer kennis op dit gebied.