Wijzer in de Wijk zoomt in op samen leren
Derde leernetwerkbijeenkomst Aan de slag met preventie in uw gemeente
Op 29 september 2020 troffen de zes consortia elkaar coronaproof via Zoom. Ruim 25 deelnemers logden in en deelden enthousiast hun kennis en ervaring via pitches en speeddates. Wijzer in de wijk gaf een inspiratiesessie over het proces van samen leren, het centrale thema van de bijeenkomst.
Fase 2, de uitvoeringsfase, loopt nu bijna 1 jaar. Samen leren is een essentieel onderdeel. In een eerste plenaire sessie vertelden de zes consortia hoe zij het proces van samen leren in hun eigen project hebben ingericht. Daarna gingen de deelnemers uiteen in breakoutrooms om te reflecteren en hun top 3 van belangrijkste succesfactoren en belemmeringen op te stellen.
Digitale speeddates
Binnen consortium Wijzer in de Wijk trekken projecten uit Leiden, Den Haag en Alphen aan de Rijn samen op. Na de pauze stelden de drie gemeenten zich voor en lieten ze zien hoe zij samenwerken en van elkaar leren in de wijk. Tot slot kregen deelnemers via digitale speeddates de gelegenheid om elkaar virtueel te ontmoeten.
Afscheid Monique Peltenburg
Dagvoorzitter Monique Peltenburg nam aan het einde van de bijeenkomst afscheid van het netwerk. Ze gaat met vervroegd pensioen en sloot de bijeenkomst af met wijze woorden voor alle deelnemers. Het team van ZonMw en de projectteams bedankten haar voor haar zeer waardevolle bijdrage en wensten haar veel geluk in deze nieuwe fase van haar leven.
Met het programma Aan de slag met Preventie wil ZonMw het gebruik van erkende interventies in gemeentelijke preventieprojecten stimuleren en een brede lerende aanpak bevorderen: lokaal, regionaal en bovenregionaal. De zes samenwerkingsverbanden van gemeenten, kennisinstituten en partners uit zorg en welzijn delen hun ervaringen in leernetwerkbijeenkomsten.
Wat is de impact van corona op de projecten?
Een korte poll onder de deelnemers leert dat het coronavirus alle projecten treft. Op een schaal van ‘0: geen impact’ en ‘5: veel impact’ lag het gemiddelde op ‘3: gematigde impact’. Corona heeft de grootste impact op projecten met ouderen. Mariëlle van Ooijen van Ouderen sterker maken: “Het is nu heel lastig om interventies voor ouderen te organiseren. Cobi Izeboud van Samen in Beweging met kwetsbare bewoners vult aan: “Ook samenwerkingspartners schorten hun activiteiten op, zoals wandelgroepen voor kwetsbare ouderen.”
Samen leren is fundament van Wijzer in de Wijk
Wijzer in de Wijk laat in een inspiratiesessie zien hoe de drie projecten in Alphen aan de Rijn, Den Haag en Leiden het proces van samenwerken vorm geven. En hoe ze overkoepelend van elkaar leren.
In Wijzer in de Wijk trekken de drie gemeenten samen op in het wijkgericht terugdringen van gezondheidsachterstanden. Door samenwerking hoeft niet elke gemeente het wiel zelf uit te vinden en kunnen ze samen leren. Projectleider Ellen van Steekelenburg blikt kort terug op fase 1 waarin elke gemeente samen met wijkbewoners een wijkgezondheidsplan op maat maakte. Met daarin een mix van interventies die bij de wijk passen. Elk plan is vastgelegd in een factsheet.
In fase 2 is het tijd voor uitvoering van het plan. Hier worden accentverschillen tussen de drie aanpakken duidelijk zichtbaar. Dit geeft ook kans om van elkaar te leren. Wijzer in de Wijk werkt met een groot aantal partijen samen aan monitoring, evaluatie en samen leren. Om het effect van de gekozen aanpak in elke gemeente te meten, is een monitor ontwikkeld die input geeft voor leren en verbeteren: worden de juiste inwoners bereikt? Is de samenwerking tussen partijen verbeterd? Verloopt de interventie goed? Voelen de inwoners zich (positief) gezonder?
Bekijk nogmaals de powerpoint presentaties van de zes consortia
Projecten in beeld
Van elk project is een filmpje gemaakt. Lokale procesbegeleiders Léon Koek (Alphen aan de Rijn), Sport Karin Fahner (Leiden) en José Loof (GGD Haaglanden) vertellen vooraf meer over de achtergrond, aanpak en samenwerking binnen hun project en waar zij tegenaan lopen.
-
Welzijn op recept in Alphen aan de Rijn
Alphen aan de Rijn koos voor de interventie Welzijn op recept. Zo wil de gemeente de samenwerking tussen welzijns-, zorg- en andere betrokken partijen verbeteren, zodat de zorg voor de inwoner beter wordt. Filmpje Welzijn op recept in Alphen aan de Rijn
-
Stevenshof Vitaal
Stevenshof Vitaal wil de Leidse wijk Stevenshof gezonder en socialer maken voor jong en oud, met name door de bewoners zelf in beweging te zetten. Filmpje Stevenshof Vitaal in Leiden
- Tref. Morgenstond in Den Haag
In Den Haag Zuidwest is sporten niet vanzelfsprekend. Met Tref. Morgenstond wil de gemeente de sociale cohesie in de wijk versterken en bewoners verleiden te gaan bewegen. Filmpje Tref. Morgenstond in Den Haag
De deelnemers kunnen de informatieve presentaties waarderen: ze delen hun eigen ervaringen naar aanleiding van wat ze gehoord hebben en de projectleiders krijgen veel inhoudelijke vragen.
Meer weten:
Samen leren, hoe doe je dat?
Samen leren is een van de kernwaarden van Aan de slag met preventie. Hoe organiseer je het proces van samen leren? En wat zijn de belangrijkste succesfactoren en belemmeringen?
In korte pitches vertelden de zes consortia hoe zij binnen hun eigen project het ‘samen leren’ aanpakken. Vervolgens gingen de deelnemers in vier breakoutrooms in gesprek over wat zij als belangrijkste succesfactoren en belemmeringen zagen. Hun top 3 deelden ze vervolgens in de plenaire sessie.
Succesfactoren
Als belangrijkste succesfactoren werden onder meer genoemd:
- taal en werkvormen aanpassen aan praktijk en bewoners;
- de juiste mensen en organisaties aan het project weten te verbinden;
- en samen met alle betrokken partijen het proces van leren inrichten.
Belemmeringen
Veelgenoemde belemmeringen:
- de spanning tussen tijd en ambities;
- de spanning tussen bewoners die resultaat willen en de processen die vaak taai zijn;
- en het coronavirus dat zorgt dat projecten belemmerd worden of zelfs stageneren, zoals projecten met kwetsbare ouderen.
Enkele quotes van deelnemers:
- Léon Koek, Wijzer in de Wijk
“Belangrijke succesfactor is een koppeling maken met wat er al is aan interventies en activiteiten. Dat doe je door een inventarisatie te maken en met open blik te kijken wat nodig is. Inwoners weten vaak niet wat er al is en dan kan goede communicatie voldoende zijn.” - Marja Jager-Vreugdenhil, Samen in beweging
Succesfactor voor samen leren is dat praktijkmensen en bewoners gelijkwaardig kunnen meedoen. Dat betekent dat beleidsmedewerkers en wetenschappers gewone taal gebruiken – en niet het gebruikelijke jargon – en bewust kiezen voor passende, bijvoorbeeld meer visuele, werkvormen.” - Gerdine Franssen, Samen leren voor Gezond gewicht
“Een belangrijke belemmering is leren op organisatieniveau. Wil je als organisatie wel bezig zijn met veranderingen en hoe doe je dat? En kun je een hele organisatie daarin meenemen? - Ellen Röling, verslaglegger ZonMw
“Beschikbare tijd en betrokkenheid van partners zijn een belangrijke belemmerende factor. Voor leren moet je tijd willen en kunnen maken. Zeker nu het bij verschillende partijen hartstikke druk is door (de inhaalslag door) corona.”
Elkaar ontmoeten in digitale speeddates
Wilde je iemand ontmoeten of had je een hulpvraag, dan kon je je aanmelden voor een digitale speeddate. Zoom-moderator Janne van der Klok van ZonMw maakte de matches.
In een fysieke bijeenkomst is er volop gelegenheid om nieuwe mensen te ontmoeten en antwoorden op je vragen te vinden. In een Zoom-meeting vraagt dat enige organisatie.
Vragen konden vooraf al worden doorgegeven aan ZonMw en werden via het digitale ‘smoelenboek’ met alle deelnemers gedeeld. En wilde je iemand spreken, dan kon je dat tijdens de meeting ook nog via chat doorgeven aan Janne. Aan het einde dag linkte ze alle verzoeken aan elkaar voor een speeddate in een breakoutroom met maximaal vier personen.
Over de speeddates klonken achteraf positieve geluiden: ‘heel laagdrempelig van elkaar leren en uitwisselen’. Voor anderen was het even zoeken: ‘het was niet helemaal duidelijk waarom we bij elkaar zaten’. Via een enquête achteraf konden deelnemers hun mening geven over netwerken via Zoom. Lessen uit netwerken via Zoom.
Monique Peltenburg neemt afscheid als dagvoorzitter: “Blijf traag versnellen”
Monique Peltenburg gaat helaas stoppen als dagvoorzitter. Ze gaat met vervroegd pensioen en is klaar voor een nieuw begin.
Monique was vanaf het begin betrokken bij Aan de slag met preventie en zal gemist worden. Ze geeft aan dat ze bezig is haar wortels los te woelen uit het sociaal domein, waarmee ze de afgelopen decennia vergroeid raakte en waar ze mooie projecten mocht doen. Nu wil ze zich verplaatsen naar een nieuwe – nog onbekende plek - om opnieuw te wortelen en door te groeien.
Woorden van wijsheid
Over groeien en ontwikkelen wil ze het netwerk enkele woorden van wijsheid meegeven en verwijst daarbij naar het boek ‘Veranderen draait om traag versnellen’ van Arend Ardon. Monique: “Als je wil veranderen, moet je eerst vertragen. Je zou steeds stil moeten staan bij wat je echt wil betekenen, je verlangen. Dan weer leren van het verleden, reflecteren, en jezelf toestaan om te vallen en op te staan. Dus: eerst jezelf gunnen flink te vertragen om daarna flink vooruit te kunnen stappen. Dat gun ik jullie ook.”
In het rondje over de succes- en faalfactoren constateerde Monique dat er werd gedeeld over hoeveel tijd het kost om een goede en mooie leersetting te creëren. Monique stelt dat dit proces van grote waarde is. “Het is belangrijk dat je steeds zichtbaar maakt wat je activiteiten, die kleine stapjes, dat trage proces je oplevert. Dat geeft energie om het elke dag een stapje beter te doen: blijf traag versnellen.”
Lessen uit netwerken via Zoom
Hoe is de online leernetwerkbijeenkomst bevallen? Programmamanager Astrid van den Broek blikt terug en zet de lessons learned uit de online evaluatie op een rij.
"Elkaar via Zoom ontmoeten is natuurlijk anders dan elkaar in het echt ontmoeten. Maar ik werd er wel blij van. Na de meeting had ik echt het gevoel dat we elkaar allemaal weer gezien hadden en zo als leernetwerk ‘bij elkaar blijven." Uit de enquête bleek dat veel deelnemers Astrid’s ervaring deelden. Online had ook een groot voordeel: Het was makkelijker aanhaken vanwege het ontbreken van reistijd.
Wat zouden deelnemers anders willen?
"De breakoutsesies met kleine groepjes hadden langer gemogen. Nu bleef het net te vluchtig. Dat gold ook voor de pitches van de zes projecten over samen leren. Maar langer mag de bijeenkomst niet zijn: mensen vonden het nu al (terecht) een lange zit. Misschien online niet alle zes projecten meer aan het woord laten?"
Tips/ideeën voor volgende keer?
"Omdat uitwisselen met elkaar leuk blijft, zou ik de volgende keer bij binnenkomst random groepjes maken om even ‘bij te praten’ of kennis te maken. De bijeenkomst mag ook zeker niet te lang zijn en liefst zo interactief mogelijk. Bij voorkeur zou ik een grote groep snel opsplitsen, anders raken mensen snel afgeleid en blijven ze niet actief meedoen."
Achter de schermen
Als facilitator kijkt Astrid tevreden terug op de organisatie: "Het was fijn om de rollen te verdelen: een dagvoorzitter die een beetje teruggeeft en samenvat is erg fijn. Dat lukt mezelf als organisator niet altijd. We hadden ook goede technische assistentie, daar hangt bij zo’n meeting veel van af. Achter de schermen leren we daarover veel in het moment."
Terugkijken Zoom-meeting
Aan de slag met Preventie in uw gemeente
Gemeenten spelen een belangrijke rol in een betere gezondheid van hun inwoners en in het verkleinen van gezondheidsverschillen tussen wijken. ZonMw wil hen met het programma Aan de slag met preventie in uw gemeente ondersteunen in de dagelijkse uitvoeringspraktijk, onder meer door het gebruik van erkende interventies te stimuleren. Deze zijn veelal ontwikkeld met financiering van ZonMw.
Samen leren
Preventie vraagt een integrale aanpak met naast zorg ook aandacht voor ruimtelijke ordening, welzijn, inkomen, onderwijs, participatie, milieubeleid en wijkvoorzieningen. In elke regio werken gemeenten, GGD’en, Academische Werkplaatsen Publieke Gezondheid en Werkplaatsen Sociaal Domein daarom samen. Zo kunnen de partijen van elkaars kennis en ervaring profiteren en aldoende tot nieuwe inzichten komen.
Overkoepelende leerkring
Een overkoepelende leerkring stimuleert uitwisselen van kennis en ervaring tussen de verschillende regio’s. Dit vergroot het lerend vermogen en voorkomt dubbel werk.
Voorlopige resultaten
Wat zijn de voorlopige resultaten van de 6 consortiaprojecten? En welke tips geven de projectleiders? Lees verder in onze digitale projectencatalogus.