Parel Self-Screen baarmoederhalskanker
Een nieuw bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker
Baarmoederhalskanker ontstaat in het onderste gedeelte van de baarmoeder en uitsluitend bij vrouwen die langdurig met hr-HPV besmet zijn. Hr-HPV is een hoog-risico variant van het Humaan Papilloma Virus. Ongeveer 5% van alle vrouwen in Nederland heeft hr-HPV. Vaak overwint het afweersysteem het virus, slechts 1 tot 3% van alle vrouwen die besmet zijn krijgt kanker. Om die reden richt het Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker zich vanaf 2016 op hr-HPV. In de cellen die met een uitstrijkje verzameld worden zal er worden gezocht naar HP-DNA. Als er hr-HPV gevonden wordt, vindt vervolgonderzoek plaats. Ook als er nog geen voorstadium van kanker is, zullen deze vrouwen vaker moeten terugkomen voor onderzoek. Vrouwen bij wie het virus niet is aangetroffen worden door het nieuwe onderzoek 5 keer in hun leven opgeroepen voor een uitstrijkje.
Waarom een thuistest en hoe werkt het?
Ongeveer 23% van de vrouwen laat -bijna- nooit een uitstrijkje maken. In die groep wordt meer dan de helft van de gevallen van baarmoederhalskanker gevonden. Als vrouwen thuis op een simpele wijze materiaal kunnen verzamelen voor een test om te kijken of zij een verhoogd risico op baarmoederhalskanker hebben, blijkt ongeveer een derde van hen wel bereid om dat te doen. De thuistest die ontwikkeld is door Chris Meijer is een simpel apparaatje, met een buisje dat de vrouw kan inbrengen tot bij de baarmoederhals. Met een druk op de knop wordt wat vloeistof ingespoten en weer met cellen uit de baarmoederhals opgezogen in het apparaatje. Dit materiaal wordt naar Self-Screen gestuurd alwaar het daar wordt onderzocht op de aanwezigheid van hr-HPV, net als bij een uitstrijkje. De thuistest is in grote groepen vrouwen onderzocht en de methode blijkt goed te werken.
Wat als er bij de thuistest hr-HPV wordt gevonden?
In dat geval is vervolgonderzoek nodig. Tot voor kort betekende dit dat er alsnog een uitstrijkje gemaakt moest worden. De vrouwen die dit betreft blijken dan meestal wel bereid om naar de huisarts te gaan, maar blijven dit toch als belastend ervaren. Inmiddels is er een DNA- test ontwikkeld die (voorstadia van) kanker in de met de zelftest verzamelde cellen net zo gevoelig opspoort als een uitstrijkje. Hoe werkt dat? Onder invloed van HPV wordt het genetisch materiaal in de celkern van een gezonde cel instabiel. Hierdoor verandert deze geleidelijk in een kankercel. Een van de belangrijkste stappen in dit proces is het uitschakelen van bepaalde genen die de celdeling remmen. Dit uitschakelen gebeurt door een kleine chemische verandering: methylatie. Meijer en zijn collega's ontwikkelden een betrouwbare en specifieke test die deze verandering aantoont en zo (voorstadia van) kanker kan opsporen. Bij een ongunstige testuitslag moet nader onderzoek door de gynaecoloog volgen.
Hoe gaat het nu verder met de thuistest?
Met ingang van het bevolkingsonderzoek nieuwe stijl vanaf 2016 zal Self-Screen er klaar voor zijn om de volledige screening te verrichten op hr-HPV en methylatie op uitstrijkjes die door de dokter zijn afgenomen alsook op het zelf afgenomen materiaal. Bovendien biedt de test perspectief voor toepassing in landen waar nu nog geen (goed) bevolkingsonderzoek bestaat. Pilots zijn reeds gestart in Singapore, Maleisie en Thailand. Self-screen is ook bezig met de ontwikkeling van methoden voor de vroegtijdige opsporing van andere vormen van kanker met behulp van DNA-diagnostiek.
Life Sciences Pre-Seed Grant is een gezamenlijke programma van Netherlands Genomics Initiative (NGI), Life Sciences and Health Innovation Program (LSH) en ZonMw.