One Health: gezond mens, gezonde omgeving

Ga maar na: in de aanpak van Lammers zit het denken buiten grenzen (van mens en dier), de toepassing van wetenschap in de praktijk (ik kan me maar zo voorstellen dat er naar de spieren en herstel na inspanning bij paarden veel onderzoek gedaan is), trial and error in de praktijk (zou wat voor paarden werkt ook voor mensen werken?) en daarmee het vergaren van kennis die zal dienen als verdere evidence om deze werkwijze eventueel uit te breiden. Maar ook een forse dosis leiderschap, mensenkennis en handig praten (sociologie, psychologie) om een groep jonge vrouwen een ijsbad in te bewegen ‘omdat dat bij paarden ook goed helpt’.

Ecosysteem gezond houden

Het concept van One Health is een idee dat wereldwijd goed ingeburgerd is geraakt en het wil zoveel zeggen als: ‘Wij realiseren ons dat mens, dier en omgeving deel uitmaken van hetzelfde ecosysteem, en als we dat ecosysteem gezond willen houden dan moeten we specifieke kennis en ervaringen uit die verschillende domeinen samenvoegen’. Het impliceert ook dat de gebundelde krachten van de verschillende onderdelen synergie opleveren, meer zijn dan ieder onderdeel op zichzelf kan bereiken. 

Nederland doet het goed in deze werkwijze. Ons nationale actieplan tegen antibioticaresistentie vaart onder de vlag van de ‘One Health-approach’, we hebben een Netherlands Centre for One Health waarin vele partners verenigd zijn, Wageningen University & Research heeft een Global One Health-dossier en de faculteiten diergeneeskunde en geneeskunde in Utrecht bieden samen een masterprogramma One Health dat zich richt op onderzoek, met een focus op infectieziekten. Er zijn ‘Interreg’ projecten: cross-border One Health-projecten met een uitgebreide samenwerking van disciplines, in het noorden en het zuiden van ons land. Maar minstens zo mooi zijn de vele samenwerkingsverbanden die zichzelf misschien niet het stempel One Health geven, maar die je gerust zo zou kunnen noemen.

Integrale benadering

De commissie cluster Gezondheidsbescherming van ZonMw beoordeelt vanuit een integrale benadering subsidievoorstellen op het terrein van antibioticaresistentie en infectieziekten, waaronder ziekten die van dier op mens overdraagbaar zijn (zoönosen). Met natuurlijk als uitgangspunt kwalitatief goed onderzoek. Dit gebeurt door een vast kernteam, waarin al vele disciplines vertegenwoordigd zijn, en een flexibele schil aan beoordelaars. Zo kan onderzoek naar de effectiviteit van One Health-samenwerking net zo goed beoordeeld worden als een project dat whole genome sequencing inzet voor monitoring van resistente micro-organismen. Om maar wat te noemen. 

Gezondheidswinst

Het cluster Gezondheidsbescherming biedt ruimte voor verdiepend onderzoek op specifieke onderwerpen, verbreding naar andere domeinen en verbinding van wetenschap, praktijk, onderwijs en beleid. Ik ben ervan overtuigd dat ZonMw op deze wijze zal bijdragen aan het behalen van gezondheidswinst. Dat blijft hard nodig, want zeker in het licht van toenemende antibioticaresistentie en dreigende infectieziekten kunnen we ons geen stilstand permitteren.

Merel Langelaar is hoogleraar policy and impact in veterinary medicine aan de Universiteit Utrecht en vicevoorzitter van het kernteam van de commissie cluster Gezondheidsbescherming van ZonMw. Tot voor kort was ze coördinerend specialistisch senior inspecteur bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. 

Foto: privécollectie Merel Langelaar
Publicatiedatum: 23 september 2019