Bestaanszekerheid
Effectiviteit van de interventie 'Moneyways' op financiële stress en financiële zelfredzaamheid bij MBO-scholieren
Over dit project
Met zowel kwalitatief als kwantitatief onderzoek is de effectiviteit van deelname aan MoneyWays bij mbo-studenten geanalyseerd. Honderddrieënveertig (143) mbo-studenten vulden een voor- en een nameting in. De effecten van de interventie op financiële zelfredzaamheid, financiële stress en de bespreekbaarheid van armoede en financiële problemen werd onderzocht. Het kwalitatief onderzoek was verklarend en behelsde de werkzame bestanddelen van de interventie.
De interventie ‘MoneyWays’ van Diversion is een groepsgerichte peer-to-peer voorlichtingsaanpak voor middelbare scholieren. MoneyWays wordt aangeboden op HAVO, VWO en MBO-locaties in Nederland. In 3 workshops krijgen de scholieren voorlichting van andere jongeren over schulden, omgaan met geld, studiefinanciering en inkomenstoeslagen.
Resultaten
De resultaten laten zien dat MoneyWays de financiële zelfredzaamheid van de jongeren op een aantal punten verbetert. Zo praten jongeren na de lessen vaker over geld met vrienden, zoeken jongeren vaker hulp bij financiële vragen en is de kennis over noodzakelijkheid van verschillende soorten verzekeringen toegenomen. Ook lijkt de interventie financiële stress enigszins te verminderen.
Meer informatie
- Bekijk de ZonMw-projectpagina
- Lees de volledige eindrapportage
- Lees het artikel ‘Schuldpreventie begint met praten over geld’
Projectleider | Dr. M. van der Klein |
Organisatie(s) | Verwey-Jonker Instituut |
Naar een effectieve budgetcursus
Over dit project
In dit onderzoek zijn twee typen budgetcursus onderzocht: de traditionele en een aangepaste. Bij de traditionele budgetcursus ligt de nadruk op de overdracht van kennis en vaardigheden. Bij deze aangepaste cursus is meer aandacht voor het handelen van de cursisten in het dagelijks leven. Met behulp van een gerandomiseerd experiment is de effectiviteit onderzocht, gebaseerd op gedragswetenschappelijk inzichten. Er zijn vragenlijsten en diepte-interviews afgenomen bij deelnemers en trainers. Ook is er gebruik gemaakt van beschikbare registerdata.
Door bezuinigingen zien gemeenten zich genoodzaakt te snijden in de dienstverlening. Tegelijkertijd hebben gemeenten de opdracht om mensen met schulden te helpen. De behoefte aan kennis over de effectiviteit van interventies groeit dan ook. De budgetcursus wordt veelvuldig ingezet door gemeenten en maatschappelijke organisaties. Onbekend is echter of de budgetcursus gezond financieel gedrag bevordert en bijdraagt aan het voorkomen en/of verminderen van problematische schulden.
Resultaten
Op basis van de analyses kunnen de onderzoekers concluderen dat de aangepaste budgetcursus positieve effecten heeft op financiële kennis en vaardigheden en op financieel gedrag. Maar er is geen verschil vastgesteld tussen de aangepaste en de traditionele cursus. Op basis van het huidige onderzoek kan dus niet worden vastgesteld dat de aangepaste cursus effectiever is.
Meer informatie
- Bekijk de ZonMw-projectpagina
- Lees het volledige onderzoeksrapport
- Lees de factsheet
- Lees de handreiking
- Lees het artikel ‘Budgetcursus ondersteunt mensen met financiële zorgen’
Projectleider | Dr. T.E. Madern |
Organisatie(s) | Hogeschool Utrecht |
Effectieve inzet van vrijwilligers in de schuldhulpverlening
Over dit project
In dit onderzoek is bekeken of de inzet van vrijwilligers bijdraagt aan de effectiviteit van schuldhulpverlening. Hiervoor zijn dossiers van de Standsbank Oost-Nederland geraadpleegd om te kijken of mensen met begeleiding van een vrijwilliger meer aflossen en vaker het hulpverleningstraject afmaken. Daarnaast zijn de vrijwilligers geïnterviewd over hun werkwijze. Ook zijn 30 cliënten van schuldhulpverlening geïnterviewd. Dit waren enerzijds cliënten die uitsluitend werden begeleid door een betaalde schuldhulpverlener en anderzijds cliënten waarbij daarnaast een vrijwilliger ondersteuning heeft geboden. Hiermee zijn veranderingen in financiële zelfredzaamheid in kaart gebracht. Ook is hen gevraagd naar wat in hen ogen had bijgedragen aan de toename in zelfredzaamheid in het contact met de schuldhulpverlener en/of de vrijwilliger.
In veel gemeenten begeleiden vrijwilligers – naast beroepskrachten – burgers met financiële problemen. Het type hulp of begeleiding die deze vrijwilligers bieden varieert. Sommige vrijwilligers bieden hun cliënten vooral praktische (administratieve) ondersteuning. Andere richten zich op het aanleren van nieuw gedrag. Weer andere houden zich bezig met het behartigen van de belangen van de cliënt tegenover instanties.
Resultaten
Dit onderzoek heeft inzicht gegeven in de vraag of en hoe begeleiding door een vrijwilliger de effectiviteit van de schuldhulpverlening vergroot, welke elementen in de ondersteuning door een vrijwilliger effectief zijn en welke elementen in het contact met de vrijwilliger cliënten zelf als ondersteunend ervaren. Zo blijken cliënten met hulp van vrijwilligers minder vaak uit te vallen en blijkt deze groep gemiddeld meer af te lossen dan de groep zonder hulp van een vrijwilliger. Het verschil in toename van zelfredzaamheid tussen beide groepen (met en zonder vrijwilliger) is minimaal. Het is echter wel zorgelijk dat het aanleggen van een buffer na afloop van het hulptraject voor beide groepen het zwakste punt blijft. In het eindrapport worden aanbevelingen gedaan om hier gericht aandacht aan te besteden.
Bij cliënten die begeleid worden door een vrijwilliger duurt het aanmerkelijk langer voor het aanvraagdossier compleet is en de schuldeisers benaderd kunnen worden. Dit komt waarschijnlijk doordat beroepskrachten de vrijwilligers vaak inschakelen wanneer een aanvraag dreigt te stagneren. Vrijwilligers besteden het grootste deel van hun tijd (bijna de helft) aan het bieden van praktische en morele steun. Daarna volgt belangenbehartiging en pas op de laatste plaats gedragsverandering. Vrijwilligers zijn ook van mening dat hun praktische steun het meest bijdraagt aan de toename van zelfredzaamheid bij hun cliënten. Die cliënten onderschrijven dat.
Meer informatie
- Bekijk de ZonMw-projectpagina
- Lees de volledige rapportage
- Lees de factsheet
- Lees het artikel ‘Vrijwilliger brengt rust en overzicht’
Projectleider | M.Sc. B.H.H. Boksebeld |
Organisatie(s) | Hogeschool Saxion |
Mobility Mentoring: aanpak voor ondersteuning van inwoners met problemen op meerdere leefgebieden
Over dit project
De gemeente Alphen aan den Rijn startte eind 2017 met een pilot Mobility Mentoring® informed werken. In deze aanpak zijn inzichten uit de (hersen)wetenschap vertaald naar instrumenten voor praktische toepassing om inwoners met problemen op meerdere leefgebieden te ondersteunen. In dit onderzoek is middels een procesevaluatie inzicht verkregen in de mate van implementatie van de methode, het bereik van de doelgroep en de vooruitgang van de cliënten.
De mate van implementatie is bekeken door middel van zelf-rapportage vragenlijsten ingevuld door medewerkers en gespreksopnames. Het bereik van de interventie is in kaart gebracht met registratie gegevens van de gemeente Alphen aan den Rijn over bijvoorbeeld aanmeldingen en uitval. De vooruitgang is bekeken door middel van vragenlijsten ingevuld door cliënten. Middels interviews met cliënten en focusgroepen met medewerkers is inzicht verkregen in welke onderdelen van de methode van toegevoegde waarde zijn en waarom.
Resultaten
De resultaten laten zien dat deelnemers van de pilot vooruitgang boekten op diverse leefgebieden. Uit de data bleek dat inwoners na 6 maanden vooral vooruit waren gegaan in termen van inkomen en van gezondheid (psychische of lichamelijke klachten). Vergeleken met de situatie bij instroom is er bij uitstroom vooral verbetering op inkomen, gezondheid en sociaal netwerk. Verder heeft het onderzoek inzicht gegeven in de ervaren impact van de aanpak door professionals en deelnemers. Ook de zijn de implementatie van de aanpak en aanbevelingen beschreven.
De evaluatie van de mate waarin professionals de vastgelegde stappen toepasten, laat zien dat er ruimte was voor een verbeteringsslag van het interventietrouw werken. De professionals werden belemmerd door wijzigingen die na de officiële start werden gecommuniceerd, de hoge ervaren werkdruk door de nieuwe werkwijze en het nog onvoldoende onder de knie hebben van veranderingen die vóór de pilot waren doorgevoerd. Daarentegen meldden de professionals de volgende zaken als ondersteunend te ervaren: de helder uitgewerkte aanpak op papier, het bespreken van hoe de aanpak in de praktijk het beste vorm kon krijgen en het op gezette tijden uitwisselen van ervaringen.
Meer informatie
- Bekijk de ZonMw-projectpagina
- Lees de volledige rapportage
- Lees de factsheet
- Lees het artikel ‘We hebben een andere kijk op mensen gekregen’
- Lees het artikel ‘Niet meer met het actielijstje van de professional naar huis’
Projectleider | Dr. ir. L. Sterrenberg |
Organisatie(s) | Platform31 |
Grip Op Werk: onderzoek naar een integrale, online aanpak voor werklozen met psychische klachten gericht op arbeidsparticipatie
Over dit project
Het online aanbod Grip Op Werk (GOW) is gericht op werklozen die door psychische klachten worden belemmert in het vinden van betaald werk. In dit project werd deze tool geïmplementeerd en geëvalueerd bij vier gemeenten. Hiervoor werden zowel kwalitatieve en kwantitatieve methoden gebruikt. Er werd een voormeting en 3 nametingen uitgevoerd. Ook zijn werkbezoeken bij participerende gemeenten uitgevoerd om beter zicht te krijgen op de caseload van de klantmanagers en de geschiktheid ervan voor GOW.
Psychische klachten komen veel voor onder werklozen en belemmert hen in het vinden van betaald werk. De huidige praktijk van re-integratie en de GGZ zijn nog onvoldoende ingericht op de juiste ondersteuning. Daarom werd het online aanbod Grip Op Werk (GOW) met begeleiding door een getrainde GGZ-professional geïmplementeerd en geëvalueerd bij vier gemeenten. GOW bestaat uit 8 sessies en is gericht op het verminderen psychische klachten en het vergroten van werkzoekvaardigheden.
Resultaten
Er zijn trainingsmaterialen en handleidingen ontwikkeld en klantmanagers en GGZ-professionals zijn getraind. Ondanks veel inspanning door alle partijen en wijzigingen in het plan van aanpak is niet het beoogde aantal deelnemers geïncludeerd. Hierdoor konden de geplande analyses niet worden uitgevoerd. Professionals lijken wel warm te lopen voor GOW, maar stellen voor om de vindplaatsen en de doelgroep te verbreden om zo de personen te bereiken die baat kunnen hebben van de aanpak.
De doelgroep bleek minder geschikt voor het volgen van een online groepscursus door het ontbreken van digitale- en schrijfvaardigheden, het niet beheersen van de Nederlandse taal, of door ernstige (multi-)problematiek. Daarbij wordt niet uitgesloten dat, ondanks alle acties, GOW niet voldoende op het netvlies van klantmanagers heeft gestaan.
Meer informatie
- Bekijk de ZonMw-projectpagina
- Lees het nieuwsbericht ‘Online groepscursus ‘Grip op Werk’ helpt werklozen met stemmingsklachten’
Projectleider | Dr. S.S. Leone |
Organisatie(s) | Trimbos Instituut |
Meer mensen met psychische problemen aan betaald werk door innovatieve methodiek in de gemeentelijke re-integratiepraktijk
Over dit project
Een onderschatte barrière voor succesvolle arbeidsparticipatie wordt gevormd door het stigma op psychische aandoeningen, ook in de gemeentelijke praktijk. In deze studie wordt een beslishulp onderzocht voor mensen met psychische problemen voor het vinden van betaald werk. Er worden twee grote groepen met elkaar vergeleken: professionals en hun werkzoekenden waar de beslishulp wel wordt gebruikt (experimentele groep), en professionals en hun werkzoekenden waar de beslishulp niet wordt gebruikt (controle groep). Door verklarend, kwalitatief onderzoek wordt duidelijk wie waar behoefte aan heeft en welke omstandigheden van belang zijn voor een succesvolle arbeidsparticipatie.
Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat veel werkgevers negatieve vooroordelen hebben. Werkzoekenden staan daarmee voor het dilemma wel of niet open te zijn over hun psychische gezondheidsproblemen. In Engeland is een beslishulp ontwikkeld die mensen helpt bij het maken van een verstandige keuze rond dit dilemma. De beslishulp is een brochure waarin voorlichting wordt gegeven over voor-en nadelen van openheid, en enkele ‘huiswerkopdrachten’ worden gegeven die stimuleren tot nadenken en verkennen wat men zelf belangrijk vindt. Het idee is dat mensen zelf het beste deze keuze kunnen maken, maar dat ondersteuning hierbij zeer behulpzaam kan zijn.
Resultaten
Het algemene doel van het project is om zoveel mogelijk mensen met psychische problemen uit de gemeentelijke praktijk blijvend aan betaald werk te helpen met behulp van de beslishulp. Indien de beslishulp de verwachtte positieve effecten laat zien, levert het project een praktische, kosten-effectieve, gebruiksvriendelijke en evidence based methodiek op voor de praktijk. Samen Sterk zonder Stigma wil graag de methodiek borgen en in de toekomst de training geven aan organisaties en professionals die er mee willen werken.
Het project zal uitmonden in vijf wetenschappelijke, internationale artikelen (gebundeld in een proefschrift) en een Nederlandstalig artikel voor re-integratieprofessionals en/of managers en beleidsmakers. Aan het eind van het project wordt een landelijk symposium georganiseerd waar de uitkomsten van het onderzoek worden gepresenteerd.
Meer informatie
- Bekijk de ZonMw-projectpagina
- Lees het artikel ‘Tweederde leidinggevenden heeft bedenkingen bij het aannemen van werknemers met psychische problemen’
- Lees het artikel studie protocol
- Bekijk de video ‘Gevolgen en Ervaringen Stigma en Werk
Projectleider | Dr. E.P.M. Brouwers |
Organisatie(s) | Universiteit van Tilburg |
Deskundigheidsbevordering voor professionals
Over dit project
Steeds vaker hebben de maatschappelijke opvanglocaties voor daklozen te maken met ernstig verwarde personen. De ernst van de psychische problematiek neemt op verschillende locaties in het land toe. Daarom ontwikkelen Stichting Mainline en Volksbond Streetcornerwork twee producten om professionals in de maatschappelijke opvang die met deze doelgroep werken te ondersteunen.
Ernstig verwarde personen gebruiken regelmatig ook drugs en/of alcohol (dubbel diagnose) en enkelen hebben daarbij een licht verstandelijke beperking (triple diagnose). Twee producten gaan professionals in de maatschappelijke opvang helpen. Enerzijds scherpt Mainline de bestaande training ‘complexe contacten’ aan, in samenwerking met twee Maatschappelijke Opvang (MO)- en Beschermd Wonen (BW)-locaties van Volksbond Streetcornerwork, om beter in te spelen op huidige uitdagingen. Anderzijds ontwikkelen de twee organisaties een praktische korte handleiding voor Mainline en MO/BW-personeel met handvatten voor de omgang met, preventie van en zorgverlening aan ernstig verwarde personen met een dubbel- of triple diagnostiek.
Resultaten
Stichting Mainline heeft in samenwerking met medewerkers en bewoners van Stichting Volksbond Streetcornerwork een training ‘omgaan met verward gedrag in de maatschappelijk opvang’ ontwikkeld. Ook is er een handleiding ontwikkeld met uitgebreide praktische informatie over dit thema. Beide producten dragen bij aan deskundigheidsbevordering van professionals in de maatschappelijke opvang.
In de training wordt ingezoomd op verschillende factoren die kunnen bijdragen aan onbegrepen gedrag. Deelnemers krijgen door praktische oefeningen handvatten om hier adequater mee om te gaan. Deelnemers aan de training ontvangen het boekje ‘Onbegrepen gedrag begrijpen’, een handleiding boordevol tips voor de omgang met verward gedrag in de maatschappelijke opvang. De vernieuwde training en praktische handleiding dragen bij aan deskundigheidsbevordering in de omgang met, preventie van en zorgverlening aan ernstig verwarde middelengebruikers. Dit dient enerzijds ter preventie van escalatie en om te zorgen dat zeer kwetsbare personen de hulp krijgen die zij nodig hebben. Anderzijds vergroot het de veiligheid en het zelfvertrouwen van medewerkers uit de maatschappelijke omvang, wat ten goede komt aan de kwaliteit van hun dienstverlening. De training is opgenomen in het trainingsaanbod van Mainline en wordt – tegen vergoeding - aangeboden aan laagdrempelige opvang organisaties door het hele land. De handleiding wordt gratis uitgedeeld onder professionals. Deelnemers aan de training krijgen het overhandigd als naslagwerk.
Meer informatie
Projectleider | S.K. Woods |
Organisatie(s) | Mainline |
Pilot ACT Team Leeuwarden - Friesland
Over dit project
Personen met sterk verward gedrag zorgen in toenemende mate voor maatschappelijke overlast, vooral in en rand de nachtopvang in de gemeente Leeuwarden. Deze groep mensen heeft vaak te kampen met meerdere problemen. De pilot met een ACT team in Leeuwarden moet zorgen voor duurzame toeleiding naar passende zorgen ondersteuning.
Resultaten
De pilot liet zien dat de meest kwetsbare en complexe doelgroep van (dreigende) dak- en thuislozen passende zorg en ondersteuning kan worden geboden. Door een gezamenlijke visie op herstel en het werken met de shared caseload leiden ACT interventies tot minder (psychiatrische) symptomen en minder druk op de beddenbezetting.
Een duurzame toeleiding naar reguliere vormen van zorg heeft geleid tot het creëren van rust en veiligheid voor mensen met verward gedrag en hun omgeving. In nauwe samenwerking met het team van de nachtopvang in Leeuwarden is de druk op de beddenbezetting afgenomen. Ook het aantal incidenten waar mensen uit de doelgroep bij betrokken waren nam af. De FACT teams van Verslavingszorg Noord Nederland en GGZ Friesland ervaren minder hoge druk op de caseload en de samenwerking met ketenpartners is zeer goed te noemen, zo blijkt uit twee evaluaties. Dit helpt in de toeleiding en doorstroom naar reguliere zorg en wonen. Bij alle cliënten werd een HoNOS (voor en na)meting gedaan, waaruit bleek dat er sprake is van een belangrijke afname van (psychiatrische) symptomen. De samenwerking met MEE Friesland voor een aangepaste diagnostiek voor het vaststellen van een licht verstandelijke beperking (LVB) is succesvol gebleken.
Meer informatie
Projectleider | L. Broersen |
Organisatie(s) | GGZ Friesland |
Straatadvocaat Leeuwarden: Met raad en daad op straat!
Over dit project
In Leeuwarden is voor (ex-)GGZ-cliënten, die kampen met {dreigende) dakloosheid, geen onafhankelijke clientondersteuning door ervaringsdeskundigen beschikbaar. Deze groep komt vaak tussen wal en schip terecht en vindt niet op tijd hulp bij hun problemen. In dit project is een straatadvocaat ingezet in de gemeente Leeuwarden.
In Leeuwarden is een grote groep mensen met problemen die niet snel aanklopt bij reguliere, onafhankelijke cliëntondersteuners. Dat kan resulteren in dakloosheid, maar ook in verward gedrag, vereenzaming en vervuiling. Om voor deze groep mensen goed bereikbare en zichtbare ondersteuning te regelen, is een straatadvocaat ingezet. De straatadvocaat is een vertrouwenspersoon en belangenbehartiger voor mensen die dakloos zijn/dreigen te worden. Hij richt op herstellen van vertrouwen, ondersteunt mensen bij de ingewikkelde procedures rondom huisvesting, werk en inkomen en zorg. De straatadvocaat is in staat een brug te bouwen tussen de behoefte van de straat en de plannen van kantoor.
Resultaten
Op 1 juni 2019 is Straatadvocaat Leeuwarden begonnen met het project ‘Straatadvocaat: met raad en daad op straat’. De doelen van het project zijn behaald: de straatadvocaat is zichtbaar en actief op straat en de oprichting van Stichting Straatadvocaat Leeuwarden is geslaagd. Ook is besloten dat de Stichting Straatadvocaat doorgaat.
De straatadvocaat ging vanaf 1 juni 2019 de straat op en het bestuur werkte hard aan de oprichting en structurele borging van de Stichting Straatadvocaat Leeuwarden. Op 6 december 2019 is de stichting officieel opgericht en heeft Stichting LIMOR - die deel uitmaakte van de werkgroep, waarin ook ervaringsdeskundigen zaten - zich teruggetrokken. Het project werkt vanuit vier waarden: (h)erkenning vanuit betrokkenheid en gelijkwaardigheid, hoop en perspectief bieden, zien van mogelijkheden en eigenwijze beïnvloeding met lef en passie. De Straatadvocaat heeft in het half jaar waarin zij gesubsidieerd zijn door ZonMw ruim 60 mensen te woord gestaan, 4 mensen aan onderdak geholpen, 5 mensen teruggeleid naar zorg, 3 huisuitzettingen voorkomen en 8 mensen doorverwezen naar een advocaat. Het doel voor komende jaren is om het werkgebied van Straatadvocaat uit te breiden naar de gehele provincie Friesland. Daarmee zijn de drie doelen van het project ruimschoots behaald.
Meer informatie
Projectleider | S. Mac Gillavry |
Organisatie(s) | Stichting Werkplaats COMO |