Team science voor baanbrekend fundamenteel onderzoek krijgt een impuls van 12,5 miljoen euro
Met het oog op team science is het programma ZonMw Open Competitie specifiek bedoeld voor vernieuwende en grensverleggende combinaties van twee of meer onderzoeksgroepen. De projecten en de teams werden getoetst aan de hand van criteria zoals creatief en baanbrekend onderzoek van hoge kwaliteit en het benutten van kennis voor doorgeleiding en implementatie o.a. door participatie van stakeholders in de brede zin. Daarnaast was de samenstelling van de teams en de synergie tussen de verschillende onderzoekspartners een belangrijk element in de beoordeling. ZonMw past bij steeds meer subsidierondes het narratief CV toe, nu voor het eerst bij de beoordeling van onderzoeksteams. Onderzoekers en onderzoeksgroepen worden, passend bij de vraagstelling en opzet van het onderzoeksproject, beoordeeld op onderzoek, onderwijs, een goede balans tussen individueel talent en team science, wetenschappelijk leiderschap en bijdragen aan Open Science. Deze manier van beoordelen maakt deel uit van het nieuwe Erkennen en Waarderen.
Behalve budget voor personeel en materiele kosten kon ook financiering aangevraagd worden voor kennisbenutting, internationalisering en onderzoeksinfrastructuur. Drie onderzoeksgroepen ontvangen een extra investeringsmodule van max. € 250.000 voor middelgrote infrastructuur.
Dit zijn de 16 projecten:
mTOR deregulatie en GABA-signalering bij ontwikkeling epilepsie
Prof. dr. E.M.A. (Eleonora) Aronica – Amsterdam UMC-AMC
Dr. D. (Dirk) Schubert – Radboudumc
Epilepsie is een veel voorkomende neurologische aandoening. Het behandelen van genetische epilepsie aan het begin van de kinderjaren is een uitdaging. Om de onderliggende mechanismen van ontwikkelingsepilepsie op te helderen, brengen we onderzoekers samen met expertise in epilepsie, neuropathologie en neurofysiologie. We zullen nieuwe sequentietechnologieën combineren met stamcelgebaseerde modelsystemen.
Nieuwe energie voor genetische hartspierziekte
Prof. dr. ir. J.P.W.M. (Jeroen) Bakkers – Hubrecht Instituut
Prof. dr. F.W. (Folkert) Asselbergs en dr. M. (Magdalena) Harakalova – UMC Utrecht
Dr.F.M. (Frédéric) Vaz – Amsterdam UMC
Hartspierziekten zijn levensbedreigend en kunnen veroorzaakt worden door genetische factoren zoals de PLN mutatie. Hier zal onderzocht worden hoe de PLN mutatie de energie voorziening van het hart aantast door gebruikt te maken van nieuwe modellen. De resultaten zullen bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe behandel strategieën.
Verstoorde eiwitcomplexen op het kankerceloppervlak leiden tot verminderde therapierespons
Prof. dr. A.B. (Annemiek) van Spriel – Radboudumc
Prof. dr. P. (Piet) Gros – Universiteit Utrecht
Eiwitcomplexen op het celoppervlak kunnen kankercellen helpen om sneller te groeien. De onderzoekers bestuderen de structuur en organisatie van eiwitcomplexen op het kankerceloppervlak, omdat hierin mogelijk de sleutel ligt om kankercellen gevoeliger te maken voor antistoftherapie.
Klaar voor nieuwe T: tumor afweer met weefsel T cellen
Prof. dr. T. (Thorbald) van Hall – Leids Universitair Medisch Centrum
Dr.K.P.J.M. (Klaas) van Gisbergen – Amsterdam UMC
Kanker bestaat uit meer dan tumor cellen maar zijn ook doortrokken van normale cellen van het lichaam, zoals afweer cellen. Immuuntherapie activeert afweer cellen die vervolgens zorgen voor remming van de tumorgroei. In dit project gaan we de rol van nieuwe afweer cellen onderzoeken: weefsel T cellen.
Omgaan met onzekerheid bij genderincongruentie en differences in sex development (DSD)
Dr.C.M. (Chris) Verhaak en dr.A.J.M. (Anke) Oerlemans – Radboudumc
Dr.W.J.P. (Wyke) Stommel – Radboud Universiteit
Dr.M.A. (Marij) Hillen – Amsterdam UMC-AMC
Dr.A.L.C. (Annelou) de Vries – Amsterdam UMC-VUmc
In de zorg voor transgender en intersekse kinderen speelt onzekerheid een grote rol. Deze onzekerheid hangt samen met medische, psychologische, ethische én communicatieve aspecten. Het doel van dit project is om onzekerheid te begrijpen en kinderen, ouders en zorgprofessionals te helpen bij het herkennen, bespreken en omgaan met onzekerheid.
Hoornvliesregeneratie gebaseerd op karakterisering van moleculaire celidentiteit
Dr. H. (Jo Huiqing) Zhou – Radboud Universiteit
Dr. M. (Mor) Dickman en dr. V.L.S. (Vanessa) LaPointe – Universiteit Maastricht
De huidige behandeling van hoornvliesbeschadiging is afhankelijk van stamcellen uit het onbeschadigde oog van de patiënt. Er is geen behandeling beschikbaar voor patiënten met twee beschadigde ogen. Wetenschappers zullen een nieuwe technologie ontwikkelen waarbij huid- en mondcellen van de patiënt ingezet kunnen worden als hoornvliesstamcellen om het zicht te herstellen.
Gluren door de celwand van de tuberculose bacterie
Prof. dr. W. (Wilbert) Bitter – Amsterdam UMC-VUmc
Prof. dr. D.J. (Dirk) Slotboom – Rijksuniversiteit Groningen
De tuberculose bacterie is opmerkelijk resistent tegen antibiotica vanwege zijn versterkte celwand. Wij gaan ontrafelen hoe deze celwand werkt om de verdediging in stand te houden en tegelijkertijd essentiële voedingsstoffen te transporteren. Deze kennis gaan we gebruiken om nieuwe antibiotica te ontwikkelen.
Op zoek naar de oorsprong van ons autonome zenuwstelsel
Prof. dr. A. (Andries) Kalsbeek – Amsterdam UMC
Prof. O.C. (Onno) Meijer en dr. A. (Ahmed) Mahfouz – Leids Universitair Medisch Centrum,
Dr. C.X. (Chun-Xia) Yi – Amsterdam UMC
Prof. dr. E. (Eric) Fliers – Amsterdam UMC
De hypothalamus is een hersengebiedje onderin het brein, dat via hormonen en het autonome zenuwstelsel onze fysiologie reguleert. De zenuwcellen die hormoonafgifte aansturen zijn reeds lang bekend. De onderzoekers gaan met de nieuwste microscopen en moleculaire technieken voor het eerst de zenuwcellen die het autonome zenuwstelsel aansturen, opspeuren en karakteriseren.
Lang Leve de familie: genen en gedrag als de biologische basis voor een lang en gezond leven
Prof. dr. P.E. (Eline) Slagboom – Leids Universitair Medisch Centrum
Prof. dr. D.I. (Dorret) Boomsma – Vrije Universiteit
Prof. dr. ir. W.M.M. (Monique) Verschuren – RIVM
Dr. M. (Marian) Beekman – Leids Universitair Medisch Centrum
De levensverwachting stijgt wereldwijd, de winst in gezonde levensjaren blijft daarbij achter. Langlevende families opgespoord in Nederlandse databanken verouderen vaak tot op hoge leeftijd vrij van ziekte. In dit project doorgronden wij de samenhang tussen sociale, gedrags-gerelateerde en genetische mechanismen die bescherming bieden tegen chronische ouderdomsziekten en gezonde veroudering stimuleren.
Uitzaaiingen van kwaadaardige kankercellen tegengaan en deze weer therapiegevoelig maken
Prof. dr. ir. P. (Peter) ten Dijke – Leids Universitair Medisch Centrum
Dr. P.E. (Pouyan) Boukany – TU Delft
Prof. dr. J.W.M. (John) Martens en prof. dr. S. (Stefan) Sleijfer – Erasmus MC Kanker Instituut
De meeste kankerpatiënten gaat dood aan kwaadaardige uitzaaiingen, of doordat de patiënten ongevoelig zijn geworden voor chemotherapie. In dit project streven we ernaar om bestaande medicijnen een herbestemming te geven in dat deze selectief het gedrag van agressieve kankercellen veranderd naar nietinvasieve en therapiegevoelige kankercellen of in goedaardige vetcellen.
In de kou!
Prof. dr. P. (Patrick) Schrauwen – Universiteit Maastricht
Dr. E. (Eric) Kalkhoven – UMC Utrecht
Dr. J. (Joris) Hoeks – Universiteit Maastricht
Prof. dr. S. (Sander) Kersten – Wageningen Universiteit en Research Center
Bij type 2 diabetes nemen spieren minder suiker op. Hierdoor ontstaat een verhoogde bloedsuikerspiegel. Rillen is een specifieke spiercontractie in reactie op koude, die erg afhankelijk is van glucose als brandstof. Dit onderzoek bekijkt of rillen de suikeropname in diabetes patiënten kan verhogen en de bloedsuikerregulatie kan verbeteren.
Dynamische symptoomnetwerken – een nieuw paradigma ter verbetering van diagnose, prognose en behandeling van multimorbiditeit
Prof. dr. M.G.M. (Marcel) Olde Rikkert en dr. G.M.E.E. (Geeske) Peeters – Radboudumc
Prof. T.M. (Thomas) Gill – Yale School of Medicine
Prof. dr. C.L.H. (Claudi) Bockting en dr. R. (Rick) Quax – Universiteit van Amsterdam
De onderzoekers ontwikkelen een nieuwe theorie om de diagnose en behandeling van ouderen met complexe gezondheidsproblemen te verbeteren. Symptomen van ziektes overlappen en beïnvloeden elkaar. De inzichten verkregen vanuit deze theorie kunnen artsen informeren over de optimale behandelstrategie bij mensen met meerdere ziektes tegelijk.
Het opknappen van de energiefabriekjes van de cel voor beter weefselherstel bij COPD: de spieren in actie
Prof. dr. I.H. (Irene) Heijink – UMC Groningen
Dr. R.C.J. (Ramon) Langen en dr. H.R. (Harry) Gosker – Universiteit Maastricht
Prof. dr. E.M.J. (Sabeth) Verpoorte – Rijksuniversiteit Groningen
COPD is een ernstige ziekte waarbij de longen en vaak ook spieren beschadigd raken. Wij onderzoeken een vernieuwend concept waarbij verstoorde wisselwerking tussen spier en long leidt tot defecten in de energiefabriekjes van de cel en verstoord weefselherstel. Door deze defecten te repareren beogen we long- en spierfunctie te herstellen.
Autisme doorzien
Dr. R.A. (Raymond) Poot – Erasmus MC
Prof. dr. B. (Bas) Van Steensel – Nederlands Kanker Instituut
Dr. H.H.H. (Hieab) Adams en Dr. R.A. (Raymond) Poot – Erasmus MC
Het risico op het ontstaan van mentale stoornissen zoals autisme en schizofrenie is bepaald door je DNA. De onderzoekers passen een nieuwe methode toe om beter in het DNA te kunnen lezen of iemand vatbaar is en beter te begrijpen wat er misgaat in de hersenontwikkeling van patiënten.
Stress in insuline-producerende cellen in levende lijve onderzocht
Dr. B.N.G.G. (Ben) Giepmans – UMC Groningen
Dr. E.C.M.C. (Elizabeth) Carroll – TU Delft
Dr. A. (Arnaud) Zaldumbide – Leids Universitair Medisch Centrum
In Type 1 diabetes worden de eilandjes van Langerhans vernietigd, waarom is niet bekend. Met een speciale kleurenmicroscoop bestudeert het team in levende vissenlarfjes of deze eilandjes, omringt door alvleeskliersappen producerende cellen, in de stress raken van hun buren. Dit kan de eerste stap zijn die de uiteindelijk vernietiging verklaart.
De bicarbonaat scherm – een beschermend mechanisme niet alleen voor lever en galwegen, maar ook andere organen van de mens
Prof. dr. U.H.W. (Ulrich) Beuers – Amsterdam UMC
Prof. dr. A.J. (Ton) Rabelink – Leids Universitair Medisch Centrum
Patiënten met immuun-gemedieerde cholestatische en genetische leverziekten lijden niet alleen aan gevolgen van leverinsufficiëntie, maar ook lever-onafhankelijke klachten. Wij hebben bicarbonaatuitscheiding als beschermingsmechanisme voor lever en galwegen beschreven. We willen de ‘bicarbonaatscherm’ multidisciplinair verder karakteriseren en therapeutisch manipuleren in lever, galwegen en andere organen die bij deze patiënten klachten veroorzaken.