SDQ in Nederland gevalideerd en geschikt voor gebruik bij lageropgeleide jongeren onderzocht

De Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) is een korte vragenlijst waarmee psychosociale problemen bij jeugdigen snel gemeten kunnen worden. De vragenlijst wordt onder andere gebruikt in de jeugdgezondheidszorg (JGZ) voor jongeren tot en met 17 jaar. De vragenlijst was echter in Nederland nog niet gevalideerd. Een andere aanleiding voor het onderzoek was de vraag vanuit de praktijk of de SDQ wel geschikt is voor laagopgeleide jongeren. In een grootschalig onderzoek is de validiteit van de SDQ (de versie voor de jongere zelf en de ouderversie) getoetst op basis van steekproeven uit de algemene bevolking, een klinische populatie en de populatie laagopgeleiden.

Bevindingen

De SDQ resulteert in een score op een ‘Totale Probleemschaal’ en heeft daarnaast 5 subschalen, die ieder een dimensie van psychosociaal functioneren beogen te meten. Deze Totale probleemschaal blijkt voldoende betrouwbaar en valide voor 12-17 jarigen. Hoe hoger de score, hoe meer aanwijzingen dat een jongere psychosociale problemen heeft. Slechts 2 van de 5 subschalen zijn voldoende betrouwbaar en valide: ‘Emotionele problemen’ en ‘Hyperactiviteit/aandacht tekort’. Hoge scores op deze subschalen geven een aanwijzing van het type problemen dat een jongere heeft. Voor de overige 3 subschalen ‘Problemen met leeftijdsgenoten’, ‘Gedragsproblemen’ en ‘Pro-sociaal gedrag’ is de validiteit onvoldoende aangetoond. Hoge scores op deze 3 subschalen moeten dus voorzichtig geïnterpreteerd worden.

Taalgebruik van de SDQ

Bij lager opgeleide jongeren (leerlingen van de praktijkschool en vmbo basis/kader) blijkt de SDQ iets minder goed te functioneren, maar de interne consistentie en factorstructuur van de SDQ zelfrapportage is acceptabel. Laagopgeleide jongeren geven zelf aan dat de SDQ ouderwetse termen en zinnen bevat die lastig te begrijpen zijn. Volgens JGZ-professionals hebben ook sommige hoger opgeleide jongeren moeite met het taalgebruik van de SDQ. De SDQ bevat dubbel geformuleerde stellingen, zoals “Ik ben vaak ongelukkig, in de put of in tranen”. Jongeren vatten dit op als verschillende dingen, wat het beantwoorden van deze vragen moeilijk maakt. Om de SDQ in de toekomst te kunnen gebruiken is het nodig dat het taalgebruik aangepast wordt. Dat moet echter wel gebeuren in overleg met de ontwikkelaar. 

Resultaat

In dit project zijn nieuwe sekse- en leeftijdsspecifieke afkapwaarden berekend voor de SDQ (zelfrapportage- en ouderversie) voor jongeren van 12-17 jaar, op basis van een grote representatieve steekproef uit de algemene bevolking. Ook is een nieuwe SDQ Handleiding voor adolescenten en een Factsheet geschreven, die binnenkort beschikbaar zullen zijn op de richtlijnenwebsite van het NCJ (https://www.ncj.nl/richtlijnen/alle-richtlijnen/). In de handleiding worden de nieuwe afkapwaarden, en instructies voor het afnemen van de SDQ, het berekenen van de score en de vervolgstappen gegeven. 

ZonMw-programma Effectief werken in de jeugdsector 

Met meer kennis kan de hulp aan kinderen en hun gezinnen effectiever worden. Voor deze kennisvergroting is het ZonMw-programma Effectief werken in de jeugdsector opgezet.  
Dit project is tot stand gekomen met financiering vanuit dit programma.

Meer informatie