De onderzoeken naar virus, immuniteit, immuunrespons en pathogenese dienen onder andere ter ondersteuning van het medisch handelen en het ontwikkelen van beleid.
Deze onderzoeken richten zich op het ontwikkelen van kennis en modellen over de effecten en mechanismen van het coronavirus bij de verschillende populaties (geslacht, leeftijd et cetera). Er worden modellen ontwikkeld over het ziekteverloop die aanknopingspunten kunnen bieden voor behandeling en voorspellende diagnostiek (bijvoorbeeld biomarkers en virusinterferentie).
Projectnummer: 10430012010002
Dr. V.K. Magadi Gopalaiah
Radboudumc
Een deel van de COVID-19-patiënten ontwikkelt zeer ernstige ademhalingssymptomen, terwijl anderen milde griepachtige symptomen ervaren. Hoewel het duidelijk is dat genetische en niet-genetische factoren van invloed zijn op de ernst van het ziekteverloop zijn de onderliggende moleculaire mechanismen onbekend. Daardoor kan op dit moment het ziekteverloop voor een individu niet voorspeld worden. Dit project beoogt door gebruik te maken van langdurende metingen van multi-omics-data meer inzicht in de ziekte te krijgen en het verloop te voorspellen. Met als uiteindelijke doel om tot een behandelstrategie voor individuele patiënten te komen.
Projectnummer: 10150062010008
Dr. B.H.G. Haagmans
Erasmus MC
Medicijnontwikkeling: studies naar veiligheid en werkzaamheid van antilichamen tegen het coronavirus. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door Erasmus MC; gefinancierd vanuit incidentele subsidieregeling COVID-19; start in 2020.
Projectnummer: 10430012010024
Dr. S. Nierkens en dr. F. van Wijk
UMC Utrecht
Het afweersysteem speelt een opvallende dubbelrol bij COVID-19. Een effectieve afweerrespons zorgt dat het virus aangevallen en opgeruimd wordt, maar als dat niet goed lukt, lijkt een hyper-activatie van het afweersysteem te ontstaan dat juist tot ernstige problemen leidt. Het is onduidelijk wat er precies misgaat in de afweer bij patiënten met een ernstig verloop en hoe zij het best kunnen worden behandeld. Het gebruik van immuun-onderdrukkende medicatie is een van de mogelijke strategieën. In deze studie wordt door het meten van functionele afweer en circulerende eiwitprofielen van patiënten van verschillende leeftijden en met een variatie in ziekte-ernst een model ontwikkeld van de onderliggende afweerrespons in verschillende fases van COVID-19. Daarnaast zullen voorspellende biomarkers worden geïdentificeerd en gevalideerd die inzicht geven in optimale timing voor specifieke interventies.
Projectnummer: 10430012010008
Dr. J. den Dunnen
Amsterdam UMC - locatie AMC
Bij ernstig zieke COVID-19-patiënten gaat de longontsteking gepaard met zeer sterke ontstekingsreacties, wat kan leiden tot meervoudig orgaanfalen en uiteindelijk overlijden. De huidige behandelmogelijkheden voor de ernstig zieke COVID-19-patiënten zijn helaas beperkt. Omdat de ontwikkeling en verspreiding van een vaccin wel één tot twee jaar zal duren, is er dringend behoefte aan een behandeling voor deze categorie van meest zieke patiënten.
In deze studie wordt onderzoek gedaan naar de onderliggende reden voor deze ernstige ontstekingsreacties en mogelijke behandelopties.
Projectnummer: 10430012010015
Dr. M. Kutmon
Maastricht UMC+
WikiPathways is een wereldwijd bekend en gevestigd kennisplatform, opgericht en onderhouden door Maastricht Universiteit. Het platform maakt moleculaire pathway modellen toegankelijk voor onderzoekers, houdt zijn pathway collectie up-to-date en ondersteunt het proces van medicijnontwikkeling voor de verschillende fasen van COVID-19. Het onderzoek kent drie aspecten om het gevecht tegen COVID-19 en toekomstige uitbraken te helpen voeren. Ten eerste richt het zich op de uitbreiding van WikiPathways als bron voor COVID-19 pathway modellen, modellen en informatie te delen en samen te werken voor alle COVID-19-onderzoeken. Ten tweede wordt de software verbeterd om virus-mens interacties binnen relevante COVID-19 moleculaire processen beter te beschrijven zodat computers ze kunnen gebruiken. Het derde aspect richt zich op de ontwikkeling van analyse procedures gebruikmakend van de constante instroom van kennis, experimenten en klinische data.
Lees meer: Bijna half miljoen subsidie voor beter begrip coronavirus (jul 2020)
Projectnummer: 10430012010016
Dr. J. (Jan) von der Thüsen
Erasmus MC
Het is tot nu toe onvoldoende duidelijk welke weefsels en pathogenetische processen aan de variatie in ernst van COVID-19 ten grondslag liggen. Dit beperkt zowel de ontwikkeling van diagnostische testen als therapie. Studie van het weefsel van COVID-19-patiënten kan helpen antwoorden te vinden. Dit project is gericht op het opzetten van een virtuele biobank om het in Nederland beschikbare en geschikte weefsel en zo mogelijk biopten van met COVID-19-geïnfecteerde patiënten te organiseren, waarbij vragen kunnen worden gesteld en beantwoord. Specifieke vragen zullen betrekking hebben op 1) immuunreacties in het weefsel die voorspellen hoe de ziekte zich zal gaan ontwikkelen, wat de onderliggende pathogenetische mechanismen zijn en wat een mogelijke behandeling hiervoor kan zijn; 2) de relatieve aanwezigheid van voor COVID-19 belangrijke eiwitten in het weefsel, specifiek in relatie tot bekende risicogroepen; 3) de betrokkenheid van het centraal zenuwstelsel bij COVID-19; en 4) de lange termijn effecten van COVID-19 op het weefsel van overlevers van de acute fase van de ziekte.
Projectnummer: 10430012010018
Dr. D. Eggink
Amsterdam UMC - locatie AMC
De huidige COVID-19-crisis laat zien dat we niet goed zijn voorbereid op de uitbraak van nieuwe pandemische virussen. Vaccinontwikkeling kost veel tijd en daarom zijn antivirale middelen onze beste verdediging tegen nieuwe virussen. Zeker als deze in staat zijn een brede groep virussen te remmen. De huidige COVID-19-antivirale ‘screens’ vragen experimenten met levende virussen in een BSL3-faciliteit. Binnen dit project wordt een screeningsmethode voorgesteld, om COVID-19-remmers te testen en optimaliseren. Het platform wordt primair gebruikt om nieuwe of verbeterde medicijnkandidaten te screenen. Daarnaast wordt met behulp van het platform onderzocht hoe COVID-19 het aangeboren immuunsysteem activeert. Dit proces speelt een belangrijk rol bij het ziekteverloop.
Projectnummer: 10150062010002
Prof. dr. M.D. de Jong
Amsterdam UMC - locatie AMC
Onderzoek naar onder andere het verloop van de ziekte, langetermijnprognose, kruisreactiviteit, herinfectie, en het verloop van immuunrespons over de tijd in relatie tot prognose. Hiertoe wordt een cohort gevolgd van personen die hersteld zijn van COVID-19. De RECoVERED-studie wordt uitgevoerd door Amsterdam UMC - locatie AMC, Erasmus MC en GGD Amsterdam; gefinancierd vanuit incidentele subsidieregeling COVID-19; start in 2020.
Projectnummer: 10430012010009
Prof. dr. T.W. Kuijpers
Amsterdam UMC - locatie AMC
Als we willen weten hoe een tweede infectie met COVID-19 werkt moeten we meer te weten komen over de immuniteit na de eerste besmetting (SIAP). Het is nu niet bekend hoe lang SIAP werkt. Deze onzekerheid is des te prangender voor kwetsbare mensen met een onderdrukt immuunsysteem. Het doel van dit onderzoek is te verhelderen of het verloop van COVID-19-specifieke immuniteit verschilt bij patiënten waarbij het immuunsysteem wordt onderdrukt en gezonde mensen.
Projectnummer: 10430012010012
Prof. dr. C.E. van der Schoot
Sanquin
Bij de meeste mensen is na een COVID-19-infectie een immuunrespons tegen COVID-19 aan te tonen. Hoe lang deze immuunrespons blijft bestaan en of het een volledige of gedeeltelijke bescherming zal geven tegen een her-infectie is nog niet bekend. Inzicht in de duur en de kwaliteit van de specifieke immuniteit is cruciaal voor de epidemiologische modellen en voor het verruimen van de maatregelen. Dit inzicht is te verkrijgen uit grote longitudinale onderzoeken.
Bij de start van het project zullen 500 anti-COVID-19-positieve donoren zijn geïdentificeerd die een verschillende mate van COVID-19-ziekte hebben doorgemaakt (asymptomatisch, milde, ernstige en kritische ziekte) en waarvan al materiaal is opgeslagen. In deze groepen zal gedurende twee jaar het verloop van COVID-19-antistoffen en (in een subgroep) T- en B-celresponsen geanalyseerd worden. Het project beoogt meer inzicht te krijgen in de mate van immuunrespons in relatie tot de ernst van de doorgemaakte ziekte. In hoeverre deze immuunrespons beschermend is tegen een tweede infectie zal worden onderzocht in een prospectief cohort. Daarnaast zal van alle personen die vanaf september 2020 COVID19-PCR positief getest worden, worden nagaan in hoeverre zij bloeddonor zijn, en retrospectief het opgeslagen plasma op seroconversie worden getest. Dit onderzoek zal inzicht geven in de duur en kwaliteit van COVID-19 specifieke immuniteit, en mogelijk tevens leiden tot biomarkers die de mate van bescherming tegen het virus voorspellen.
Projectnummer: 10430012010021
Dr. G. Vidarsson
Sanquin
Mensen die geïnfecteerd raken met COVID-19 reageren heel divers. Sommigen merken er niets van, anderen tonen milde klachten en sommigen worden ernstig ziek. Kenmerkend is dat mensen met klachten ofwel genezen of een verergering van klachten krijgen na ongeveer een week na infectie. Dit gaat gepaard met het (te hevig) op gang komen van het adaptieve immuunsysteem, dat dan in staat is om het virus op te ruimen. De oorzaak hiervan is onduidelijk. Dit onderzoek geeft aan dat een belangrijke functionele schakelaar in antistoffen – de suiker fucose – ‘aan’ staat. In dit project wordt de ontwikkeling van dit type response bestudeerd en de invloed op antistof- (plasma) therapieën bij patiënten. Met als doel efficiënter en veiliger inzetten van antistof-gebaseerde therapieën.