Proefdiervrije innovaties worden al 20 jaar door ZonMw gestimuleerd in ontwikkeling. Resultaten uit dierproeven zijn niet automatisch te vertalen naar de mens. In totaal gaan 5 projecten aan de slag om onderzoek te doen naar COVID-19 zonder gebruik te maken van proefdieren. Dit draagt bij aan relevanter gezondheids(zorg)onderzoek voor de mens.
Het ZonMw-programma Meer Kennis met Minder Dieren en Stichting Proefdiervrij dragen gezamenlijk bij aan COVID-19-onderzoek met proefdiervrije innovaties.
Onderstaande projecten zijn gehonoreerd:
Prof. dr. P.S. (Pieter) Hiemstra
Leids Universitair Medisch Centrum
Het longepitheel bekleedt de luchtwegen en longblaasjes, en is het voornaamste celtype dat wordt geïnfecteerd door SARS-COV-2, het virus dat COVID-19 veroorzaakt. Het in kaart brengen en begrijpen van de reactie van het longepitheel op infectie met SARS-CoV-2 is nodig om beter inzicht te krijgen in de korte- en langetermijneffecten van de infectie en de ernst van COVID-19. In dit project maken we hiervoor gebruik van onze proefdiervrije kweekmodellen. We gaan onderzoeken hoe het epitheel dat van verschillende locaties is verkregen (van neus tot longblaasje) reageert op infectie met SARS-CoV-2. Ook wordt de reactie van het epitheel op SARS-CoV-2 vergeleken met die op andere coronavirussen, om te onderzoeken wat dit virus zo bijzonder maakt. Verder worden epitheelcellen en immuuncellen van COVID-19 patiënten vergeleken met die van gezonde personen. Ten slotte gaan we Fibrose Long-Chip ontwikkelen, om die in te zetten bij het onderzoek naar de langetermijneffecten van COVID-19.
Lees meer over dit onderzoek
Prof. dr. T.B.H. (Theo) Geijtenbeek
Amsterdam UMC - locatie AMC
Er is een zeer urgente noodzaak voor preventieve medicijnen tegen SARS-CoV-2 om de COVID-19 pandemie te stoppen. Wij hebben ontdekt dat de infectie van cellen met SARS-CoV-2 geblokkeerd wordt door het antistollingsmedicijn laag moleculaire heparine. Dit medicijn blokkeert de binding van het virus aan de cellen wat infectie sterk vermindert of zelfs voorkomt.
In dit project gaan wij onderzoeken of inhalatie van laag moleculair gewicht heparine als preventief medicijn gebruikt kan worden tegen SARS-CoV-2. Wij hebben hiervoor proefdiervrije innovaties ontwikkeld om de effectiviteit van de interventie te bepalen en om het werkingsmechanisme van dit medicijn te ontrafelen. Indien succesvol zal dit leiden tot een klinische studie met gezonde personen die een hoog risico lopen op SARS-CoV-2 met uiteindelijk doel de ontwikkeling van een inhalatie preventiemiddel om kwetsbare groepen te beschermen en de COVID-19 pandemie een halt toe te roepen.
Lees meer over dit onderzoek
Prof. dr. J.M. (Jeffrey) Beekman
UMC Utrecht
Infectie met coronavirus leidt niet alleen tot problematiek in de luchtwegen, maar ook in andere organen. Er is echter weinig bekend over de manier waarop het coronavirus verschillende organen infecteert. In dit project bestuderen we daarom hoe het coronavirus zich in verschillende organen manifesteert. Daarnaast richt het onderzoek zich op het nabootsen van coronavirus infecties in gekweekte miniatuur organen in het laboratorium. In deze mini-organen kunnen we zeer gedetailleerd bestuderen hoe het coronavirus cellen infecteert, en welke moleculaire routes het daarvoor gebruikt. We hopen dat deze menselijke cel modellen kunnen bijdragen aan het verbeteren van de diagnostiek en behandeling van coronavirus infectie, en tegelijkertijd ook het gebruik van proefdieren kunnen verminderen. Door de mini-organen te bewaren in biobanken, kan toekomstig onderzoek naar andere virussen ook sneller worden uitgevoerd.
Lees meer over dit onderzoek
Dr. A.D. (Andries) van der Meer
Universiteit Twente
Wanneer COVID-19 patiënten ernstig ziek worden, hebben ze vaak problemen in hun bloedvaten. Zo zien we lekkage, ontsteking en bloedstolling. In dit project wordt een bloedvat-op-een-chip op basis van gekweekt menselijk vaatwandweefsel en COVID-19 patiëntenplasma gebruikt om bloedstolselvorming te bestuderen. Het is nog niet goed duidelijk waarom vaatproblemen zich voordoen in COVID-19 en of ze aangrijpingspunten bieden voor behandelingen. Het vinden van antwoorden op deze vragen wordt bemoeilijkt omdat proefdieren die besmet zijn met het SARS-CoV-2 virus geen complicaties in hun bloedvaten ontwikkelen. Daarom is het essentieel om dit onderzoek uit te voeren met behulp van menselijke weefselkweekmodellen. In het project zullen onderzoekers van de Universiteit Twente de mini-bloedvatchips bouwen en analyseren. Onderzoekers van het Amsterdam UMC zullen het patiëntenplasma voor deze modellen verzamelen en karakteriseren. Experts van het LUMC zullen moleculair-biologische analyse op de gekweekte weefsels uitvoeren.
Lees meer over dit onderzoek
Dr. R.J. (Robbert) Rottier
Erasmus MC - Sophia Kinderziekenhuis
De COVID-19 pandemie heeft duidelijk gemaakt dat snel handelen belangrijk is om wereld gezondheidsproblemen adequaat te bestrijden. Naast het vroegtijdig opsporen en behandelen van besmettingen, is het belangrijk om systemen te hebben om infectie mechanismen te begrijpen en vaccins te ontwikkelen.
Dit project heeft als doel menselijke longcellen te kweken en daarbij de fysiologie van de longen zo veel mogelijk na te bootsen. Luchtweg ‘epitheel’ cellen en bloedvaten bekledende ‘endotheel’ cellen zullen tegelijk in een bioreactor worden gekweekt, en vormen een kunstmatige luchtweg en bloedvat, respectievelijk, waarlangs lucht en groeimedium stromen. Dit model systeem benadert de echte long beter dan de huidige beschikbare testmethoden, en kan virale infecties waarschijnlijk beter nabootsen. Met ons systeem hopen we veelbelovende medicijnen op een snelle manier te kunnen testen voordat deze bij patiënten kunnen worden ingezet. Bovendien kan de bioreactor op commerciële schaal gemaakt worden, waardoor andere laboratoria het makkelijk kunnen gebruiken.
Lees meer over dit onderzoek