Gezonde leefomgeving en beleid

Beleidsmakers moeten invulling geven aan doelstellingen van verschillende ministeries, die soms onvoldoende op elkaar aansluiten. We ondersteunen beleidsmakers door bestaande kennis te ontsluiten, nieuwe kennis te (laten) ontwikkelen en partijen met elkaar te verbinden. Dit doen we niet alleen binnen ZonMw samen met de verschillende afdelingen, maar ook extern met 5 ministeries, verschillende kennispartners, gemeenten, praktijkprofessionals, patiënten, burgers, dataprofessionals en internationale partners.

We spreken van een gezonde leefomgeving als deze het fysiek, mentaal én sociaal welbevinden van burgers bevordert. Voor beleidsmedewerkers betekent dit dat zij voor een integrale aanpak moeten kiezen, en dat hun ‘speelveld’ groot en ingewikkeld is.

Inhoudelijk gaat het om zeer verschillende thema’s, variërend van klimaatverandering en infectieziekten tot milieuvervuiling en voeding. Onze medewerkers beschikken over de expertise om beleid, onderzoek, onderwijs en praktijk met elkaar te verbinden, op al deze verschillende thema’s.

Veel gezondheidsproblemen zijn het gevolg van een complex systeem van factoren, waardoor de impact en een eenzijdige benadering niet zo groot is. Een systeembenadering kan effectiever zijn. James Nobles ontwikkelde hiervoor het Action Scales Model.

Bij het stimuleren van een gezonde leefomgeving, hoeft niemand bij nul te beginnen. Er bestaat al veel kennis, bij diverse organisaties, op verschillende niveaus, over veel thema’s. Helaas is deze kennis vaak versnipperd, gefragmenteerd, moeilijk te ontsluiten en moeilijk toe te passen. In opdracht van het ministerie van VWS en LNV werken we nu samen met het RIVM aan een programma. Hierdoor worden alle partijen in staat gesteld om keuzes te maken bij hun ambitie om een gezonde leefomgeving te realiseren. 

Wat werkt voor wie?

De beoogde uitkomsten van dit programma zijn (gemakkelijk beschikbare) data, kennis en zeker ook praktische instrumenten en voorbeelden. Zo kunnen beleidsmakers met een stappenplan of leidraad nagaan of zij met hun plannen en initiatieven op de goede weg zijn. Ook moet er een (kennis)infrastructuur komen, die ervoor zorgt dat partijen elkaar makkelijk kunnen vinden. Zo kunnen ze over dezelfde kennis beschikken en worden nieuwe kennisbehoeften gesignaleerd. Net als bij elk ZonMw-programma, staat ook monitoring en evaluatie hoog op de agenda. Wat werkt er voor wie?

Onderzoeksvragen zijn soms onbekend

Daarbij is het niet altijd duidelijk welke kennis ontwikkeld moet worden. Vooral op het gebied van klimaatverandering en microplastics was dit het geval. Daarom hebben wij de kennisagenda Klimaat en Gezondheid laten opstellen en in samenwerking met andere financiers de Kennisagenda Microplastics en Gezondheid. In deze kennisagenda's worden de kennishiaten benoemd en de focus aangegeven. Naast kennisvragen bevat de kennisagenda van Microplastics ook kansrijke onderzoeksrichtingen en innovaties. In de Kennisagenda over Klimaat en Gezondheid wordt het belang van samenwerking tussen verschillende disciplines benadrukt.

Het programma Gezonde Leefomgeving zal nauw aansluiten bij al lopende ZonMw-programma’s, zoals Klimaat en gezondheid en Maak Ruimte voor gezondheid. Participatie van burgers en/of ervaringsdeskundigen is bij al deze programma’s een vereiste. We hebben veel ervaring met de inzet van burgers en ervaringsdeskundigen, en kunnen beleidsmakers daarin ondersteunen. Ook afstemming met het programma Citizen Science voor Gezondheid en Zorg is een must. 

Living labs

Living labs zijn een vorm van burgerparticipatie, waar we al ervaring mee hebben. In zo'n 'living lab' zijn de witte laboratoriumjas en proefpersonen vervangen door 'lokale vernieuwers', de burgers. Ze worden gevraagd om mee te denken over hun eigen leefomgeving. Nieuwe ideeën ontstaan en innovaties worden in de ‘echte wereld’ getest en verbeterd.

GALA aangeboden aan Tweede Kamer

Meer aandacht, meer geld en slimme samenwerking voor een gezondere samenleving. Dat is het doel van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA), dat door de bewindslieden van VWS is aangeboden aan de Tweede Kamer. In het GALA zijn afspraken gemaakt om samen te werken aan bijvoorbeeld preventie. Bekijk het persbericht van VWS.