'Kennis moet landen, daar draait het om'

COVID-19, de grootste gezondheidscrisis in de hedendaagse geschiedenis, doorkruist de presentatie van een ambitieus beleidsplan van ZonMw op het gebied van medisch en zorgonderzoek. Normaal gesproken hadden we nu in Diligentia in Den Haag op het podium met elkaar gesproken. Nu praten we via een computerscherm.

Jeroen Geurts: ‘Dat is wel een beetje wrang, ja. Je wilt een forse stap vooruitzetten, maar dat kan dus even niet. Althans zo lijkt het. In werkelijkheid zijn we de laatste maanden aan het knallen om de vrijgemaakte 30 miljoen voor COVID-gerelateerd onderzoek in goede banen te leiden. Deels al via de accenten uit het nieuwe plan. Ik heb bepaald niet het gevoel gehad dat we stilstonden.’

Veronique Timmerhuis: ‘In tegendeel zelfs. We staan aan het front, zo voelt het. Er is met VWS en andere partijen heel snel geschakeld. Er is meteen onderzoek mogelijk gemaakt dat bijdraagt aan de eerste bestrijding en zorgkwesties rond COVID-19.’

Geurts: ‘ZonMw is een onderzoeksfinancier die nadrukkelijk middenin de samenleving wil staan. Daartoe werken we met de mensen in het veld, van zorgverleners tot fundamentele onderzoekers, allemaal mensen die ideeën hebben over waar het naartoe moet met de zorg en de medische wetenschap in Nederland. Zo signaleer je kennishiaten, agendeer je onderzoek, programmeer de uitvoering en impact. Allemaal vanuit het idee dat de kennis die we willen genereren, uiteindelijk ook echt moet landen. Daar draait het om.’

Timmerhuis: ‘De ambitie is kennis die in de praktijk het verschil kan maken. Je moet wettelijk nu en dan een beleidsplan maken. Maar ook persoonlijk willen Jeroen en ik wel een stempel drukken op ZonMw.’

Timmerhuis: ‘Zeker. Er zijn belangrijke onderwerpen die de komende jaren hoog op de agenda horen te staan.  Zoals de enorme verschillen tussen gezonde levensverwachting in arme en in rijke buurten en tussen hoog- en laagopgeleiden. De gezondheid van kwetsbare groepen. Of de enorme afstand tussen de formele zorg van artsen en ziekenhuizen, en de informele zorg thuis en in de wijk en de gemeenten. Of de vraag hoe je de stem van de ervaringsdeskundige relevanter maakt.’

Geurts: ‘En tegelijk zijn er ook bij mij persoonlijk ambities van een ander soort wetenschap. Moderner. Niet langer met de focus op die ene individuele excellente onderzoeker die alle prijzen wint. Meer nadruk op teamwerk en consortia, een brede interdisciplinaire aanpak.’

Geurts: ‘Die gaan we niet meer vragen naar citatiescores en impactfactoren van journals, en meer naar aspecten als samenwerking en de impact van de geproduceerde kennis. Ik weet dat sommige onderzoekers dat wel eens als een hindernis zien. Ons gaat het erom dat we de gezondheidsvraagstukken in Nederland effectiever aanpakken. We vragen dus ook wel echt wat.’

Timmerhuis: ‘In de gezondheidszorg staat uiteindelijk de mens centraal. Daar, bij de mens, stapelen zich vaak verschillende problemen tegelijk op. Armoede. Ziekte. Vergrijzing. Eenzaamheid. Met monodisciplinair onderzoek los je dat niet, of in elk geval niet efficiënt, op.’

Timmerhuis: ‘Het mooie aan ZonMw is dat het nadrukkelijk dichtbij de praktijk staat en dus ook meekrijgt wat daar de noden en vragen in het veld zijn. Kennis en onderzoek kunnen helpen daarbij antwoorden te vinden. Vaak is er in de zorg bijvoorbeeld ook wel lokale kennis, maar ontbreekt de mogelijkheid om daar voor het hele veld van te leren. Lokale vragen kunnen nader onderzoek rechtvaardigen. Onze stimulans kan het systeem efficiënter en slagvaardiger maken. De juiste zorg op de juiste plek, is de inzet.’

Geurts: ‘Die breedte van fundamenteel tot heel toegepast zie je misschien wel het beste aan onze Engelse naam: Netherlands Organisation for Health Research and Development. De ambitie is de ontwikkeling in de gezondheidszorg ook echt te faciliteren. In ons geval via onderzoek dat uiteindelijk in richtlijnen in de praktijk wordt vastgelegd.’

Geurts: ‘Ik zie deze plannen eigenlijk als een verdere versterking van onze huidige werkwijze. Alles zal gericht zijn op het signaleren, agenderen en programmeren met als inzet onderzoek dat echte impact heeft. Daarnaast weten we dat onderzoekers ons toch als behoorlijk ambtelijk kunnen ervaren, met veel papierwerk en hoepeltjes waar ze doorheen moeten. Ik trek me dat wel aan, en we snijden waar het kan. Onnodige ballast moet eruit.’

Geurts: ‘Dat we ZonMw nog meer kunnen neerzetten als een inspirator en een organisatie waar je als gezondheidsonderzoeker van op aan kunt. Een vriend die met je oploopt. Dat is echt wel bijzonder voor een financier. Een partner met wie je onderzoeksplannen maakt die de zorg en geneeskunde in dit land echt beter maken. En uiteindelijk dus ook de gezondheid van alle Nederlanders.’

Afbeelding