Hoe samenwerking in een leernetwerk leidt tot meer impact bij patiëntenorganisaties

Een leernetwerk bestaat uit een groep mensen met dezelfde raakvlakken. De groep komt regelmatig bij elkaar om elkaar beter te leren kennen, ervaringen uit te wisselen en samen te werken. Door dit te doen bereiken ze meer dan wanneer ze niet met elkaar samenwerken. Althans, dat is de bedoeling.

In het leernetwerk van het ZonMw-programma Voor elkaar! komen 21 projecten samen die zich allemaal inzetten voor mensen met een chronische ziekte of beperking. Het doel van het leernetwerk is om uitwisseling te stimuleren en zo de impact van de verschillende projecten – en daarmee de levens van mensen met een beperking – te vergroten. 

Succesfactoren in kaart brengen

Het is de eerste keer dat projectleiders van Voor elkaar! op deze manier samenkomen. Daarom heeft ZonMw PGOsupport en hogeschool NHL Stenden gevraagd om het proces te begeleiden. NHL Stenden doet ook onderzoek naar het leernetwerk: zij brengen met participatief actieonderzoek de succesfactoren van het netwerk in kaart.

Marieke van Noort is adviseur regionale participatie bij PGOsupport. Vanuit haar expertise is ze betrokken bij het leernetwerk. ‘De 21 projecten zijn verschillend, maar hebben ook veel gemeen. In het leernetwerk wisselen mensen kennis, ervaringen en knelpunten uit. Ze vinden elkaar als bondgenoten om verandering te bereiken, geven elkaar tips en delen positieve voorbeelden én briljante mislukkingen.’

Ervaren procesbegeleiding is essentieel

Een leernetwerk staat of valt bij goede begeleiding van het proces, zegt Geke Dijkstra van NHL Stenden. ‘De procesbegeleiders die vanuit PGOsupport en NHL Stenden worden ingezet hebben veel ervaring met leernetwerken en het begeleiden van groepen. Ook kennen ze het werkveld van de patiëntenorganisaties en belangenbehartigers uit dit leernetwerk goed.’ Per bijeenkomst zetten PGOsupport en NHL Stenden elk 1 begeleider in, vertelt Dijkstra. ‘Het doel is dat zij vanuit hun eigen expertise ondersteuning bieden aan de groep. Dat doen ze vooral door het stellen van de juiste vragen.’

Deelnemers bepalen de koers

De eerste bijeenkomst van het leernetwerk vond plaats op 9 oktober 2023. Na een kennismaking gingen de deelnemers uiteen in subgroepen, waarin projecten met soortgelijke vraagstukken samen zaten. Omdat actieonderzoek de basis vormt van het leernetwerk hadden de deelnemers het voor het zeggen. Van Noort: ‘Zij bepaalden hoe het vervolg eruit komt te zien.’

Corine van Rijswijk, verenigingsondersteuner bij SBH Nederland, zat als deelnemer in 1 van die subgroepen. ‘We hebben in het groepje eerst leervragen benoemd over de implementatie, borging van de resultaten en het vervolg van je project. Hoe breng je de geleerde lessen aan de man en kun je je methodiek verspreiden? Daarna hebben we besloten hoe we deze leervragen aan bod laten komen tijdens een vervolgbijeenkomst.’

Een zich steeds herhalend proces

Omdat de deelnemers aan het roer staan ziet het vervolg er voor iedere groep anders uit, vertelt Dijkstra. ‘De ene groep komt fysiek bij elkaar, de andere groep ontmoet elkaar een paar keer online en de laatste groep koos ervoor zich te verdelen onder de 2 andere groepen. Na deze bijeenkomsten komen we weer samen en kijken we verder naar de behoeften die er zijn om van elkaar te leren. Aan die behoeften proberen wij vanuit PGOsupport en NHL Stenden dan weer invulling te geven.’

Dat bij elkaar terugkomen en kijken hoe de groep verder gaat past goed bij de cyclische manier van werken die zo kenmerkend is voor methoden als design thinking, actieonderzoek en Design Based Research. Dijkstra: ‘Het zich steeds herhalende proces van ontwikkelen, uitproberen, evalueren, aanpassen, wéér uitproberen enzovoort vormt de basis voor hoe we in dit leernetwerk werken.’

Het leernetwerk komt de komende maanden regelmatig bij elkaar. Aan het einde van het traject worden geleerde lessen zo breed mogelijk gedeeld, waar het kan ook met mensen buiten het netwerk. Van Noort en Dijkstra hopen allebei dat het leernetwerk vooral meerwaarde voor de deelnemers gaat opleveren. Van Rijswijk heeft nu al veel van de andere deelnemers opgestoken: ‘Ik verheug me erop om alles wat we geleerd hebben binnen ons project naar een hoger plan te tillen.’

Leernetwerken zijn de toekomst bij Voor elkaar!

Het is voor het eerst dat Voor elkaar!-projecten samenwerken in een leernetwerk, maar als het aan programmamanager Robin de Heij ligt wordt het niet de laatste keer. ‘In 2024 hopen we te starten met een vervolg op het programma Voor elkaar! Hoe dat vervolg er precies uit komt te zien weten we nog niet, maar duidelijk is wel dat samenwerking en het leren van elkaar een belangrijkere rol gaat spelen. Daar past het werken in leernetwerken goed bij.’

De Heij kijkt uit naar de resultaten van dit eerste leernetwerk. ‘We zijn blij dat PGOsupport en NHL Stenden hun ervaring inzetten om dit proces te begeleiden én meteen onderzoeken hoe zo’n netwerk meerwaarde oplevert voor de deelnemers. Het zijn belangrijke lessen die we graag meenemen in het vervolg op het programma Voor elkaar!’