Resultaten PERSPECTIEF-onderzoek naar ouderen met een doodswens aangeboden

30 januari 2020

Ongeveer 0,18% van alle 55-plussers heeft een wens tot levensbeëindiging, zonder dat zij ernstig ziek zijn. Dat komt neer op iets meer dan 10.000 mensen. Dit blijkt uit het PERSPECTIEF-onderzoek dat onder leiding van dr. Els van Wijngaarden is uitgevoerd door onderzoekers van de Universiteit voor Humanistiek en het Julius Centrum van het UMCU in opdracht van het ministerie van VWS en gefinancierd door ZonMw.

Onder grote belangstelling van pers en andere geïnteresseerden hebben hoofdonderzoeker Els van Wijngaarden en ZonMw-voorzitter Jeroen Geurts het rapport ‘Perspectieven op ouderen met een doodswens zonder dat zij ernstig ziek zijn: de mensen en de cijfers’ aangeboden aan minister Hugo de Jonge. Vanuit verschillende perspectieven is onderzoek gedaan naar de omvang, kenmerken en omstandigheden van ouderen met een doodswens, zonder ernstige ziekte. Aan het onderzoek deden ruim 21.000 ouderen en 1.600 huisartsen mee.

Verschillende soorten doodswensen

Mensen die in het onderzoek aangaven dat zij een doodswens hebben, bleken daarmee verschillende dingen te bedoelen. Het onderzoek onderscheidt drie soorten persisterende doodswensen:

Er zijn mensen met een passieve doodswens: zij leven met een verlangen naar de dood zonder zelf plannen te maken of stappen te zetten om de dood te bespoedigen. In Nederland gaat het naar schatting om 0,47% van de 55-plussers.
Er zijn ook mensen met een actieve doodswens: zij maken plannen of zetten concrete stappen met betrekking tot hun doodswens. Naar schatting gaat het om 0,77% van de 55-plussers.
En dan is er de groep die hun doodswens omschrijft als een wens tot levensbeëindiging. Dit betreft 0,18% van de mensen van 55 jaar en ouder.

Verschil in beleving van doodswens

Voor alle drie de groepen geldt dat leven met een doodswens of een wens tot levensbeëindiging niet per definitie betekent dat men onmiddellijk dood wil. Ook blijkt uit het onderzoek dat de doodswens door de jaren heen kan verminderen of verdwijnen, ook op hoge leeftijd. De groep ouderen met een doodswens zonder ernstig ziek te zijn, blijkt vaak wel fysieke en mentale klachten te hebben.

Zelfdodingsmiddel

Veel mensen met een doodswens willen beschikken over een zelfdodingsmiddel. Niet zozeer om het middel direct in te nemen, maar vooral ter geruststelling om in de toekomst zelf regie te kunnen voeren over het levenseinde. Tegelijk roept (de gedachte aan) het beschikken over zo’n middel nieuwe dilemma’s op, bijvoorbeeld over het juiste tijdstip om het te gebruiken en de risico’s. Andere veelvoorkomende behoeften zijn: hulp bij zelfdoding door een dokter, meer financiële ruimte, erkenning en begrip voor gevoelens en goede gesprekken met een hulpverlener.

Meer informatie

Het rapport: Perspectieven op ouderen met een doodswens zonder dat zij ernstig ziek zijn: de mensen en de cijfers, 2020. (PDF)
Het rapport: Perspectieven op ouderen met een doodswens zonder dat zij ernstig ziek zijn: de mensen en de cijfers, 2020. (Printbare PDF)
Infographic van de onderzoeksresultaten en samenvatting van het rapport (PDF)