Leren op de werkplek in de gehandicaptenzorg

Werkplekleren is één van de manieren waarop zorgprofessionals zich verder ontwikkelen in hun vak. Via collega’s en interne scholingen doen zij nieuwe kennis en vaardigheden op tijdens het werk. Maar welke methoden zijn er precies om werkplekleren te stimuleren en wat werkt het beste? Om meer zicht te krijgen op de diverse methoden van werkplekleren, is vanuit het programma Gewoon Bijzonder een opdracht uitgezet bij Tilburg University.

Tijdens het onderzoek zijn bij 20 organisaties in de gehandicaptenzorg manieren van werkplekleren bekeken. Hier zijn 32 methoden van werkplekleren uitgekomen. Het onderzoek bestond uit een literatuuronderzoek en interviews. Het rapport geeft een duidelijk overzicht van werkplekleren en -opleiden, met onder andere een beschrijving van het Learning Transfer System-model. Hieruit blijkt dat er weinig onderzoek is naar de effectiviteit van werkplekleren. Uit de literatuur rond werkplekopleiden komt wel naar voren dat investeren in werkplekopleiden over het algemeen positieve resultaten geeft.

De casussen laten zien hoe verschillend werkplekleren kan zijn in de gehandicaptenzorg. Ze zijn ingedeeld in 4 categorieën: leren van de praktijk, samen leren, tijd- en plaatsonafhankelijk leren en directe ondersteuning op de werkvloer. Op het Kennisplein Gehandicaptensector worden alle methoden uitgebreid beschreven.

Onderzoeker aan het woord

Jolanda Botke werkte als onderzoeker van Tilburg University mee aan het onderzoek naar het werkplekleren. Zij vertelt: 'In het onderzoek keken we zowel naar bedoeld, georganiseerd leren, als naar onbedoeld, meer zelfgestuurd leren. Het is mooi om te zien wat voor diversiteit aan methodes wordt gebruikt in de zorg voor mensen met een beperking, om zowel het bedoelde leren (we noemen dit werkplekopleiden), als het spontane werkplekleren te stimuleren. Niet alleen in grote organisaties, maar ook in een aantal kleinere organisaties. Vooral zelf, op een zelfgekozen moment, aan de slag gaan met informatie is populair.'

Afbeelding
Onderzoeker Jolanda Botke
Het is mooi om te zien wat voor diversiteit aan methodes wordt gebruikt in de zorg voor mensen met een beperking.
Jolanda Botke
Onderzoeker Tilburg University

Commissie Gewoon Bijzonder

Het onderzoek werd uitgezet in opdracht van het programma Gewoon Bijzonder. Commissielid Sietske Tanis vindt het belangrijk dat er aandacht is voor het versterken van werkplekleren: ‘Het zijn voorbeelden die inspirerend kunnen zijn voor andere organisaties. Werkplekleren gebeurt al op veel plekken. Toch is het de uitdaging om het werkplekleren te verbeteren, door het bewust in te zetten voor meer werkplezier en gewenste prestaties. Het mooie van werkplekleren vind ik de constante wisseling van rollen tussen de ‘geleerde’ en ‘lerende’ en daarmee de erkenning voor de veelkleurige ervaring, talenten en kennis die individuen meebrengen: zowel medewerkers als naasten en cliënten. Open en lerend zijn is een essentie in dit vak. We leren samen en dat verbindt en versterkt. We maken een klimaat waarin geleerd mag worden. Dat is de prachtige horizon en een investering van betekenis.’

Toekomst van het werkplekleren

Sietske vervolgt: ‘Werkplekleren wordt in deze tijd van personeelskrapte snel verbonden met tijdswinst. Een kanttekening daarbij is dat werkplekleren (juist) ook aandacht en tijd vraagt: voor het formuleren van de leervraag en het creëren van ruimte voor uitproberen, reflectie en evaluatie. Voor een vervolgonderzoek ben ik nieuwsgierig naar effectiviteit in termen van werkplezier en kwaliteit, in relatie tot de investering.' Ook uit het rapport blijkt dat er aandacht nodig is voor onderzoek naar de effectiviteit van de inzet van zorgorganisaties op werkplekleren. 

Met dit overzicht is een mooie start gemaakt om een verdere impuls te geven aan het werkplekleren in de gehandicaptenzorg. Het thema krijgt dan ook zeker aandacht in fase 3 van Gewoon Bijzonder. 

Context van het onderzoek

In opdracht van het ZonMw-programma Gewoon Bijzonder onderzocht Tilburg University de verschillende vormen van werkplekleren in de gehandicaptenzorg. Het onderzoek bestaat uit een literatuuronderzoek en interviews bij 20 zorgorganisaties in de gehandicaptenzorg. Hier zijn 32 casussen uitgekomen. Het hele rapport vind je hier

Het programma Gewoon Bijzonder ontwikkelt, verspreidt en past kennis toe om de zorg en ondersteuning voor mensen met een verstandelijke beperking, meervoudige beperking of niet-aangeboren hersenletsel te verbeteren. Zodat mensen met een (verstandelijke) beperking met grotere zelfstandigheid en meer zeggenschap kunnen functioneren in de samenleving.

Colofon

Eindredactie: ZonMw
Fotografie: Paula van Driesten