Mobiele menu

Patiëntenparticipatie bij de projecten van Palliantie: een structurele aanpak en implementatie in drie consortia palliatieve zorg

Projectomschrijving

Participatie van patiënten in de palliatieve zorg is een relatief nieuwe ontwikkeling. Professionals willen vaak meer aan patiëntenparticipatie doen. Echter, ze missen de kennis en ervaring over hoe ze de juiste methodiek van participatie kunnen inzetten voor betekenisvolle inbreng. Ze weten niet goed hoe deze toe te passen ofschoon er veel participatiemethodieken ter beschikking zijn. Deze methodieken worden momenteel nog zeer beperkt ingezet. Een structurele patiëntenparticipatie in de palliatieve zorg ontbreekt.

Doel

Het duurzaam versterken van betekenisvolle patiëntenparticipatie in onderzoek, onderwijs en in de praktijk in de palliatieve context. Het project bestaat uit 3 delen:

  1. implementatie van duurzame infrastructuur van patiëntenparticipatie
  2. evaluatie van de ‘beleefde’ impact van participatie
  3. kennisdeling en overdraagbaarheid van ervaringen en kennis naar andere palliatieve zorg projecten.

Aanpak/werkwijze

Er deden 10 Palliantieprojecten mee. Elk project richtte patiëntenparticipatie op een andere manier in. Het project was de context van patiëntenparticipatie in de palliatieve setting. Dit bepaalde mede welke vorm van patiëntenvertegenwoordiging, in welke fase en activiteit van het project en op welke manier er geparticipeerd werd, met een geleidende schaal van inbreng. De ‘beleefde’ impact werd genoemd: het doel van het project sluit beter aan bij/is relevanter voor de doelgroep, een grotere methodologische betrouwbaarheid en eindproducten bereiken de doelgroep beter.

Resultaten

We ontwikkelden een Toolkit patiëntenparticipatie dat een bijdrage levert aan het meer betrekken van mensen in de palliatieve levensfase, hun mantelzorgers en patiëntenvertegenwoordigers. De toolkit gaat uitgebreid in op de meerwaarde, de opbrengst, de verschillende vormen en methodes en beschrijft verschillende persoonlijke ervaringen.

Projectleider Albine Moser en patiëntenvertegenwoordiger Manon Beckers-Houx vertellen over het onderzoek en de toolkit. Één ding kwam bij alle projecten naar voren: patiënten willen van meet af aan meedenken, ook over het onderzoeksvoorstel. 'Laat bij het schrijven al een patiëntenvertegenwoordiger aanwezig zijn.'

> Lees het interview

Programma Palliantie

Dit project ontving financiering vanuit ons programma Palliantie. Met het programma zetten we ons in voor een goede kwaliteit van leven voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn en hun naasten. Zodat zij zorg en ondersteuning ontvangen op fysiek, psychisch, sociaal en spiritueel gebied, die aansluit op hun wensen en behoeften. We stimuleren verbeteringen in de palliatieve zorg door samen met partijen uit onderzoek, praktijk, onderwijs en beleid te investeren in kennisontwikkeling, verdere professionalisering van de palliatieve zorg, kennisbenutting van datgene wat tot nu toe is ontwikkeld en patiëntenparticipatie in onderzoek.

Verslagen


Eindverslag

Het project richtte zich op het duurzaam versterken van betekenisvolle patiëntenparticipatie in onderzoek, onderwijs en in de praktijk in de palliatieve context. Het project bestond uit drie delen. Deel 1 richtte zich op de implementatie van patiëntenparticipatie, deel 2 over de evaluatie van de ‘beleefde’ impact, en deel 3 op kennisdeling en overdraagbaarheid. 10 projecten deden mee. Elk project had patiëntenparticipatie op een andere manier ingericht. De context van patiëntenparticipatie in de palliatieve setting is het project. Dit bepaalt mede welke vorm van patiëntenvertegenwoordiging, in welke fase en activiteit van het project en op welke manier er geparticipeerd wordt, met een geleidende schaal van inbreng. De ‘beleefde’ impact werd genoemd: het doel van het project sluit beter aan bij/is relevanter voor de doelgroep; en grotere methodologische betrouwbaarheid; eindproducten bereiken de doelgroep beter.
Participatie van patiënten(vertegenwoordigers) in de palliatieve zorg is een relatief nieuwe ontwikkeling. Professionals willen vaak meer aan patiëntenparticipatie doen. Echter, ze missen de kennis en ervaring over hoe ze de juiste methodiek van participatie kunnen inzetten voor betekenisvolle inbreng. Ze weten niet goed hoe deze toe te passen ofschoon er heel veel participatiemethodieken ter beschikking zijn. Deze methodieken worden momenteel nog zeer beperkt ingezet. Structurele patiëntenparticipatie in de palliatieve zorg ontbreekt. Doel is het duurzaam versterken van patiëntenparticipatie in de context van de palliatieve zorg: in onderwijs, - onderzoeks- en praktijkprojecten goedgekeurd door Palliantie. Deze 10 projecten zijn verbonden aan drie expertisecentra palliatieve zorg: het MUMC+, Radboudumc en het Erasmus MC. Subdoel 1 is het implementeren van een duurzame infrastructuur van patiëntenparticipatie. Deze infrastructuur bestaat uit vijf componenten: a) trainen en ondersteunen van patiënten, b) training en coaching van professionals c) ontwikkelen van participatiematrices, d) participatie-Community of Practice tussen de projecten van de drie expertisecentra en e) ontwikkelingsgerichte evaluatie om randvoorwaarden voor a t/m d duurzaam te implementeren. Subdoel 2 is het onderzoeken van de ‘beleefde’ impact van deze participatie. Subdoel 3 is een gedegen kennisdeling en robuuste overdraagbaarheid van de ervaringen en kennis naar andere palliatieve zorg contexten Er wordt gebruik gemaakt van een participerend actieonderzoek met multiple case studies waarbij kwalitatieve gegevens verzameld worden. Elk goedgekeurd project is een case op zichzelf. De doelgroepen zijn: - Patiënten: direct betrokkenen zijn patiënten die palliatieve zorg ontvangen en hun mantelzorgers, en indirect betrokkenen zijn familie van overledenen, vrijwilligers en patiëntvertegenwoordigers; - Professionals uit de onderwijs-, onderzoeks- en praktijkprojecten: docenten, onderzoekers en hulpverleners; en - Andere relevante betrokkenen bij de projecten. Dit project bestaat uit drie delen die overeenkomen met de subdoelen: Deel 1: Implementatie van patiëntenparticipatie. Dit deel bestaat uit vijf componenten: Component a: Training en ondersteuning van patiënten. Patiënten als onderzoekspartners zullen een scholing bij Stichting Tools krijgen. Er worden ondersteuningsbijeenkomsten georganiseerd waarbij de onderzoekspartners door een lid van het projectteam en patiëntenpartners ondersteund worden. Deze zijn gericht op ‘het doen’ van participatie en zijn vooral ervarings- en praktijkgericht. Component b: Training en coaching van professionals. Er vinden trainings- of coachingsbijeenkomsten plaats met senior- en junior-onderzoekers. De bijeenkomsten zullen gericht zijn op trainen en het coachen bij de concrete inrichting van de participatie in de diverse cases. Component c: Het werken met participatiematrices. Deze zijn het hulpmiddel waarmee onderzoekers gaan werken om het design van patiëntenparticipatie uit te werken en te implementeren. Component d: Participatie-Community of Practice: Parallel aan de componenten a t/m c wordt een participatie-Community of Practice ingericht van alle cases samen. Er worden bijeenkomsten georganiseerd om de ervaringen uit de diverse cases met elkaar te delen en van elkaar te leren. Dialoog-gestuurde werkwijzen staan centraal. Component e: ontwikkelingsgerichte evaluatie en duurzame randvoorwaarden creëren: ontwikkelingsgerichte evaluatie houdt in dat de bevindingen meteen gebruikt worden om gaandeweg randvoorwaarden te implementeren. Dit gebeurt in elke casestudy apart. Deel 2: Evaluatie van de ‘beleefde’ impact van patiëntenparticipatie en onderliggende processen. De volgende domeinen van de beleefde impact worden onderzocht wanneer en hoe: onderzoeksdesign, fasen van het onderzoeksproject en onderzoeksethiek; wie: patiëntenonderzoekers, onderzoekers en de ‘wider patient community’; welk verschil: implement

Samenvatting van de aanvraag

ACHTERGROND: Participatie van patiënten in de palliatieve zorg is een relatief nieuwe ontwikkeling. Professionals willen vaak meer aan patiëntenparticipatie doen. Echter, ze missen de kennis en ervaring over hoe ze de juiste methodiek van participatie kunnen inzetten voor betekenisvolle inbreng. Ze weten niet goed hoe deze toe te passen ofschoon er veel participatiemethodieken ter beschikking zijn. Deze methodieken worden momenteel nog zeer beperkt ingezet. Een structurele patiëntenparticipatie in de palliatieve zorg ontbreekt. DOEL: Het duurzaam versterken van patiëntenparticipatie in de context van de palliatieve zorg: in onderwijs, - onderzoeks- en praktijkprojecten goedgekeurd door Palliantie. We verwachten dat 12 projecten goedgekeurd zullen worden. Deze projecten zijn verbonden aan drie expertisecentra palliatieve zorg: het MUMC+, Radboudumc en het Erasmus MC. Subdoel 1 is het implementeren van een duurzame infrastructuur van patiëntenparticipatie. Deze infrastructuur bestaat uit vijf componenten: a) trainen en ondersteunen van patiënten, b) training en coaching van professionals c) ontwikkelen van participatiematrices, d) participatie-Community of Practice tussen de projecten van de drie expertisecentra en e) ontwikkelingsgerichte evaluatie om randvoorwaarden voor a t/m d duurzaam te implementeren. Subdoel 2 is het onderzoeken van de ‘beleefde’ impact van deze participatie. Subdoel 3 is een gedegen kennisdeling en robuuste overdraagbaarheid van de ervaringen en kennis naar andere palliatieve zorg contexten. METHODE: Er wordt gebruik gemaakt van een participerend actieonderzoek met multiple case studies waarbij kwalitatieve gegevens verzameld worden. Elk goedgekeurd project is een case op zichzelf. De doelgroepen zijn: - Patiënten: direct betrokkenen zijn patiënten die palliatieve zorg ontvangen en hun mantelzorgers, en indirect betrokkenen zijn familie van overledenen, vrijwilligers en patiëntvertegenwoordigers; - Professionals uit de onderwijs-, onderzoeks- en praktijkprojecten: docenten, onderzoekers en hulpverleners; en - Andere relevante betrokkenen bij de projecten. Dit project bestaat uit drie delen die overeenkomen met de subdoelen: Deel 1: Implementatie van patiëntenparticipatie. Dit deel bestaat uit vijf componenten: Component a: Training en ondersteuning van patiënten. Patiënten als onderzoekspartners zullen een scholing bij Stichting Tools krijgen. Er worden ondersteuningsbijeenkomsten georganiseerd waarbij de onderzoekspartners door een lid van het projectteam en patiëntenpartners ondersteund worden. Deze zijn gericht op ‘het doen’ van participatie en zijn vooral ervarings- en praktijkgericht. Component b: Training en coaching van professionals. Er vinden trainings- of coachingsbijeenkomsten plaats met senior- en junior-onderzoekers. De bijeenkomsten zullen gericht zijn op trainen en het coachen bij de concrete inrichting van de participatie in de diverse cases. Component c: Het werken met participatiematrices. Deze zijn het hulpmiddel waarmee onderzoekers gaan werken om het design van patiëntenparticipatie uit te werken en te implementeren. Component d: Participatie-Community of Practice. Parallel aan de componenten a t/m c wordt een participatie-Community of Practice ingericht van alle cases samen. Er worden bijeenkomsten georganiseerd om de ervaringen uit de diverse cases met elkaar te delen en van elkaar te leren. Dialoog gestuurde werkwijzen staan centraal. Component e: ontwikkelingsgerichte evaluatie en duurzame randvoorwaarden creëren. Ontwikkelingsgerichte evaluatie houdt in dat de bevindingen meteen gebruikt worden om gaandeweg randvoorwaarden te implementeren. Dit gebeurt in elke case apart. Deel 2: Evaluatie van de ‘beleefde’ impact van patiëntenparticipatie. De volgende domeinen van de beleefde impact worden onderzocht wanneer en hoe: onderzoeksdesign, fasen van het onderzoeksproject en onderzoeksethiek; wie: patiëntenonderzoekers, onderzoekers en de ‘wider patient community’; welk verschil: implementatie van beoogde veranderingen in onderwijs, onderzoek en praktijk; en wat beïnvloedt impact: belemmerende en bevorderende factoren. Aanvullend worden de onderliggende processen onderzocht. Het gaat daarbij om hoe de ‘beleefde impact’ tot stand is gekomen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de context-mechanism-outcome indeling. Deel 3: Kennisdeling en overdraagbaarheid. Activiteiten zijn een conferentie, een handleiding Patiënten- en naastenparticipatie in palliatieve zorg en een uitgave met Ervaringsverhalen van best practices patiëntenparticipatie in de palliatieve zorg en de Academische Werkplaats Cliëntenparticipatie. RELEVANTIE: De relevantie ligt in het participatief werken en het voorkomen van tokenisme; ‘passender’ onderwijs; het ‘relevant houden en maken’ van onderzoek; een meer ‘patiëntgerichte’ zorgpraktijk; en voor patiënten ‘de persoonlijke interactie’ waarbij professionals geholpen worden te focussen op wat het meest relevant is voor patiënten.’

Kenmerken

Projectnummer:
844001212
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2016
2019
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. A. Moser
Verantwoordelijke organisatie:
Zuyd Hogeschool