Effect van functioneel trainen op de zelfredzaamheid van kwetsbare 75-plus ouderen
Projectomschrijving
Trainingen voor zelfstandig wonende 75-plussers
Het samengaan van meerdere aandoeningen (multimorbiditeit) en ingrijpende gebeurtenissen leiden bij zelfstandig wonende 75-plussers vaak tot minder activiteit en beweging. Dit verslechtert hun lichamelijke conditie en verhoogt het valrisico, wat ook een afname van dagelijkse activiteiten betekent.
Doel
Het doel is om met een trainingsprogramma voor thuiswonende 75-plussers te voorkomen dat zij minder actief worden. Dat gebeurt door met deze ouderen thuis de dagelijkse handelingen te trainen waar zij problemen mee hebben. Bijvoorbeeld traplopen of opstaan vanuit een stoel, maar ook boodschappen doen of huishoudelijk werk.
Werkwijze
In veertig huisartspraktijken wordt nagegaan in hoeverre functionele training in de thuissituatie effectiever is dan gewone fysiotherapie. De onderzoekers kijken of er een positieve invloed is op de zelfredzaamheid van kwetsbare ouderen. Ook brengen zij in kaart of de kosten dalen.
Doelgroep
Thuiswonende 75-plussers met fysieke beperkingen en problemen op somatisch, psychisch en/of sociaal functioneren.
Producten
Auteur: Interview met Prof. dr. Marijke Hopman door journalist van Fysioparxis. Als pdf beschikbaar. Zie bijlage 8 van eindverslag.
Magazine: Fysiopraxis
Link: http://www.zonmw.nl
Verslagen
Eindverslag
Het doel van de studie is de (kosten)effectiviteit van twee interventies te vergelijken die actief worden aangeboden aan kwetsbare ouderen (75-plus) met beperkingen in het fysiek functioneren. Het betreft een gerandomiseerde studie met twee (18 weken durende) interventies: Functionele Training Ouderen en reguliere fysiotherapie. Om de grootte en de richting van de gevonden effecten te kunnen interpreteren is een aanvullende analyse uitgevoerd op een vergelijkbare, niet gerandomiseerde, populatie ouderen die geen fysiotherapie hebben gekregen (n= 250).
Na 12 maanden is er geen verschil in effect van de beide interventies gemeten op de zelfredzaamheid van de 155 deelnemende 75-plussers. Zowel het fysiek functioneren (Physical Performance Test) als de participatie (Utrecht Scale for Evaluation of Rehabilitation-Participation) blijven min of meer gelijk. De gemiddelde zorgkosten zijn bij beide interventies vergelijkbaar. In vergelijking met ‘niets doen’ wijst de grootte en de richting van de effecten van het actief aanbieden van fysiotherapie (in de vorm van Functionele Training Ouderen of fysiotherapie) in de richting dat dit meerwaarde heeft, op het gebied van fysiek functioneren (KATZ en G Groningen Activity Restriction Scale) na 12 maanden. Op basis van de gerandomiseerde studie concluderen we ook dat fysiotherapie aan huis positief gewaardeerd wordt door de deelnemende ouderen en dat fysiotherapeuten zeer geïnteresseerd zijn om verder te werken met Functionele Training Ouderen.
Inleiding
Uit recent onderzoek blijkt dat bij kwetsbare ouderen regelmatige training leidt tot een verbetering van het lichamelijk functioneren. Echter, onduidelijk is nog welke vorm van training het meest effectief is. Het functioneel trainingsprogramma richt zich, in tegenstelling tot gebruikelijke beweegprogramma’s, op het trainen van dagelijkse handelingen. Juist bij kwetsbare ouderen die naast diverse medische problemen ook problemen hebben met dagelijkse handelingen verwachten we dat functioneel trainen kan leiden tot een substantiële verbetering van hun zelfredzaamheid. Deze groep kwetsbare ouderen wordt vaak uitgesloten voor deelname aan interventieonderzoek.
Doelstelling
Het vaststellen van de (kosten)effectiviteit van een functioneel trainingsprogramma aan huis in vergelijking met reguliere fysiotherapie op de zelfredzaamheid van kwetsbare ouderen (75-plus) met problemen in het fysiek functioneren.
Populatie
Kwetsbare ouderen (75+): ouderen die naast hun problemen in fysiek functioneren ook somatische, psychische en/of sociale problemen hebben.
Uitvoering
De ouderen worden via de huisarts opgespoord met een signaleringsvragenlijst en vervolgens door een onderzoeksmedewerker bezocht. De onderzoeksmedewerker doet een voormeting (vragenlijst en lichamelijke test), kijkt of de oudere voldoet aan de criteria om mee te doen en vraagt schriftelijk toestemming. De ouderen worden vervolgens ingedeeld (per toeval) in twee groepen waarbij de ene groep reguliere fysiotherapie krijgt en de andere groep het functioneel trainingsprogramma. Na maximaal 18 zittingen fysiotherapie volgen na 4, 8 en 12 maanden vervolgmetingen.
Interventie
In het functioneel trainingsprogramma (maximaal 18 zittingen) worden de dagelijkse handelingen waar een oudere moeite mee heeft stapsgewijs opgetraind in de thuissituatie door een fysiotherapeut. Daarnaast wordt ook de partner, mantelzorger en/of thuiszorg betrokken de oudere te stimuleren de dagelijkse handelingen zelf uit te voeren en actief te blijven. Om een langdurig effect te bereiken begeleidt de fysiotherapeut de oudere tijdens het trainingsprogramma ook om regelmatig en verantwoord te bewegen, door het stimuleren van meer beweegactiviteiten in huis en in de buurt.
Uitkomstmaten
De belangrijkste uitkomstmaat is zelfredzaamheid in het uitvoeren van dagelijkse activiteiten. Daarnaast wordt gekeken naar zelfgerapporteerde functionele beperkingen, de mate van beperking in belangrijkste activiteiten, sociaal functioneren, mate van lichamelijke activiteit, valincidenten, angst om te vallen, tevredenheid over behandeling en kwaliteit van leven. Het aantal zittingen fysiotherapie wordt geregistreerd, evenals gebruik van medische zorg, thuiszorg en mantelzorg. De kostprijs van de interventie en eventuele verschuivingen in kosten worden geschat.