Effect meting 10 proeftuinen woonservicegebieden

Sinds de jaren negentig van de vorige eeuw zijn in Nederland meer dan 100 woonzorgzones of woonservicegebieden ontwikkeld. Onder woonservicegebieden verstaan we gewone wijken of dorpen met een gecoördineerd dienstenaanbod op het gebied van zorg, welzijn en wonen en een aantal aanpassingen binnen de woningen en de woonomgeving. Het doel van woonservicegebieden is om het mogelijk te maken dat kwetsbare ouderen (waaronder ouderen met een complexe problematiek) en mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Het woonservicegebied levert op deze manier een belangrijke bijdrage aan de transitie van een stelsel waarin de zorg en ondersteuning voor de genoemde groepen voornamelijk intramuraal werd geleverd (in verzorgings- en verpleeghuizen en instellingen) naar een stelsel waarin zo lang mogelijk thuis wonen een aantrekkelijk en realistisch alternatief is. Het wonen in een woonservicegebied kan bijdragen aan grotere maatschappelijke participatie, een betere benutting van informele zorg, en een hogere kwaliteit van leven. In de achter ons liggende periode van twintig jaar heeft de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV) de totstandkoming van woonservicegebieden ondersteund en op vele manieren gestimuleerd. Vorig jaar is in samenwerking met 10 provincies het initiatief genomen om voortbouwend op die ervaringen het concept van het woonservicegebied verder te ontwikkelen en te evalueren in een 10-tal zogenaamde proeftuinen. Daartoe is het SEV netwerk Proeftuinen Woonservicegebieden opgericht, een 3-jarig landelijk samenwerkingsverband van 10 lokale netwerken in woonservicegebieden. Het SEV– netwerk heeft ten doel het verder ontwikkelen en evalueren van het concept woonservicegebied bij een groep lokale voorhoedespelers die zich kenmerken door een goede samenwerking tussen betrokken partijen, een heldere visie en het bereikt hebben van de realiseringsfase. In het kader van het SEV netwerk worden in 2010-2011 acht gezamenlijke ontwikkelingsmodules uitgevoerd, wordt een onderlinge kenniscommunity onderhouden en wordt gezamenlijke kennisoverdracht naar andere woonservicegebieden tot stand gebracht. Het proeftuinenproject wordt begeleid door een commissie waarin vertegenwoordigd de betrokken 10 provincies en 4 landelijke organisaties van bewoners/cliënten. De 10 lokale netwerken hebben tot doel het ontwikkelen en realiseren van een woonservicegebied met als voornaamste beoogde effect het langer zelfstandig wonen van kwetsbare ouderen en gehandicapten in hun vertrouwde woonomgeving. Daarbij behoort het beoogde effect van een hogere kwaliteit van leven en een hogere mate van zelfregie over het dagelijks leven. Afgeleide doelstelling is een doelmatiger organisatie van schaarse zorg. De netwerken bestaan uit de in het gebied (een wijk of dorp van 5000 tot 10000 inwoners) werkzame zorgaanbieders, welzijnsaanbieders, woningcorporaties plus de gemeente als regisseur. In een aantal lokale netwerken zijn ook de eerstelijns gezondheidszorg en lokale organisaties van bewoners/cliënten participant. Een aantal proeftuinen onderhoudt contacten met regionale netwerken gericht op onderzoek, zorg en gezondheidsvraagstukken. Naast het realiseren van de ontwikkelingsmodules is ook het meten van de effecten van de woonservicegebieden (in termen van (behoud van) gezondheid, welbevinden en doelmatigheid) een doel van het proeftuinenproject. Deze subsidieaanvraag bestaat uit de beschrijving van de opzet van deze effectmeting, en een onderbouwing van het subsidiebedrag dat hiervoor wordt gevraagd. Het onderzoek start met een inventarisatie van de veranderingstheorieën die ten grondslag liggen aan de verwachtingen dat het inrichten van woonservicegebieden een positief effect heeft voor de personen (met name ook kwetsbare ouderen) die in deze gebieden wonen. De kern van de effectmeting bestaat vervolgens uit een systematische vergelijking van indicatoren voor gezondheid, welbevinden en doelmatigheid van de levering van zorg en ondersteuning, waarop wij op grond van de veranderingstheorieën een positief verschil zouden mogen verwachten voor (overigens vergelijkbare) personen die binnen dan wel buiten een woonservicegebied wonen. Het onderzoek combineert hierbij de uitkomsten van twee principieel verschillende onderzoeksmethoden. Een kwantitatieve analyse sluit aan bij het in het NPO-Netwerk Ouderenzorg Regio Noord door het UMCG ontwikkelde triage-instrument, en voegt hier gebieds- en woningkenmerken aan toe. Daarnaast een kwalitatieve analyse die aansluit bij de door de HAN ontwikkelde methodiek voor narratief onderzoek naar vraagpatronen. Nadat de mogelijke effecten van woonservicegebieden op deze wijze in kaart zijn gebracht, zal ook worden geanalyseerd of er verschillen tussen woonservicegebieden onderling te constateren zijn, en of deze verschillen te herleiden zijn tot specifieke kenmerken van het woonservicegebied.