Cross-culturele adaptatie van de 'Minimale Dataset' voor toepassing onder oudere migranten in Nederland

Toenemende etnische diversiteit is een kenmerk van de Nederlandse populatie; 11% van de bevolking is nu van niet-westerse allochtone herkomst. Nu is de groep nog jonger dan de autochtone bevolking, maar in 2020 zal het percentage allochtone ouderen verdrievoudigd zijn (Schellingerhout 2004). De in omvang grootste groepen zijn van Turkse, Surinaamse, en Marokkaanse herkomst. Naar gezondheid en welzijn van Nederlandse allochtone ouderen is nauwelijks systematisch onderzoek gedaan (www.zonmw.nl/etniciteitengezondheid). Het algemene beeld van de populatie van oudere migranten van niet-westerse herkomst kenmerkt zich, in vergelijking met autochtone ouderen, door een relatief slechte gezondheid, meer functionele beperkingen, meer armoede, meer eenzaamheid, en een lage zelfredzaamheid. De Minimale Dataset (MDS) is een onderzoeksinstrument om de effecten van de projecten in het Nationaal Programma Ouderenzorg (NPO) te evalueren. De bedoeling is dat iedereen hetzelfde meetinstrumentarium gebruikt, zodat de uitkomsten in de verschillende regio’s onderling vergelijkbaar zijn. De MDS is samengesteld op basis van bestaande, gevalideerde meetinstrumenten (http://www.nationaalprogrammaouderenzorg.nl/het-programma/toolkit/). Cross-culturele aanpassing van de MDS is noodzakelijk, omdat zonder deze de effecten van het NPO bij tenminste 10% van de ouderen in Nederland niet kunnen worden gemeten. Hierbij moet rekening gehouden worden met: - Culturele verschillen in interpretatie van concepten in de vragenlijsten. - Een extreem laag opleidingsniveau (70-80% van de eerste generatie Turkse en Marokkaanse migranten is analfabeet). - De (daarmee deels samenhangende) taalbarriere. Meer dan 60% van de ouderen van Turkse en Marokkaanse herkomst spreekt onvoldoende Nederlands (Alkema 2003, Schellingerhout 2004). Deze taalachterstand is voor deze generatie niet meer in te halen. - Mogelijke problemen met de moeilijkheidsgraad van bepaalde vraagvormen (bijv. stellingen) en responsopties (bijv. semantische differentialen) Voor de adaptatie van de MDS volgen we de gangbare systematiek voor cross-culturele adaptatie van vragenlijsten zoals bijv. beschreven door de EORTC (Koller 2007). Deze bestaat op hoofdlijnen uit onafhankelijke forwardvertalingen, een consensusprocedure, en een backwardvertaling. De versie die daaruit resulteert wordt kwalitatief getest in de doelgroep. Bij bevredigende resultaten en na eventuele laatste aanpassingen is het instrument daarna gereed voor afname in een grotere groep en kwantitatieve psychometrische analyse (‘validering’; geen onderdeel van de huidige projectaanvraag). Voor enkele onderdelen van de MDS (o.a. SF-36, EQ-5D, Katz’ ADL) bestaan geteste Marokkaanse en/of Turkse versies (Hoopman 2006, Foets 2007, Reijneveld 2007), die we zo mogelijk zullen gebruiken. Voor de noodzakelijke cross-culturele adaptatie van de MDS voor toepassing bij oudere allochtonen in Nederland stellen wij het volgende voor: 1. Selectie van doelgroepen en prioritering (welke het eerst?), in consultatie met de netwerkcoordinatoren van het NPO en de Landelijke Database (LDB)-werkgroep. Wij stellen nu voor de MDS in eerste instantie aan te passen voor de in omvang grootste doelgroepen, nl. die van Turkse, Marokkaanse, en Surinaamse herkomst. Het streven is om de (1 of 2) eerst-benodigde versies per 1 mei 2010 beschikbaar te hebben. 2. Voor de instrumenten uit de MDS waarvoor geen of niet alle aangepaste versies bestaan volgt het proces als hierboven beschreven met onafhankelijke forwardvertalingen en backwardvertaling. Voor de Marokkaanse doelgroep zullen wij uitgaan van Marokkaans-Arabisch en het in Nederland meest gesproken Berberdialect (dus 2 vertalingen). De Berber-dialecten zijn geen geschreven talen. Hiervoor zal gewerkt worden met gesproken vertalingen. Voor de Surinaamse groepen zijn vertalingen nodig in het Sranan Tongo en het hindoestaans (ook 2 vertalingen). 3. De resulterende vertalingen zullen worden ingesproken en als voice samples geschikt gemaakt worden voor elektronische afname. Met deze procedure hebben wij goede ervaringen in de SYMBOL-studie waarin het cognitief functioneren van migrantenouderen wordt gemeten (De Rooij et al, lopend onderzoek). 4. Dan volgt de fase van kwalitatief testen (Three Step Test Interview), op begrijpelijkheid, interpretatie, de passendheid van de concepten en de geschiktheid van de items en responsopties voor deze grotendeels zeer laagopgeleide doelgroep. De MDS zelf wordt elektronisch afgenomen in het bijzijn van de interviewer. Deze neemt ook in eigen taal de kwalitatieve test af, en werkt deze uit in het Nederlands voor analyse door de onderzoekers. 5. Analyse en rapportage.