Projectomschrijving
In het ABIDE-project optimaliseerden we het diagnostisch traject door
- te onderzoeken welke toepassing van diagnostische tests (bijvoorbeeld MRI-scan, via hersenvocht of PET-scan) het beste werkt,
- statistische modellen te ontwikkelen die de interpretatie van de testuitslagen voor de individuele patiënt vergemakkelijken,
- een kijkje in de spreekkamer te nemen om te luisteren wat er besproken wordt tussen arts en patiënt/mantelzorger.
Op basis van deze resultaten ontwikkelden we de ADappt; een prototype van een app die het diagnostisch proces ondersteunt. De ADappt heeft 3 onderdelen; (i) een gespreksstarter voor patiënten/mantelzorgers en dokters om het gesprek over diagnostiek aan te gaan: wat verwacht de patiënt? wat is er mogelijk? Wat leer je daarvan, en wat blijft onzeker? (ii) Een risico calculator die op basis van test resultaten het risico op dementie berekent en (iii) een uitslagpagina ontwikkeld voor en door patiënten en mantelzorgers.
Parelproject
Dit project ontving op 24 oktober 2019 een ZonMw Parel voor de behaalde resultaten. Lees meer op de Parelpagina.
Meer informatie
- Om vervolg te geven aan het project, ontving het een VIMP-subsidie ten bate van Verspreiding- en Implementatie. Dit project heeft als titel: De doorontwikkeling en gebruikersevaluatie van ADappt - stappen richting implementatie
- ADappt website
- Een zorgvuldige en tijdige diagnose voor mensen met dementie
- Een behandeling op maat voor mensen met dementie
- Resultaten van ABIDE hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de totstandkoming van het project ABOARD. Binnen dit project zal ADappt nog verder doorontwikkeld worden.
Producten
Auteur: Willemse, Eline A.J., van Maurik, Ingrid S., Tijms, Betty M., Bouwman, Femke H., Franke, Andreas, Hubeek, Isabelle, Boelaarts, Leo, Claus, Jules J., Korf, Esther S.C., van Marum, Rob J., Roks, Gerwin, Schoonenboom, Niki, Verwey, Nicolaas, Zwan, Marissa D., Wahl, Simone, van der Flier, Wiesje M., Teunissen, Charlotte E.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6215060/
Auteur: Willemse, Eline A.J., van Maurik, Ingrid S., Tijms, Betty M., Bouwman, Femke H., Franke, Andreas, Hubeek, Isabelle, Boelaarts, Leo, Claus, Jules J., Korf, Esther S.C., van Marum, Rob J., Roks, Gerwin, Schoonenboom, Niki, Verwey, Nicolaas, Zwan, Marissa D., Wahl, Simone, van der Flier, Wiesje M., Teunissen, Charlotte E.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Auteur: Scheltens P, Gillissen F, Bouwman FH, van der Flier WM.
Magazine: Nederlands Tijdchrift voor Geneeskunde
Link: https://www.ntvg.nl/artikelen/dokter-heeft-mijn-moeder-dementie
Auteur: van der Flier, Wiesje M., Kunneman, Marleen, Bouwman, Femke H., Petersen, Ronald C., Smets, Ellen M.A.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29067336
Auteur: van Maurik, Ingrid S., Slot, Rosalinde E. R., Verfaillie, Sander C. J., Zwan, Marissa D., Bouwman, Femke H., Prins, Niels D., Teunissen, Charlotte E., Scheltens, Philip, Barkhof, Frederik, Wattjes, Mike P., Molinuevo, Jose Luis, Rami, Lorena, Wolfsgruber, Steffen, Peters, Oliver, Jessen, Frank, Berkhof, Johannes, van der Flier, Wiesje M.
Magazine: Alzheimer's research & therapy
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6466790/
Auteur: Niki Schoonenboom & Charlotte Teunissen
Magazine: MEDIDACT
Link: https://medidact.com/neurologie/csf-biomarkers-diagnostiek-ziekte-alzheimer/
Auteur: Babapour Mofrad, Rosha, Bouwman, Femke H., Slot, Rosalinde E.R., Timmers, Tessa, van der Flier, Wiesje M., Scheltens, Philip, Teunissen, Charlotte E.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Auteur: Visser, Leonie N.C., Kunneman, Marleen, Murugesu, Laxsini, van Maurik, Ingrid, Zwan, Marissa, Bouwman, Femke H., Schuur, Jacqueline, Wind, Hilje A., Blaauw, Marjolijn S.J., Kragt, J.Jolijn, Roks, Gerwin, Boelaarts, Leo, Schipper, Annemieke C., Schooneboom, Niki, Scheltens, Philip, van der Flier, Wiesje M., Smets, Ellen M.A.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6667786/
Auteur: van Maurik, Ingrid S, Vos, Stephanie J, Bos, Isabelle, Bouwman, Femke H, Teunissen, Charlotte E, Scheltens, Philip, Barkhof, Frederik, Frolich, Lutz, Kornhuber, Johannes, Wiltfang, Jens, Maier, Wolfgang, Peters, Oliver, Rüther, Eckart, Nobili, Flavio, Frisoni, Giovanni B, Spiru, Luiza, Freund-Levi, Yvonne, Wallin, Asa K, Hampel, Harald, Soininen, Hilkka, Tsolaki, Magda, Verhey, Frans, Kloszewska, Iwona, Mecocci, Patrizia, Vellas, Bruno, Lovestone, Simon, Galluzzi, Samantha, Herukka, Sanna-Kaisa
Magazine: Lancet Neurology
Link: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1474442219302832?via%3Dihub
Auteur: van Maurik, Ingrid S., Zwan, Marissa D., Tijms, Betty M., Bouwman, Femke H., Teunissen, Charlotte E., Scheltens, Philip, Wattjes, Mike P., Barkhof, Frederik, Berkhof, Johannes, van der Flier, Wiesje M.
Magazine: JAMA Neurology
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29049480
Auteur: de Wilde, Arno, Ossenkoppele, Rik, Pelkmans, Wiesje, Bouwman, Femke, Groot, Colin, van Maurik, Ingrid, Zwan, Marissa, Yaqub, Maqsood, Barkhof, Frederik, Lammertsma, Adriaan A., Biessels, Geert Jan, Scheltens, Philip, van Berckel, Bart N., van der Flier, Wiesje M.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Link: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1552526019351246?via%3Dihub
Auteur: van der Flier, Wiesje M.
Magazine: Neuropraxis
Link: https://link.springer.com/article/10.1007/s12474-018-00205-z
Auteur: Scheltens P, Zwan M, Ossenkoppele R, Bouwman F, van Berckel BN
Magazine: Nederlands Tijdchrift voor Geneeskunde
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28145213
Auteur: de Wilde, Arno, van der Flier, Wiesje M., Pelkmans, Wiesje, Bouwman, Femke, Verwer, Jurre, Groot, Colin, van Buchem, Marieke M., Zwan, Marissa, Ossenkoppele, Rik, Yaqub, Maqsood, Kunneman, Marleen, Smets, Ellen M. A., Barkhof, Frederik, Lammertsma, Adriaan A., Stephens, Andrew, van Lier, Erik, Biessels, Geert Jan, van Berckel, Bart N., Scheltens, Philip
Magazine: JAMA Neurology
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29889941
Auteur: Visser, Leonie N. C., Pelt, Sophie A. R., Kunneman, Marleen, Bouwman, Femke H., Claus, Jules J., Kalisvaart, Kees J., Hempenius, Liesbeth, Beer, Marlijn H., Roks, Gerwin, Boelaarts, Leo, Kleijer, Mariska, Flier, Wiesje M., Smets, Ellen M. A., Hillen, Marij A.
Magazine: Health expectations
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31638322
Auteur: Kunneman, Marleen, Smets, Ellen M.A., Bouwman, Femke H., Schoonenboom, Niki S.M., Zwan, Marissa D., Pel-Littel, Ruth, van der Flier, Wiesje M.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Auteur: de Wilde, Arno, van Maurik, Ingrid S., Kunneman, Marleen, Bouwman, Femke, Zwan, Marissa, Willemse, Eline A.J., Biessels, Geert Jan, Minkman, Mirella, Pel, Ruth, Schoonenboom, Niki S.M., Smets, Ellen M.A., Wattjes, Mike P., Barkhof, Frederik, Stephens, Andrew, van Lier, Erik J., Batrla-Utermann, Richard, Scheltens, Philip, Teunissen, Charlotte E., van Berckel, Bart N.M., van der Flier, Wiesje M.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Auteur: Marleen Kunneman · Femke H. Bouwman · EllenM. A. Smets · WiesjeM. van der Flier
Magazine: Neuropraxis
Link: https://link.springer.com/article/10.1007/s12474-018-00203-1
Auteur: Altomare, Daniele, de Wilde, Arno, Ossenkoppele, Rik, Pelkmans, Wiesje, Bouwman, Femke, Groot, Colin, van Maurik, Ingrid, Zwan, Marissa, Yaqub, Maqsood, Barkhof, Frederik, van Berckel, Bart N., Teunissen, Charlotte E., Frisoni, Giovanni B., Scheltens, Philip, van der Flier, Wiesje M.
Magazine: Neurology
Auteur: Kunneman, Marleen, Pel-Littel, Ruth, Bouwman, Femke H., Gillissen, Freek, Schoonenboom, Niki S.M., Claus, Jules J., van der Flier, Wiesje M., Smets, Ellen M.A.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Auteur: W.M. van der Flier, N.C. Visser
Link: https://www.alzheimercentrum.nl/professionals/adappt/
Auteur: Liza van Lonkhuyzen & Derk Stokmans
Magazine: NRC Handelsblad
Auteur: Rosha Babapour Mofrad, Wiesje van der Flier, Ellen Smets, Leonie Visser, Femke Bouwman, Charlotte Teunissen
Link: https://vimeo.com/271844980/1d6f4734cb
Auteur: Babapour Mofrad, Rosha, Bouwman, Femke H., Slot, Rosalinde E.R., Timmers, Tessa, van der Flier, Wiesje M., Scheltens, Philip, Teunissen, Charlotte E.
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28603767
Auteur: Wiesje van de Flier, Philip Scheltens, Geert Jan Biessels, Niels Prins
Auteur: Eline Willemse
Link: http://hdl.handle.net/1871/55782
Verslagen
Eindverslag
Samenvatting van de aanvraag
The general aim of ABIDE is to enable the (cost)effective application of MRI, CSF, and PET diagnostic tests for Alzheimer's Disease (AD) and its predecessor Mild Cognitive Impairment (MCI) in clinical practice (in secondary and tertiary care), taking into account patients’ perspective and wishes on their use. Such diagnostics should ultimately enhance the efficacy of treatment and contribute to lowering the socioeconomic burden of AD. The deliverables of ABIDE include new diagnostic guidelines, decision support algorithms, risk estimates, patient communication strategies and - tools and e-learning modules for healthcare specialists that collectively enable the wide-scale introduction of these new innovative diagnostics in clinical practice. ABIDE helps to control health care expenses: an early and accurate diagnosis that is properly communicated to patients and caregivers helps to prevent crises and delay institutionalisation, reducing the burden on the health care budget. ABIDE will be executed by a strong public private project team of closely collaborating research organisations (VU Medical Center, Academic Medical Center, University Medical Center Utrecht), care institutions (a panel of 10 professionals working in local memory clinics, headed by Kennemer Gasthuis) knowledge institutes (Vilans), companies (Roche, Espria, Cyclotron, Piramal Imaging) and national and international advisors. The project is structured into six work packages (WPs), of which the first three are aimed to develop diagnostic guidelines and decision support algorithms, whereas WP4 and 5 focus on patient communication and implementation of key deliverables. WP6 concerns project management. WP1 is designed for collecting MCI and AD patient samples (MRI, CSF and PET) in a uniform way from multiple patient cohorts, providing the foundation for the other WPs. In WP2 analyses of patient samples and test results are used to decide on the most useful translation of specific diagnostic test to clinical practice. The outcomes feed into WP3, where decision rules are developed for which diagnostic test should be used in which order, in which setting and for which patient. WP3 is also aimed at developing individual MCI patients risk estimates for (time to) progression to dementia. WP4 is set up to identify the optimal strategies, tailored to patients’ characteristics, to effectively involve patients in the choice for diagnostic tests (shared decision making) and communicate results of diagnostic tests (patient empowerment). Finally, in WP5 measures are taken to implement results of ABIDE in the daily practice of memory clinics, by setting up a memory clinic network, and by developing (e-based) aids for patient involvement and communication of test results. ABIDE addresses all priorities of Memorable Theme 2 Diagnostics for improvement of the care for the patient of today, applicable at short term.