Mobiele menu

Optimizing DMARD therapy for primary Sjogren’s syndrome

Projectomschrijving

Samenvatting na afronding

Effectieve therapie voor Sjögren patiënten door slimme combinatie van bestaande en goedkope ontstekingsremmers.

In het UMC Utrecht is een klinische studie afgerond die effectiviteit heeft aangetoond van een combinatie van conventionele anti-reumatische middelen: Leflunomide en Hydroxychloroquine.

Resultaten

Bij actieve patiënten met het primaire syndroom van Sjögren (pSS) verbeterden diverse ziekteactiviteitmaten, inclusief droogte, moeheid en pijn. Van beide middelen afzonderlijk was eerder aangetoond dat het ontsteking remt in pSS patiënten, maar met onvoldoende klinisch resultaat. Om een aantal redenen werd gestart met het testen van de combinatie: de unieke en aanvullende ontstekingsremmende eigenschappen, de veiligheidsprofielen en de relatief lage kosten van beide bestaande geneesmiddelen.

Grotere placebo-gecontroleerde studies zijn nodig om effectiviteit en veiligheid te confirmeren, potentiele biomarkers voor response predictie te identificeren en kosteneffectiviteit te berekenen.
 

Samenvatting bij start

Het primair syndroom van Sjögren (pSS) wordt gekenmerkt door autoantistof productie door B-cellen. Toegenomen ontsteking in traan en speekselklieren leidt tot droogte van ogen en mond, naast invaliderende moeheid, spier en gewrichtspijn. De patiënten hebben een verhoogde kans op ontsteking in andere organen en in 5-10% van de patiënten ontstaat er een kwaadaardige aandoening van de lymfklieren, non-Hodgkin lymfoom. Er is tot nu toe geen afdoende behandeling voor pSS. Andere cellen in het afweersysteem van pSS patiënten liggen ten grondslag aan de activatie van B-cellen, te weten T-cellen en dendritische cellen. Anti-reumatische middelen die op deze cellen aangrijpen, Leflunomide en Hydroxychloroquine, zijn afzonderlijk getest maar met beperkte effectiviteit. In het UMC Utrecht zal de aankomende zomer een studie starten naar de effectiviteit van combinatie therapie. Het doel is betere remming van ziekteactiviteit te bereiken door samenwerkende ontstekingsmechanismen tegelijk te remmen.

Meer informatie

Producten

Titel: Optimizing conventional DMARD therapy for Sjögren's syndrome
Auteur: van der Heijden, E.H.M., Kruize, A.A., Radstake, T.R.D.J., van Roon, J.A.G.
Magazine: Autoimmunity Reviews

Verslagen


Eindverslag

Effectieve therapie voor Sjögren patiënten door slimme combinatie van bestaande en goedkope ontstekingsremmers

In het Universitair Medisch Centrum Utrecht is onlangs een klinische studie afgerond die effectiviteit heeft aangetoond van een combinatie van conventionele anti-reumatische middelen: Leflunomide (Arava) en Hydroxychloroquine (Plaquenil). In actieve patiënten met het primaire syndroom van Sjögren (pSS) verbeterden diverse ziekteactiviteit maten, inclusief droogte, moeheid en pijn. Van beide middelen afzonderlijk was eerder aangetoond dat het ontsteking remt in pSS patiënten, maar met onvoldoende klinisch resultaat. Om een aantal redenen werd gestart met het testen van de combinatie: de unieke en aanvullende ontstekingsremmende eigenschappen die ook in celkweken werden aangetoond, de veiligheidsprofielen en de relatief lage kosten van beide geregistreerde geneesmiddelen. Grotere placebo-gecontroleerde studies zijn nodig om effectiviteit en veiligheid te confirmeren. Daarnaast zullen potentiele biomarkers voor predictie van therapie response worden geïdentificeerd en zal kosteneffectiviteit in kaart worden gebracht. De uitgebreide moleculaire analyses die zijn uitgevoerd stellen de onderzoekers tevens in staat de werkingsmechanismen van de therapie beter te begrijpen. Hierdoor kan toekomstige therapie voor Sjögren patiënten verder worden geoptimaliseerd.

Hydroxychloroquine/Leflunomide combinatie therapie bij patiënten met het primaire syndroom van Sjögren

Alle logistieke processen benodigd voor het uitvoeren van de gerandomiseerde placebo gecontroleerde klinische studie naar de effecten van Hydroxychloroquine en Leflunomide combinatie therapie bij patiënten met Sjögren syndroom zijn inmiddels volledig operationeel. Er is een klinische database ontwikkeld in het programma Open Clinica, waar klinische data kunnen worden opgeslagen volgens de GCP-vereisten. Verder is in samenwerking met de afdeling Kaakchirurgie van het UMCU implementatie gerealiseerd voor het nemen van biopten uit de parotisklier bij patiënten met een verdenking op het syndroom van Sjögren (een procedure die ook in de studie uitgevoerd zal worden). Er is inmiddels ervaring opgedaan met deze ingreep bij deze patiënten groep, met goed resultaat. Daarnaast is er een werkprotocol opgesteld van de studie, waarin beschreven wordt op welke manier praktische processen uitgevoerd zullen worden. Een initiatie visit met Julius Clinical, welke de monitoring van de studie zal verzorgen, heeft inmiddels plaatsgevonden. Screening van patiënten vanuit patiëntendossiers is gestart en de eerste patiënten zijn reeds benaderd om deelname aan de studie te overwegen. In totaal zullen er 30 patiënten worden geselecteerd; 10 voor de placebo arm en 20 voor de HCQ/LEF arm.
Ter ondersteuning van de klinische studie is onderzoek gedaan naar de werkzaamheid van beide medicijnen in een in vitro kweeksysteem. Deze data zijn gepresenteerd op het 13th Internationale Symposium on Sjögren’s Syndrome in Bergen (Noorwegen). In het kweeksysteem, waarin het ontstekingsproces in pSS is nagebootst hadden Leflunomide en Hydroxychloroquine een additief remmend effect hebben op celdeling van T en B cellen, productie van ontstekingsbevorderende cytokines (oa IFNgamma en IL-17) en productie van antilichamen. Deze data ondersteunen de rationale voor combinatie therapie ter behandeling van het primaire syndroom van Sjögren.

Samenvatting van de aanvraag

Primary Sjogren’s syndrome (pSS) is characterized by chronic inflammation of the exocrine glands, resulting in severe dryness of eyes and mouth. Autoantibody production by B cells in pSS is associated with increased disease activity and B cell lymphoma (in 5-10%). The high costs (€8000/year/pt) of B cell depletion are a major drawback for large-scale implementation of this therapy, increasing the need for reasonable alternatives, currently not available. Modest inhibition of B cell and disease activity in pSS was also shown for treatment with the disease modifying anti-rheumatic drugs (DMARDs) hydroxychloroquine (HCQ) or leflunomide (LEF). HCQ inhibits plasmacytoid dendritic cells (pDCs) and B cells by preventing Toll-like receptor 7 (TLR7)-mediated signaling. This TLR7 pathway is critically involved in anti-SSA/SSB autoantibody formation that is characteristic of pSS. LEF inhibition of T cell and B cell activity in pSS is also associated with clinical improvement. Based on the pivotal role of B cells, T cells and pDCs in pSS and the complementary properties of LEF and HCQ, we hypothesize that treatment of pSS patients is more effective when combining these drugs. If successful this therapy would be a welcome alternative because of its oral administration, its safety and benefit-costs profiles (€607/year/pt). In addition, detailed immunomonitoring as proposed in this study will aid to predict therapy responsiveness and unravel pathways that confer therapy resistance.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
836021005
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2014
2018
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. J.A.G. van Roon
Verantwoordelijke organisatie:
Universitair Medisch Centrum Utrecht