Mobiele menu

Rouwen in Coronatijden: mogelijkheden, beperkingen en kansen om gecompliceerde rouw bij nabestaanden te voorkomen: beschrijvend onderzoek en implementeren.

Projectomschrijving

De coronapandemie heeft grote gevolgen voor het rouwproces van nabestaanden van overledenen. De strenge richtlijnen, zoals de 1,5 meter en het niet fysiek mogen troosten van nabestaanden of stervenden, maakten en maken het afscheid anders dan mensen zouden willen, verwachten en gewend zijn vanuit cultuur, geloof of traditie.

Doel

Met ‘Rouwen tijdens Corona’ bieden we handvatten om verstoorde, gecompliceerde of vastgelopen rouw te voorkomen, door betrokkenen en de stakeholders te helpen om snel en goed met het overlijden van een dierbare om te gaan tijdens een coronapandemie. Omdat nieuwe kennis uit ons project breed en laagdrempelig meteen kan worden ingezet, kunnen we gezondheidswinst bereiken, het lijden van kwetsbare mensen beperken, een extra beroep op de zorg voorkomen of beperken en het maatschappelijk functioneren verbeteren.

Aanpak/werkwijze

Dit project omvatte een beschrijvend onderzoek met, vanaf het begin, een breed scala aan ondersteunende implementatieactiviteiten. We zetten vragenlijsten uit, interviewden mensen die een dierbare hadden verloren in coronatijd en hadden regelmatig interactie met naasten en indirect betrokkenen, zoals uitvaartondernemers en pastoraal werkers.

Resultaten

De interviews, vragenlijsten en andere interactiemomenten lieten zien dat nabestaanden enerzijds traumatische ervaringen hadden, en anderzijds ook creatieve en meer positieve ervaringen, door de coronabeperkingen. Zorgverleners kwamen als bijzondere risicogroep naar voren en kregen daarom meer aandacht. De resultaten worden breed gebruikt en hoog gewaardeerd.

De inzichten uit het beschrijvende onderzoek legden we vast in 2 wetenschappelijke - en 3 populaire artikelen en 2 documentaires met bijbehorende reflectievideo’s. Daarnaast gebruikten we onze inzichten voor de Facebookpagina ‘Rouwen tijdens corona’ en de website rouwentijdenscorona.nl met films, tips en verhalen voor mensen die geconfronteerd zijn met het verlies van een naaste in coronatijd. Specifiek voor zorgverleners ontwikkelden we 2 gratis e-learningmodules (Free Learning). Op dit moment werken we nog aan aanvullende uitingen.

ZonMw en COVID-19

De COVID-19-pandemie had en heeft een grote impact op de kwaliteit van leven van mensen die ongeneeslijk ziek zijn en hun naasten. Om hen goede zorg en ondersteuning te kunnen bieden, binnen de grenzen van maatregelen tijdens een pandemie, financieren we onderzoek naar palliatieve zorg en rouwverwerking in coronatijden. Dit project is daar 1 van.

> Bekijk de andere projecten

Projectleiders Nico en Hanneke Knibbe lanceerden de Facebookgroep 'Rouwen tijdens Corona', waar de behoefte aan informatie groot bleek. Om ook een systematisch beeld te geven, gaan ze gestructureerd aan de slag met interviews en vragenlijsten. 'De combinatie van 'harde' wetenschap en een verhalende benadering is kenmerkend voor dit project,' vertelt Nico.

> Lees het interview

Afbeelding
Nico Knibbe portretfoto

Verslagen


Samenvatting van de aanvraag

De Corona pandemie heeft vergaande, ook lange termijn gevolgen voor nabestaanden en hun rouwproces. De strenge richtlijnen rond ‘social distancing’(1,5 meter) en het niet fysiek mogen troosten maken het afscheid anders dan mensen zouden willen, verwachten en gewend zijn vanuit cultuur, geloof of traditie. Dat kan betekenen dat dit afscheid in plaats van troostend juist traumatisch is, wat kan leiden tot ‘gecompliceerde rouw’. Er is meer aandacht en onderzoek nodig naar de gevolgen hiervan voor het welzijn van nabestaanden van zowel Corona slachtoffers als niet-Corona-gerelateerd overlijden. De projectgroep voert nu een korte ZonMw pilot uit die, na korte tijd, scherp en triest laat zien hoe groot dit probleem nu al is en de behoefte aan handvatten aantoont. Toch zijn er ook al positieve en creatieve oplossingen zichtbaar in die pilot. Dit voorstel bouwt hierop voort, benut de pilot als vliegende start voor onderzoek in combinatie met voortdurende, snelle implementatieactiviteiten. Middels gefilmde diepte-interviews met 50 nabestaanden (waarvan 25 personen na een Corona gerelateerd overlijden) brengen we middels de 'story-telling'en'thick description'-methode in combinatie met gevalideerde vragenlijsten (Rouw Vragenlijst, RVL) na het overlijden en na 3 maanden, de situatie diepgaand in beeld. Daarnaast worden 1000 nabestaanden middels een vragenlijst (RVL plus) systematisch ondervraagd: direct en na 3 maanden. De resultaten worden wetenschappelijk geanalyseerd en (open science en FAIR data) gerapporteerd. Daarnaast wordt er voortdurend geïmplementeerd. Zo komt er, voortbouwend op het pilotmateriaal, een interactieve website (films, tips & ervaringen), een TV-documentaire en een gratis e-learningmodule voor zorgverleners en opleidingen. De projectgroep heeft ervaring met rouwen in deze tijd, bevat nabestaanden, wetenschappers, zorgverleners en multimediale specialisten, werkt samen met een brede groep stakeholders met regionale, culturele en religieuze spreiding.

Kenmerken

Projectnummer:
844001805
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2020
2022
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Drs. N.E. Knibbe
Verantwoordelijke organisatie:
Locomotion