Patiëntervaringen in het multidisciplinaire eerstelijns team de mogelijkheden en invloed van directe inbreng van het perspectief van de oudere patiënt
Projectomschrijving
- huisarts
- thuiszorg
- specialist ouderengeneeskunde
- ouderenadviseur
- fysiotherapeut
Deze professionals werken in toenemende mate samen en willen hierbij nauw aansluiten bij de behoeften van ouderen, maar vonden het moeilijk om een goede manier te bedenken om de inbreng van ouderen te verankeren in het zorgproces.
Spiegelgesprekken en netwerkkaartjes
In het onderzoek ‘PRECURO: patiëntervaringen’ hebben we 2 manieren getest om hetpatiëntenperspectief in te brengen in deze eerstelijns multidisciplinaire teams:
- spiegelgesprekken
- kaartjes van het zorgnetwerk
Tips
De multidisciplinaire teams namen uit ons project 3 leerpunten mee:
- je kunt meer met de oudere bespreken dan je denkt
- je moet duidelijker en eenduidiger communiceren over het zorgplan
- contact met de mantelzorgers moet eerder en proactiever worden gelegd
Producten
Auteur: Grol, Sietske, Molleman, Gerard, Schers, Henk
Magazine: Health expectations
Verslagen
Eindverslag
Samenvatting PRECURO Patiëntervaringen
De doelstelling van PRECURO: patiëntervaringen was tweeledig: 1) Het vanuit het patiëntenperspectief van de oudere in kaart brengen van de samenstelling en het functioneren van diens zorg- en welzijnsnetwerk en 2) Het exploreren van de invloed van het terugbrengen van dit patiëntenperspectief naar de professionals in het praktijknetwerk.
Om deze doelstelling te bereiken hebben we in vier eerstelijns praktijknetwerken een actiebegeleidend onderzoek uitgevoerd. In deze vier netwerken zijn in totaal 44 kwetsbare ouderen geïnterviewd over de samenstelling en het functioneren van hun zorgnetwerk. De professionals hebben diverse vragenlijsten ingevuld, bijeenkomsten bijgewoond en spiegelgesprekken gevolgd met een aantal van deze ouderen.
De harde kanten van samenwerking (wie zitten er in het zorgnetwerk van ouderen, wie werkt met wie samen) konden met succes in kaart worden gebracht. Met behulp van sociale netwerkkaartjes die wij aan de hand van de interviews hebben gemaakt, werd in één oogopslag duidelijk hoe het door de oudere waargenomen netwerk in elkaar zit. De kaartjes en achtergrondgegevens laten zien dat kwetsbaarheid bij ouderen in diverse gedaanten komt: fysiek, mentaal en/of sociaal kunnen mensen kwetsbaar zijn en daarom multidisciplinaire, integrale zorg nodig hebben. De ervaren continuïteit van zorg, gemeten met de NCQ, werd positief beoordeeld.Over de zachte kanten van samenwerking (cultuur, leiderschap, samenwerking) konden ouderen tot op zekere hoogte iets vertellen. Vaak ging het om een indruk of een vermoeden. Professionals overschatten dit inzicht vaak. Mantelzorgers kunnen meer informatie geven over de harde en zachte kanten van samenwerking.
Het organiseren van patiëntenfeedback door middel van spiegelgesprekken was zeer leerzaam. Het ontwerp en de organisatie van de spiegelgesprekken hebben veel tijd en inspanning gekost. Ons onderzoek kan gezien worden als een pilot voor het gebruik van deze methode, in het bijzonder voor het spiegelen van ervaringen van kwetsbare groepen. Naar aanleiding van dit onderzoek zullen wij de handleiding voor spiegelgesprekken in de eerstelijn herschrijven en beschikbaar maken voor een breed publiek.
Om iets te kunnen zeggen over het teamklimaat en de impact van de spiegelgesprekken op multidisciplinaire teams hebben we op twee momenten de TCI afgenomen. In ons onderzoek zijn geen significante verschillen gevonden. Tijdens telefonische follow-up bleek dat de spiegelgesprekken wel degelijk impact hadden gehad op de vier praktijknetwerken. Allen haalden zij in de gesprekken drie hoofdthema’s aan: verbetering van de communicatie met de oudere over de zorg, meer aandacht voor contact met mantelzorgers en het belang van aandacht voor de (levens)doelen van de oudere zelf als focus voor het zorgplan.
Generaliseerbaarheid van de data die gaan over de zorgnetwerken van de ouderen uit ons onderzoek is niet aan de orde; het gebruik van de methodiek van dit onderzoek wel. Een groot deel van de ouderen was in staat wat te vertellen over het persoonlijke zorgnetwerk. De methode van het vergaren van informatie over het professionele netwerken van kwetsbare ouderen zou herhaald kunnen worden in andere situaties. De samenstelling, werkwijze etc. van praktijknetwerken speelt hierbij geen rol. De manier waarop de multidisciplinaire teams omgingen met de spiegelinformatie was verschillend (enthousiast aanpakken, kritisch positief, afwachten) en afhankelijk van de leider van het praktijknetwerk. De uitkomsten waren echter vergelijkbaar zodra de gesprekken en de uitkomsten ervan wat langer waren bezonken.
Het uiteindelijke doel van dit explorerende onderzoek was om een nieuwe werkwijze uit te proberen die mogelijk resulteert in een betere aansluiting van zorg, welzijn en ondersteuning -als geleverd door het praktijknetwerk- op de behoeften en percepties van ouderen in de wijk. Door spiegelbijeenkomsten te organiseren wilden we de patiëntgerichtheid bij de prof