Peri-operatieve Fysiotherapie en Diëtetiek voor fragiele ouderen: Better in en better out (Profyd)

REGIONAAL NETWERK:Het netwerk en projectidee ontstond tijdens een bijeenkomst in Eindhoven in januari 2009 met lokale ouderenorganisaties, zorgprofessionals uit 1e, 2e en 3e lijn, opleidingsinstituten, Brabant Medical School, B&W Eindhoven en TNO. Dit netwerk concipieerde onderhavig projectvoorstel en sloot zich aan bij het Zorg voor Ouderen en Welzijn Netwerk Nijmegen. ACHTERGROND: Ziekenhuisopnames zijn voor kwetsbare ouderen ingrijpende gebeurtenissen, gepaard gaand met verlies van zelfredzaamheid en kwaliteit van leven en een toename van morbiditeit en sterfte. Vooral grote chirurgische ingrepen gaan bij deze ouderen relatief vaak gepaard met complicaties, delier, functieverlies en sterfte. Om de kans hierop te verminderen zijn tot nu toe veelal kleinschalige pilots uitgevoerd, doorgaans als monodisciplinaire interventies. De combinatie van preoperatieve screening op meerdere risicofactoren, gevolgd door op de individuele patiënt toegesneden pre- en postoperatieve interventies in 1e en 2e lijn is zelden op effectiviteit onderzocht. Bovendien is er nog weinig ervaring met grootschalige implementatie van dergelijke interventies. DOEL: Het doel van dit project is het verbeteren van de perioperatieve zorg aan kwetsbare ouderen die geïndiceerd zijn voor een geplande grote operatie aan thorax en abdomen. Het project bestaat uit een onderzoeksproject en, bij gebleken succes, een implementatieproject. A) ONDERZOEKSPROJECT In dit deel wordt een ketenzorgprogramma voor de doelgroep ontwikkeld en op kosteneffectiviteit geëvalueerd. Ouderenvertegenwoordigers en relevante zorgprofessionals uit 1e en 2e lijn ontwikkelen op basis van literatuur en ervaring het programma, waarin de invulling van de screening, de interventies op maat en de taken en informatieoverdracht van de betrokken zorgprofessionals worden vastgelegd. Het onderzoek wordt uitgevoerd in het Catharina ziekenhuis in Eindhoven. Alle 75+ ouderen die geïndiceerd zijn voor een geplande grote operatie van buik of thorax worden preoperatief door een verpleegkundige gescreend op risico’s op delier, medicijngebruik, voedingstoestand, functionele status, conditie en zelfredzaamheid. De ouderen met verhoogd risico worden met blokrandomisatie toegewezen aan de interventie- of de controlegroep (40 in elke groep). De interventiegroep start direct met preoperatieve interventies op maat, zoals het trainen van conditie en dagelijkse activiteiten door een 1e lijns fysiotherapeut, het verbeteren van de voedingstoestand door een diëtist, het verminderen van de risicofactoren voor een delier of medicatiesanering. Deze interventies worden zonodig postoperatief (klinisch en postklinisch in 1e/3e lijn) voortgezet. De controlepatiënten ontvangen de gebruikelijke perioperatieve zorg. De metingen bij de ouderen vinden plaats direct na de screening, bij opname in het ziekenhuis, 30 dagen en 6 maanden na de operatie. De primaire uitkomstmaten zijn postoperatieve complicaties en opnameduur. Secundaire uitkomstmaten zijn participatie, kwaliteit van leven, functioneren in dagelijkse activiteiten en voedingstoestand. Voor de kosteneffectiviteitsanalyse worden zorggebruik en zorgkosten in kaart gebracht. Tevens vindt een procesevaluatie bij ouderen en zorgprofessionals plaats. Voor de dataverzameling ontvangen de ouderen een vragenlijst (met vragen uit de minimale dataset van het NPO), wordt het medisch dossier geraadpleegd en vullen betrokken zorgprofessionals registratieformulieren in. B) IMPLEMENTATIEPROJECT In dit deel wordt een implementatiestrategie voor de invoering van het programma ontwikkeld en geëvalueerd op haalbaarheid in de regio Eindhoven. Op basis van de procesevaluatie en literatuur wordt een implementatiehandleiding geschreven, met behulp waarvan de ziekenhuizen en betrokken 1e lijns zorgprofessionals zelf een implementatieplan kunnen schrijven en uitvoeren, afgestemd op de lokale situatie. In het implementatieproject wordt een stepped wedge design toegepast. De 3 ziekenhuizen in de regio Eindhoven beginnen tegelijkertijd met het invoeren van een screening op fragiliteit en uniforme complicatieregistratie voor alle 75-plussers die opgaan voor een geplande grote operatie (controleperiode). Daarna wordt stapsgewijs (om de 2 maanden) het ketenzorgprogramma per ziekenhuis ingevoerd (interventieperiode half jaar per ziekenhuis). Op basis van ervaringen kan op deze manier de handleiding verder incrementeel verbeterd worden. Aan het eind van de interventieperiode wordt door middel van vragenlijsten gemeten wat de mate van verspreiding, adoptie en gebruik van het programma is bij de verschillende zorgprofessionals. Om na te gaan of de behaalde effecten uit het onderzoeksproject ook gerealiseerd kunnen worden in de dagelijkse praktijk, bekijken we in het implementatieproject ook wat het effect is van de invoering van het programma op complicaties tijdens opname en opnameduur. De finale implementatiehandleiding beoogt succesvolle implementatie elders te faciliteren.