Mobiele menu

Percepties van ouderen op somberheid en depressie: uitgangspunt voor vroegsignalering en ondersteuning

Projectomschrijving

Percepties over somberheid en depressie

Veel ouderen hebben depressieve gevoelens. Screening is een goede methode om depressieve symptomen vroegtijdig te signaleren en een klinische depressie te voorkomen. Toch zijn screening en de daaropvolgende behandeling niet altijd effectief. Dat komt omdat niet bekend is wat de behoeften zijn van ouderen die somber zijn.

Doel
Het doel van dit onderzoek is het in kaart brengen van verschillende meningen van ouderen over de oorzaken van hun somberheid en de oplossingen. Een belangrijke subvraag is: wat is de betekenis van eventuele aanwezigheid van complexe problematiek?

Werkwijze
Met veertig ouderen worden twee diepte-interviews gehouden. Twintig van deze ouderen vertonen alleen symptomen van somberheid of depressie. De andere twintig personen hebben ook andere problemen, bijvoorbeeld op het gebied van gezondheid en sociale relaties.

Doelgroep
75-plussers uit een huisartspraktijk, die op een screeningslijst hebben aangegeven dat zij zich somber voelen.

Producten

Titel: Older people coping with low mood: a qualitative study
Auteur: von Faber, Margaret, van der Geest, Geertje, van der Weele, Gerda M., Blom, Jeanet W., van der Mast, Roos C., Reis, Ria, Gussekloo, Jacobijn
Magazine: International Psychogeriatrics
Titel: Omgaan met somberheid op oudere leeftijd: een kwalitatieve studie
Auteur: von Faber, Margaret, van der Weele, Gerda M., van der Geest, Geertje, Blom, Jeanet W., van der Zouwe, Nicolette, Reis, Ria, van der Mast, Roos C., Gussekloo, Jacobijn
Magazine: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie
Titel: Praten met ouderen over gevoelens van somberheid
Auteur: Margaret von Faber en Jacobijn Gussekloo
Link: http://www.beteroud.nl/ouderen/zorg-huisarts-depressieve-klachten.html

Verslagen


Eindverslag

Samenvatting van het onderzoek naar percepties van ouderen op somberheid of depressieve gevoelens (EPISODE).

Veel ouderen ervaren depressieve gevoelens. Die hebben een negatieve invloed op het welbevinden van deze ouderen en hun mantelzorgers. Screening is in principe een goede methode om somberheid en depressieve symptomen bij ouderen vroegtijdig te signaleren en een klinische depressie te voorkomen. Toch zijn screening en de daaropvolgend aangeboden behandeling niet altijd zo effectief als gedacht. Dat komt omdat niet bekend is wat de behoeften zijn van ouderen die aangeven somber te zijn. En dat is wel noodzakelijk om adequate ondersteuning te kunnen bieden en de kwaliteit van leven te bevorderen.

Doelstelling: dit onderzoek had als doel om de verscheidenheid aan percepties in kaart te brengen die ouderen hebben op oorzaken en oplossingen met betrekking tot somberheid en depressie. Een belangrijke subvraag hierbij was: wat is de betekenis van de eventuele aanwezigheid van complexe problematiek? Om de vraag te beantwoorden zijn met 38 ouderen interviews gehouden. Negentien personen hadden alleen klachten van somberheid aangegeven; de andere negentien personen hadden daarnaast ook andere problemen, bijvoorbeeld op het gebied van dagelijks functioneren, gezondheid en sociale relaties.

Het onderzoek laat zien dat ouderen die aangeven zich wel somber te voelen, niet altijd behoefte hebben aan professionele ondersteuning of behandeling. Dit komt onder meer doordat de deelnemers zelf druk bezig zijn met allerlei acties om te kunnen omgaan met sombere gevoelens of het leren accepteren van somberheid als er geen oplossing voor de oorzaak ervan mogelijk is. Het omgaan met sombere of depressieve gevoelens blijkt een heel dynamisch proces. Doordat met deelnemers twee interviews zijn gehouden,werd ook duidelijk hoe positieve en negatieve veranderingen in het leven van deelnemers de beleving van somberheid en het omgaan hiermee beïnvloedde.

Samenvatting van de aanvraag

ACHTERGROND – Screening wordt beschouwd als een goede methode om somberheid en depressieve symptomen bij ouderen vroegtijdig te signaleren om klinische depressie te kunnen voorkomen door middel van effectieve interventies. Toch blijkt dat screening en daaropvolgend aangeboden behandeling niet zo effectief is als verwacht. Het blijkt niet bekend wat de behoeften zijn van ouderen die bij screening aangeven somber te zijn, dit leidt wederom tot discussie over de doelmatigheid van vroegsignalering en interventie. Om in de toekomst adequate ondersteuning aan te kunnen bieden en kwaliteit van leven te bevorderen, is het essentieel te weten wat de percepties zijn van ouderen op oorzaken en oplossingen met betrekking tot somberheid en depressie. DOELSTELLING De doelstelling van dit onderzoeksproject is de verscheidenheid aan percepties van ouderen op oorzaken en oplossingen met betrekking tot somberheid en depressie in kaart te brengen. Een belangrijk subvraag hierbij is de betekenis van de eventuele aanwezigheid van complexe problematiek. PLAN VAN AANPAK Met 40 ouderen van 75 jaar en ouder uit de huisartspraktijk, die op een screeningslijst hebben aangegeven zich somber te voelen, worden per persoon twee diepte-interviews gehouden. Hiervoor worden vanuit het project Integrated Systematic Care for Older People (ISCOPE) 20 ouderen geselecteerd die alleen symptomen van somberheid en depressie hebben aangegeven, en 20 ouderen die meerdere problemen hebben aangegeven, zoals op het gebied van dagelijks functioneren, gezondheid en sociale relaties. De ouderen worden na overleg met de huisarts uitgenodigd. In de baselinemeting die vanuit ISCOPE wordt afgenomen, zijn naast de Minimale DataSet ook uitgebreide vragenlijsten opgenomen over functioneren, eenzaamheid en depressie Om te komen tot deelnemers met een afspiegeling van het brede spectrum van depresieve symptomen (uiteenlopend van tijdelijke lichte somberheid tot DSM-IV depressie), gebeurt de selectie van ouderen voor het kwalitatieve onderzoek onafhankelijk van de uitslagen op de GDS-15 uit de baselinemeting. Na afloop van dit onderzoek is het mogelijk om de kwalitatieve bevindingen te spiegelen aan de kwantitatieve dataverzameling vanuit ISCOPE. RELEVANTIE- Het is momenteel onbekend hoe ouderen somberheid en depressie beschouwen in relatie tot hun kwaliteit van leven en succesvol oud zijn. De rol van screening in relatie tot preventie van depressie bij ouderen staat ter discussie. Meer kennis over percepties en verwachtingen van ouderen kan bijdragen tot adequater aanbieden van ondersteuning, waarmee de zin van screening kan worden verhoogd. INBEDDING Het onderzoek wordt ingediend vanuit de Academische Werkplaats Ouderenzorg Noordelijk Zuid-Holland, en sluit aan op het transitieproject ISCOPE (thema ”Vinger aan de Pols”] en het Herstelzorgprogramma. Het onderzoek is voortgekomen uit discussies binnen het geriatrisch netwerk Zuid-Holland Noord, en is de afgelopen periode uitgebreid besproken binnen de verschillende gremia van de AWO. Het project wordt in deze vorm ondersteund door ouderen, zorgverleners en bestuurders. Het onderzoeksproject past uitstekend binnen het thema van de vierde ronde van het NPO omdat het de percepties en behoeften van ouderen als uitgangspunt neemt. Hiermee wordt zichtbaar of en hoe bij somberheid screening en interventies kunnen bijdragen aan behoud van zelfredzaamheid van ouderen en hun kwaliteit van leven. In dit project is nadrukkelijk aandacht voor wat ouderen zelf willen, kunnen en doen.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
314060301
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2010
2013
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. J. Gussekloo
Verantwoordelijke organisatie:
Leiden University Medical Center