Mobiele menu

Mantelzorg, de oplossing? In welke mate kan mantelzorg het gebruik van formele zorg doen afnemen, en wat zijn hiervan de gevolgen voor de mantelzorger?

Projectomschrijving

Vanwege vergrijzende populatie en toenemende zorgkosten wordt mantelzorg steeds belangrijker in zorg voor ouderen. De overheid verwacht dat minder professionele zorg nodig is wanneer mensen elkaar meer helpen. Veel mantelzorgers ervaren zorg voor naasten als een verrijking maar soms ook als belastend. De gezondheid van de oudere kan afnemen, waardoor de belasting voor de mantelzorger toeneemt.
Doelgroep
Mantelzorgers
Doel
Inzicht krijgen in de mate waarin mantelzorg de omvang en kosten van formele zorg kan doen afnemen en welke gevolgen dit heeft voor de belasting van de mantelzorger.
Opbrengst
Met de resultaten kan ondersteuning van mantelzorgers toegespitst worden op de specifieke situatie waarin mantelzorger en oudere zich bevinden.
Werkwijze
We onderzoeken of bij een afnemende gezondheid van de oudere inderdaad meer mantelzorg wordt gegeven en of het gebruik van professionele zorg hierdoor beperkt wordt. We onderzoeken de consequenties hiervan voor de mantelzorger. We richten ons op fysieke en mentale belasting en op financiële en relationele belasting.

Verslagen


Samenvatting van de aanvraag

Ruim anderhalf miljoen mantelzorgers gaven in 2012 in Nederland intensieve (meer dan 8 uur per week) of langdurige zorg (minimaal 3 maanden) aan een bekende uit hun omgeving, zoals hun partner, ouders, kind, vrienden of buren, omdat deze persoon langdurig ziek, gehandicapt, of hulpbehoevend was. Maar liefst één op de zeven, ongeveer 220 duizend mantelzorgers, voelde zich tamelijk zwaar tot zwaar belast. Vanwege de ouder wordende bevolking wordt een steeds grotere rol in de zorg voor ouderen toegedicht aan mantelzorgers. Door de inzet van mantelzorg verwachten we dat ouderen minder afhankelijk zullen zijn van formele zorg, zoals thuiszorg, met lagere zorgkosten als resultaat. Het is niet duidelijk in welke situaties mantelzorg daadwerkelijk formele zorg vervangt, en wat de gevolgen zijn voor de gezondheid van de mantelzorger wanneer de gezondheidssituatie van de oudere achteruit gaat en de mantelzorger meer en intensievere zorg gaat verlenen. Veel mantelzorgers ervaren de zorg voor hun familie en vrienden als een verrijking van hun leven. Echter, in sommige situaties wordt het ook als zwaar en belastend ervaren. Tussen 2001 en 2008 is het aantal mantelzorgers dat intensieve zorg verleent gestegen, en nam het aantal zwaar belaste en overbelaste mantelzorgers met maar liefst 50% toe (2001: 300.000, 2008: 450.000). Overbelasting kan leiden tot gezondheidsproblemen, en uiteindelijk zelfs tot het uitvallen van de mantelzorger. In situaties waarin de mantelzorger het niet meer volhoudt, is extra zorg voor de oudere nodig om de situatie voor de mantelzorger te verlichten. Het doel van dit onderzoek is inzicht te krijgen in (1) de mate waarin mantelzorg de omvang en kosten van formele zorg kan doen afnemen, en (2) welke gevolgen dit heeft voor de belasting van de mantelzorger. Het vinden van de juiste balans tussen de omvang en intensiteit van mantelzorg, de omvang en intensiteit van formele zorg, en de mate waarin de mantelzorger in staat is mantelzorg te verlenen (i.e. ervaren belasting van de mantelzorger), is van groot belang. In een situatie waarin de zorg voor een oudere met gezondheidsproblemen volledig op de schouders van de mantelzorger ligt, kunnen de formele zorgkosten in eerste instantie wel laag zijn. Maar, wanneer de mantelzorger door de grote druk zodanig overbelast raakt dat hij of zij het niet volhoudt, zal de zorgbehoefte en zorgvraag uiteindelijk toenemen, niet alleen bij de oudere, maar ook voor de mantelzorger zelf. De juiste balans tussen formele zorg, mantelzorg, en de ervaren belasting van mantelzorgers, zal niet in iedere situatie en voor iedere mantelzorger hetzelfde zijn. De gezondheidsproblemen van ouderen, en veranderingen daarin over de tijd, zijn bepalend voor de hoeveelheid en soort mantelzorg en formele zorg die er nodig is. De gezondheidssituatie van de oudere is ook een belangrijke factor voor de belasting die mantelzorgers ervaren. Het verlenen van mantelzorg kan als fysiek belastend ervaren worden, maar het feit dat de gezondheid van een geliefde of naaste slecht is en steeds slechter wordt, kan ook mentaal zeer belastend zijn. Dit onderzoek zal duidelijkheid opleveren over hoe de balans tussen formele zorg, mantelzorg, en ervaren belasting verschilt voor verschillende gezondheidsproblemen van de oudere. Hierbij wordt naar verschillende aspecten van de gezondheid van de oudere gekeken, zoals functionele beperkingen en het psychisch welzijn, als ook naar kwetsbaarheid als indicator van de algehele gezondheidstoestand van de oudere. Kwetsbaarheid wordt als algemeen erkende indicator van de gezondheidstoestand van de oudere steeds meer gebruikt in ouderenzorg. De resultaten van dit onderzoek bieden de mogelijkheid om, bij het opstellen van een behandelplan van een kwetsbare oudere, de situatie van de mantelzorger te betrekken en de mantelzorger waar nodig te ondersteunen. Aangezien mantelzorgers met verschillende soorten van belasting niet altijd baat hebben bij dezelfde soort ondersteuning, biedt het onderscheid tussen verschillende soorten belasting (i.e. financiële problemen, gezondheidsproblemen, relationele problemen) relevante informatie voor onder andere gemeenten, steunpunten mantelzorg, en andere aan mantelzorg gerelateerde (overheids-)organisaties. Met behulp van de resultaten van deze studie kan ondersteuning van mantelzorgers toegespitst worden op de specifieke situatie waarin de mantelzorger en oudere zich bevinden. Zo kan de zorg van mantelzorgers, waar ons zorgsysteem in toenemende mate op steunt, gewaarborgd blijven.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
633400004
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2015
2018
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. N. Smidt
Verantwoordelijke organisatie:
Universitair Medisch Centrum Groningen