Mobiele menu

Kwaliteit van leven van zelfstandig wonende kwetsbare ouderen: de rol van mantelzorg en leefomgeving

Projectomschrijving

Demografische veranderingen (vergrijzing en krimp), leiden tot maatschappelijke uitdagingen. In reactie op vergrijzing en stijgende zorgkosten voert de overheid beleid om ouderen langer thuis te laten wonen.

Doelgroep

Kwetsbare ouderen en mantelzorgers Doel
We gaan factoren analyseren die van invloed zijn op het langer thuis blijven wonen en onderzoeken hoe de kwaliteit van leven van zelfstandig wonende, kwetsbare ouderen wordt beïnvloed door ontvangen mantelzorg en  de leefomgeving.
Opbrengst
Een hoge kwaliteit van leven zou een positief effect hebben op langer thuis kunnen wonen. Mantelzorg kan wellicht achteruitgang in de gezondheidstoestand opvangen en de kwaliteit van leven op peil houden. Een leeftijdsvriendelijke leefomgeving met voldoende voorzieningen en sociale interactie — welke op het platteland en in krimpgebieden meer onder druk staan — kan de kwaliteit van leven van kwetsbare ouderen verbeteren.
Werkwijze
De focus ligt op het onderzoeken van de rol van mantelzorg en de sociale en fysieke leefomgeving (de afstand naar de supermarkt, familie in de buurt).


Verslagen


Samenvatting van de aanvraag

Probleembeschrijving Demografische veranderingen, zoals vergrijzing en krimp, leiden tot grote maatschappelijke uitdagingen. Mede als reactie op vergrijzing en stijgende zorgkosten heeft de Nederlandse overheid het beleid om ouderen langer thuis te laten wonen ingevoerd. Middels dit onderzoek worden factoren geanalyseerd die van invloed zijn op het langer thuis blijven wonen, waarbij verondersteld wordt dat een hoge kwaliteit van leven een positief effect heeft op het langer thuis blijven wonen. Uit eerder onderzoek is gebleken dat kwaliteit van leven van ouderen niet alleen door individuele kenmerken en de woonsituatie van ouderen wordt beïnvloed, maar mogelijk ook door de sociale en fysieke leefomgeving. Doelstelling van dit project is daarom te onderzoeken hoe de kwaliteit van leven van zelfstandig wonende, kwetsbare ouderen met zorgbehoefte wordt beïnvloed door 1) ontvangen mantelzorg en 2) de leefomgeving. Deze factoren dienen mogelijk als interveniërende strategieën om mogelijk een verhuizing naar een zorginstelling of aangepaste woning te voorkomen of uit te stellen. Mantelzorg kan wellicht achteruitgang in de gezondheidstoestand opvangen en de kwaliteit van leven op peil houden. Een leeftijdsvriendelijke sociale en fysieke leefomgeving met voldoende voorzieningen en plekken voor sociale interactie—welke op het platteland en in krimpende gebieden steeds meer onder druk komen te staan—kan de kwaliteit van leven van kwetsbare ouderen wellicht bevorderen. Oplossingsrichting Kwaliteit van leven van zelfstandig wonende kwetsbare ouderen wordt in een nationale setting op basis van de TOPICS-MDS database en de toepassing van kwantitatieve onderzoeksmethoden bestudeerd. De database bestaat uit gegevens van zorgvragers en hun mantelzorgers. De TOPICS-MDS data wordt gekoppeld aan ruimtelijke gegevens over de sociale en fysieke leefomgeving van de deelnemers op basis van gemeentecodes. De fysieke leefomgeving wordt bijvoorbeeld gekenmerkt door de beschikbaarheid over, en afstand tot voorzieningen. Factoren als leefbaarheid, veiligheid, bevolkingssamenstelling en sociale cohesie horen tot de sociale leefomgeving. Met behulp van een multiniveau regressiemodel worden determinanten van kwaliteit van leven van zelfstandig wonende kwetsbare ouderen geanalyseerd. De afhankelijke variabele is de kwaliteit van leven van de zorgvrager. Op het eerste niveau bevat het model verklarende individuele eigenschappen en op het tweede niveau de gegevens over de sociale en fysieke leefomgeving in de woonplaats van de participanten. Stapsgewijs worden eerst variabelen op individueel niveau zoals socio-demografische kenmerken en variabelen over mantelzorg toegevoegd. Uiteindelijk worden de factoren van de leefomgeving op gemeenteniveau toegevoegd om zo het effect daarvan op kwaliteit van leven en de relatie met mantelzorg te bepalen. Maatschappelijke relevantie De onderzoeksresultaten worden door de onderzoekers, woningcorporatie Lefier en het Zorg Innovatie Forum onder zowel wetenschappelijk publiek, stakeholders als onder de doelgroep van ouderen zelf gedissemineerd. Samen met woningcorporatie Lefier (Groningen) en het Zorg Innovatie Forum worden de onderzoeksresultaten vertaald naar de strategische beleidsomgeving en mogelijke beleidsmatige interventies om het langer thuis blijven wonen te faciliteren. Lefier gaat in een vervolgonderzoek nader in op de betekenis van mantelzorg voor oudere huurders, en welke voorwaarden de inzet van mantelzorg kunnen faciliteren. Verdiepend kwalitatief onderzoek is gericht op het nader duiden van de resultaten van de kwantitatieve onderzoeken. Met een deel van de vragen wordt aansluiting gezocht bij de variabelen in de TOPICS-MDS database, bijvoorbeeld met betrekking tot het belang dat men aan bepaalde onderdelen van de omgeving hecht, en ervaringen/verwachtingen met betrekking tot inzet van Lefier als woningcorporatie met andere partners. De bevindingen van dit onderzoek zijn niet alleen voor Nederland van belang. De resultaten van deze studie zijn vertaalbaar naar landen met soortgelijke uitdagingen als gevolg van vergrijzing.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
633400005
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2016
2018
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. E.U.B. Kibele
Verantwoordelijke organisatie:
Rijksuniversiteit Groningen