Mobiele menu

LEV voor betere zorg: leefmilieus in verpleeghuizen

Projectomschrijving

SocioTherapeutische Leefmilieus (STL’s) is een werkwijze waarin leefomgevingen specifiek worden afgestemd op de behoeften en zorgvragen van groepen bewoners in een verpleeghuis. Sommige bewoners zoeken graag contact met anderen, anderen trekken zich liever terug; sommigen willen uitgedaagd worden, anderen houden van rust en veiligheid. Door de eigen accenten van elk leefmilieu (inrichting, uitvoering van activiteitenaanbod, wijze van bejegening) kan het beste worden aangesloten bij de behoeften van bewoners en de kwaliteit van leven positief worden beïnvloed.

Doel

Het doel van dit project is om wetenschappelijke onderbouwing te geven aan de methodiek Sociotherapeutische leefmilieus mensen met dementie in verpleeghuizen, en om -indien nodig- deze methode te optimaliseren.

Aanpak

Om de onderzoeksvragen te beantwoorden wordt een actieonderzoek uitgevoerd met kwalitatieve en kwantitatieve sub-studies, die geordend worden in fases van de cyclus Planning-Actie-Observatie-Reflectie. Bewoners/naasten en professionals van de 2 verpleeghuizen die deelnemen aan het onderzoek, zijn actief betrokken in de opzet en uitvoering van het onderzoek.

Resultaat

Uit het onderzoek blijkt dat STL’s een veelbelovende methode is om persoonsgerichte zorg te verlenen en een bijdrage te leveren aan het optimaliseren van kwaliteit van leven. Verbetering bleek mogelijk van een leefmilieu-specifiek activiteitenaanbod, sfeer en huiselijkheid, het proces van plaatsing van bewoners en informatievoorziening en scholing voor verschillende gebruikers. De methodiek is met activiteiten en producten geoptimaliseerd, geïmplementeerd en geborgd.

Deze resultaten zijn van belang voor bewoners, mantelzorgers, professionals, beleidsmakers en onderzoekers.

Meer informatie

Producten

Titel: TOP-care congres: Sociotherapeutische leefmilieus, onderzoek en praktijk
Auteur: Hanneke Noordam, Roy Kooij, Anne van den Brink
Link: http://www.waardigheidentrots.nl/verslagen/
Titel: Actieonderzoek: doen!
Auteur: Hanneke Noordam
Titel: Evaluation of Sociotherapeutic Living Environments for individuals with dementia living in a nursing home
Auteur: NOORDAM Hanneke, GERRITSEN Debby, LEONTJEVAS Roeslan, NIJSTEN Hanneke, KOOPMANS Raymond
Titel: Actieonderzoek Sociotherapeutische Leefmilieus In Verpleeghuizen (LIVE)
Auteur: Hanneke Noordam
Titel: Evaluation of Sociotherapeutic Living Environments for individuals with dementia living in a nursing home
Auteur: Hanneke Noordam, Ruslan Leontjevas, Hanneke Nijsten, Raymond Koopmans, Debby Gerritsen
Titel: Wetenschappelijk onderzoek naar leefmilieus
Auteur: Archipel Zorggroep
Titel: DE LIVE-STUDIE: EEN ACTIE-ONDERZOEK NAAR SOCIOTHERAPEUTISCHE LEEFMILIEUS IN VERPLEEGHUIZEN
Auteur: Hanneke Noordam en Debby Gerritsen
Link: https://ukonnetwerk.nl/sociotherapeutischeleefmilieus
Titel: Factsheet actie-onderzoek naar Sociotherapeutische Leefmilieus in Verpleeghuizen: De LIVE-STUDIE
Auteur: Hanneke Noordam en Debby Gerritsen
Link: https://ukonnetwerk.nl/sociotherapeutischeleefmilieus
Titel: Sociotherapeutische leefmilieus
Auteur: Marijke Kokshoorn Anouk Matser
Link: https://ukonnetwerk.nl/sociotherapeutischeleefmilieus
Titel: de LIVEstudie
Auteur: Gerritsen en Noordam

Verslagen


Eindverslag

Het Radboudumc voert, samen met Archipel Zorggroep, Zorggroep Almere en de Open Universiteit, een actieonderzoek uit naar sociotherapeutische leefmilieus voor bewoners met dementie in twee verpleeghuizen. Een leefmilieu is een leefomgeving die speciaal is afgestemd op wensen en behoeften van bewoners in zorginstellingen. Sommige bewoners zoeken graag contact met anderen, anderen trekken zich liever terug; sommigen willen uitgedaagd worden, anderen houden van rust en veiligheid. Door de eigen accenten van elk leefmilieu (inrichting, uitvoering van activiteitenaanbod, wijze van bejegening) kan het beste worden aangesloten bij de behoeften van bewoners en de kwaliteit van leven positief worden beïnvloed. Het doel van dit project is om wetenschappelijke onderbouwing te geven aan deze bestaande practice-based methodiek voor mensen met dementie in verpleeghuizen, en om -indien nodig- deze methode te optimaliseren. Om de onderzoeksvragen te beantwoorden wordt een actieonderzoek uitgevoerd met kwalitatieve en kwantitatieve sub-studies, die geordend worden in fases van de cyclus Planning-Actie-Observatie-Reflectie. Bewoners/naasten en professionals van de twee verpleeghuizen die deelnemen aan het onderzoek, zijn actief betrokken in de opzet en uitvoering van het onderzoek.

Samenvatting van de aanvraag

Achtergrond: Steeds meer zorgorganisaties implementeren het sociotherapeutisch leefmilieu (STL). STL beoogt een belangrijke bijdrage te leveren aan het verbeteren van de zorg voor bewoners van zorginstellingen door een fysieke en sociale omgeving te realiseren die de kwaliteit van leven positief beïnvloedt. In deze omgeving zijn de zorg, behandeling, begeleiding, dagbesteding én huisvesting op elkaar afgestemd naar de wensen en behoeften van de bewoner. In de praktijk wordt gewerkt met structurerende, sturende, stimulerende en beschermende leefmilieus. Zorgorganisaties implementeren STLs o.a. op afdelingen voor mensen met dementie aan de hand van reeds ontwikkelde trainingen en implementatieplannen zoals die in het functieprogramma STL van zorgorganisatie Archipel (2012). Vanwege de ontbrekende wetenschappelijke onderbouwing is echter onduidelijk wat de effecten zijn en heeft nog geen doorontwikkeling plaatsgevonden op basis van wetenschappelijke evidentie en recente wetenschappelijke inzichten over goede zorg. Doel: Zorgorganisatie Archipel heeft het Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen gevraagd om STL samen met hen wetenschappelijk te onderbouwen. De onderzoeksvragen zijn: 1) Welke elementen en implementatiestrategieën van STL zijn te onderscheiden en wat zijn de theoretische en de empirische evidentie hiervoor? 2) Wat kan geoptimaliseerd worden aan de elementen en implementatiestrategieën van STL? Methoden: Hiertoe wordt een actieonderzoek uitgevoerd met kwalitatieve en kwantitatieve sub-studies die geordend worden in fases van de actieonderzoek-cyclus PLANNING-ACTIE-OBSERVATIE-REFLECTIE. Bewoners/naasten en professionals zijn actief betrokken in de opzet van het onderzoek en in elke fase van de uitvoering. Voor beantwoording van onderzoeksvraag 1 worden drie sub-studies uitgevoerd: literatuurstudie en procesevaluatie (primair) en effectstudie (secundair). Literatuurstudie betreft praktijkdocumentatie en wetenschappelijke literatuur. De procesevaluatie brengt de toepassing in kaart van STLs en implementatiestrategieën in de dagelijkse praktijk. Voor de procesevaluatie worden gegevens verzameld met a) observatie (cyclus 1), b) diepte-interviews en focusgroepen (cyclus 1), en c) semigestructureerde interviews en schriftelijke vragenlijsten (cyclus 2). Focus daarbij is de interactie tussen persoonlijke factoren (kenmerken, attitude en acties van bewoners en professionals), omgevingsfactoren (sociale en fysieke omgeving van bewoners en professionals) en uitgevoerde acties (therapeutische strategieën voor bewoners en implementatiestrategieën zoals scholing voor professionals). De explorerende effectstudie verkent effecten van de afzonderlijke elementen op bewoners (kwaliteit van leven, gedragskenmerken, psychofarmacagebruik) en op zorgmedewerkers (werktevredenheid, ervaren werkdruk, verzuim) in een within-between subject design met 2 groepen (zorgorganisatie met > 2 jaar STL-ervaring versus zorgorganisatie met < 2 jaar) en 3 herhaalde metingen: baseline, tussenmeting (na 4 maanden) en nameting (4 maanden later). Voor beantwoording van onderzoeksvraag 2 wordt op basis van uit de 3 sub-studies samengebrachte resultaten bepaald of optimalisatie van de elementen en/of implementatiestrategieën kan plaatsvinden en wat er wordt geoptimaliseerd. Drie groepen betrokkenen voeren het onderzoek uit: 1) de projectgroep bewaakt de voortgang; 2) de werkgroep voert de dagelijkse werkzaamheden uit en bestaat uit een uitvoerend onderzoeker vanuit Radboudumc, inhoudelijk expert vanuit Archipel, projectleider vanuit UKON en ervaringsdeskundige mantelzorger; 3) de bestaande multidisciplinaire STL-expertgroep van beide zorgorganisaties is in alle fasen betrokken en fungeert als informatiebron, maker van een uitvoeringsplan, lokale coördinator en monitor van de interne uitvoering. Ook bepaalt zij welke projectuitkomsten worden opgenomen in een geoptimaliseerde versie van STL’s inhoud en/of implementatiestrategie. Opbrengsten: Bij projectafronding zijn 2 producten beschikbaar die verdere implementatie faciliteren: (1) (bijgesteld) Functieprogramma Sociotherapeutische Leefmilieus, (2) Factsheet met belangrijkste resultaten en interpretatie ervan. Deze komen beschikbaar via de UKON-website (www.ukonnetwerk.nl). Daar worden ook informatie, voorbeelden van ingevulde schema’s, hulp bij uitvoering, uitwisseling van gebruikerservaringen via een forum, en praktische tips en ideeën aangeboden. Ervaringsdeskundigen: Een mantelzorger is lid van de werkgroep die de dagelijkse werkzaamheden uitvoert en van de projectgroep. Daarnaast delen mensen met dementie en hun mantelzorgers hun ervaringen met het leven in STLs, worden gevraagd naar bevorderende/belemmerende factoren bij de implementatie ervan en doen suggesties voor betere toepassing en implementeerbaarheid. Daarnaast zijn zij betrokken bij de interpretatie van de (klinische relevantie van) de onderzoeksresultaten.

Kenmerken

Projectnummer:
733050708
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2017
2020
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. D.L. Gerritsen
Verantwoordelijke organisatie:
Radboudumc