Mobiele menu

The efficacy of a CBT relapse prevention program for remitted anxiety disorder patients who discontinue antidepressant medication.

Projectomschrijving

Samenvatting na afronding

In Nederland krijgt ongeveer 20% van de mensen te maken met een angststoornis. Een groot deel herstelt hiervan door antidepressiva of cognitieve gedragstherapie. Veel mensen die antidepressiva gebruiken, vallen binnen enkele weken tot maanden terug wanneer met de antidepressiva gestopt wordt.
In dit onderzoek werd gekeken of de kans op terugval kleiner werd wanneer het afbouwen intensief werd begeleid in een antidepressiva-afbouwgroep. De groepsbehandeling werd vergeleken met individueel afbouwen onder begeleiding van een psychiater.

Resultaten

De groepsinterventie gaf geen lagere terugval dan de controlegroep. Er was sprake van hoge terugvalcijfers in beide groepen. Op basis hiervan werd besloten om niet verder met het onderzoek te gaan. De hoge terugvalcijfers na afbouw van de antidepressiva, ondanks intensieve begeleiding, is zeer relevant voor de klinische praktijk. Het betekent dat terughoudendheid geboden is bij het starten met antidepressiva en dat voorzichtigheid is geboden om herstelde mensen te adviseren antidepressiva af te bouwen.

Samenvatting bij start

Van alle mensen in Nederland krijg ongeveer 20% in zijn leven te maken met een angststoornis. Een groot deel van de mensen met angststoornissen herstelt hiervan door antidepressiva of cognitieve gedragstherapie. Echter, ongeveer eenderde van de mensen die antidepressiva gebruiken, valt binnen enkele weken tot maanden terug wanneer met de pillen gestopt wordt.
In dit onderzoek wordt gekeken of de kans op terugval voor deze groep kleiner wordt wanneer je de pillen in een antidepressiva-afbouwgroep laat afbouwen. In deze groep wordt naast begeleiding van het afbouwen ook cognitieve gedragstherapie gegeven. Deze cognitieve gedragstherapie is specifiek gericht op factoren die mensen kwetsbaar maken voor terugval. De groepsbehandeling wordt vergeleken met individuele afbouw bij een psychiater.
Ook wordt onderzocht welke mensen een groter risico hebben op terugval, de zogenaamde risicofactoren. Ten slotte wordt bekeken of de antidepressiva-afbouwgroep kosteneffectief is.

Verslagen


Eindverslag

Doel
Om het lange termijn beloop van angststoornissen te verbeteren zou terugvalpreventie een geïntegreerd deel van behandeling moeten zijn. Omdat het afbouwen van antidepressiva (AD) gepaard gaat met hoge terugvalcijfers, is terugvalpreventie vooral van belang bij patiënten die hun AD afbouwen. De doelen van deze studie waren i) onderzoeken of een cognitief-gedragstherapeutische (CGT) groepsinterventie de kans op terugval vermindert bij herstelde patiënten met een angststoornis die AD gaan afbouwen, vergeleken met afbouw van AD alleen en ii) berekenen van de kosteneffectiviteit en de kostenutiliteit van de interventie. Omdat gedurende deze RCT de indruk ontstond dat in beide condities sprake was van veel terugval en omdat het veel deelnemers niet leek te lukken om de antidepressiva helemaal af te bouwen of zij herstartten het gebruik van antidepressiva binnen 7 maanden, werd besloten om een tussentijdse (interim) analyse te doen. Doel hiervan was om te bepalen of het ethisch en zinvol was om door te gaan met het onderzoek.
Studie opzet
De effectiviteit van de CGT groepsinterventie werd onderzocht in een RCT bij patiënten met angststoornissen in remissie. Na baseline werd terugval na 4 en na 7 maanden vastgesteld. De interim-analyse werd gedaan door een onafhankelijke ‘data monitoring commissie’. Metingen voor de economische analyse vonden op 0, 4 en 7 maanden plaats.
Studiepopulatie
Geïncludeerd werden volwassenen van 18-65 jaar die i) AD gebruikten voor paniekstoornis, agorafobie, sociale fobie of een gegeneraliseerde angststoornis; ii) in remissie waren en iii) AD wilden afbouwen.
Interventie
De interventie bestond uit afbouw van AD met CGT in groepssessies. In de controlegroep wordt alleen AD afgebouwd onder begeleiding van een psychiater.
Uitkomstmaten
Uitkomstmaten waren i) percentage patiënten met terugval binnen 7 maanden ii) effect van de interventie en iii) kosteneffectiviteit en kostenutiliteit van de interventie.
Sample size
100 deelnemers zouden worden geïncludeerd, verdeeld over beide condities, gebaseerd op het verwachte aantal deelnemers op het moment dat de interim analyse plaats zou vinden.
Economische evaluatie
De analyses gingen uit van een maatschappelijk perspectief. Directe en indirecte kosten en utiliteiten werden berekend over de periode van 7 maanden. De kosteneffectiviteitanalyse stelde de kosten per voorkomen recidief vast. De kostenutiliteits analyse stelde de kosten per utiliteit vast.

Een groot deel van de mensen met angststoornissen herstelt hiervan door antidepressiva of cognitieve gedragstherapie. Echter, ongeveer eenderde van de mensen die antidepressiva slikken vallen binnen enkele weken tot maanden terug wanneer ze met de pillen stoppen. In dit onderzoek wordt gekeken of de kans op terugval voor de ze groep kleiner wordt wanneer je de pillen in een antidepressiva-afbouwgroep laat afbouwen. In deze groep wordt naast begeleiding van het afbouwen ook cognitieve gedragstherapie gegeven. De groepsbehandeling wordt vergeleken met individuele afbouw bij een psychiater.
Ook wordt onderzocht welke mensen een groter risico hebben op terugval, de zogenaamde risicofactoren. Ten slotte wordt bekeken of de antidepressiva-afbouwgroep kosten-effectief is.

Samenvatting van de aanvraag

Objectives To improve the long-term course of anxiety disorders, relapse prevention should be an integrated part of treatment. As discontinuing antidepressants (AD) is associated with high relapse rates, relapse prevention is even more important in patients who discontinue AD. This study is proposed because cost-effective evidence-based strategies aimed to prevent relapse after discontinuing AD are lacking. The aims are threefold: i) to assess the efficacy of a cognitive behavioural group (CBT) intervention in reducing relapse rates in remitted anxiety disorder patients who discontinue AD, as compared with AD discontinuation alone; ii) to investigate predictors for relapse to enable further specification of those at highest risk; iii) to calculate cost-effectivity and cost-utility of the intervention. Study design The efficacy will be studied in a multicenter randomized controlled trial with 220 patients with anxiety disorders in remission. After the intervention, relapse will be followed monthly for one year. Predictors of relapse are assessed at baseline and after the intervention, at 4 months after baseline. For economic analysis, three monthly assessments will take place. A pilot study to test the protocol is being conducted. Study population Included are adults aged 18-65 years i) who use AD for panic disorder (with or without agoraphobia), social phobia or generalized anxiety disorder; ii) who are in remission; and iii) who want to discontinue AD. Intervention The intervention consists of AD discontinuation and CBT in a group format. Based on prior research, efficacy is assumed. The control intervention consists of AD discontinuation alone. Outcome measures Primary outcome measure is relapse within a year. Secondary outcome measures are i) time to relapse; ii) one-year course of anxiety symptoms; iii) quality of life; iv) patient satisfaction; v)predictors of relapse; vi) cost-effectivity; and vii) cost-utility. Sample size calculation 110 Patients will be included in each condition, based on an estimated effect size of 0.50, a power of 0.80 and a 2-sided p-value of 0.05. Economic evaluation Analyses are undertaken from a societal perspective. Both direct and indirect costs are calculated. A cost-efficacy analysis assesses the costs per relapse prevented. A cost-utility analysis assesses the costs/QALY gained. Time schedule Eight months inclusion, four months intervention, one year follow-up. Samenvatting Doel Recidiefpreventie zou een geïntegreerd deel van behandeling moeten zijn, om het lange termijn beloop van angststoornissen te verbeteren. Omdat het afbouwen van antidepressiva (AD) gepaard gaat met hoge recidiefcijfers, is recidiefpreventie met name van belang bij patiënten die hun AD afbouwen. De studie wordt aangevraagd vanwege het ontbreken van kosten-effectieve evidence-based methoden om recidief te voorkomen na het afbouwen van AD. De doelen zijn drieledig: i) onderzoeken of een cognitief-gedragstherapeutische (CGT) groepsinterventie recidief vermindert bij herstelde patiënten met een angststoornis die AD willen afbouwen, vergeleken met afbouw van AD alleen; ii) het identificeren van predictoren voor recidief, om een verdere specificering van de hoog-risico groep mogelijk te maken; iii) berekenen van de kosten-effectiviteit en de kosten-utiliteit van de interventie. Studie opzet De effectiviteit wordt onderzocht in een RCT met 220 patiënten met angststoornissen in remissie. Na de interventie wordt recidief van angst maandelijks vastgesteld tot 1 jaar. Predictoren worden gemeten op baseline en na de interventie, 4 maanden na baseline. Metingen voor de economische analyse vinden elke 3 maanden plaats. Een pilotstudie wordt momenteel uitgevoerd. Studiepopulatie Geïncludeerd worden volwassenen van 18-65 jaar die i) AD gebruiken voor paniekstoornis, agorafobie, sociale fobie of een gegeneraliseerde angststoornis; ii) in remissie zijn en iii) AD willen afbouwen. Interventie De interventie bestaat uit afbouw van AD met CGT in groepssessies. Uitgaande van eerder onderzoek wordt de effectiviteit verondersteld. In de controlegroep wordt alleen AD afgebouwd. Uitkomstmaten Uitkomstmaten zijn i) percentage patiënten met een recidief en ii) 1-jaars beloop van angst; iii) kwaliteit van leven; iv) patiënt tevredenheid; v) predictoren voor recidief; vi) kosten-effectiviteit en vii) kosten-utiliteit. Berekening sample size 110 patiënten zullen worden geïncludeerd in beide condities, uitgaande van een geschatte effect-size van 0.50, een power van 0.80 en een tweezijdige p-waarde van 0.05. Economische evaluatie De analyses gaan uit van een maatschappelijk perspectief. Directe en indirecte kosten worden berekend. Een kosten-effectiviteitsanalyse stelt de kosten per voorkomen recidief vast. Een kosten-utiliteits analyse stelt de kosten/verkregen QALY vast. Tijdpad Acht maanden inclusie, 4 maanden interventie, 1 jaar follow-up.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
171001008
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2010
2013
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. A.J.L.M. van Balkom
Verantwoordelijke organisatie:
GGZ inGeest