Barrett slokdarm en het risico op slokdarmkanker: Een aangepast surveillance interval voor vrouwen.

ACHTERGROND: De incidentie van slokdarmkanker stijgt: de afgelopen decennia is deze verviervoudigd. Momenteel sterft één op de vijf mensen die overlijden aan kanker aan deze vorm. Barrett slokdarm (BS) is een voorloperafwijking van slokdarmkanker. Patiënten met BS ondergaan eens in de zoveel tijd een surveillance gastroscopie om hooggradige dysplasie of slokdarmkanker in een vroeg stadium op te sporen en te behandelen, om zo vergevorderde slokdarmkanker te voorkomen (Figuur 1). Het aandeel mannen met BS is ongeveer twee keer zo groot ten opzichte van vrouwen. Dit heeft als gevolg dat cohorten van patiënten met BS in studies voornamelijk bestaan uit mannen. Conclusies betreffende de optimale tijd tussen twee surveillance gastroscopieën zijn daardoor eveneens voornamelijk gebaseerd op mannen. Dit lijkt onterecht te zijn: vrouwen met BS hebben namelijk een twee keer zo lage kans op het ontwikkelen van slokdarmkanker dan mannen. Het aanpassen van het surveillance interval op basis van hun verlaagde risico kan de onnodige last van gastroscopieën voor vrouwen verlagen. Opvallend is dat deze kennis al sinds jaar en dag bekend is, maar nog niet opgenomen is in de richtlijn of in de dagelijkse praktijk wordt toegepast. Uit studies komt tevens naar voren dat surveillance gastroscopieën bij patiënten met BS over het algemeen als onaangenaam worden ervaren en dat in de week voorafgaand aan het onderzoek meer angst heerst. Reden temeer om het aantal onnodige gastroscopieën te beperken. DOEL: Het doel van dit project is om een verlengd surveillance interval bij vrouwen met BS te implementeren in de huidige praktijk en om deze kennis te verwerken in de richtlijn, na evaluatie van alle bevorderende en belemmerende factoren bij alle relevante stakeholders. Gezien het feit dat deze verschillen tussen mannen en vrouwen bestaan op basis van biologie, zal dit project gefocust zijn op sekse. Een andere biologische factor die meespeelt in het risico op slokdarmkanker is veroudering, reden waarom dit project goed past binnen het thema veroudering en aansluit op de doelen van het Kennisprogramma Gender en Gezondheid van ZonMw. Door bewustwording van het verschil in risico op slokdarmkanker tussen mannen en vrouwen met BS en aangepaste surveillance intervallen voor vrouwen met BS te implementeren, zal de preventie van slokdarmkanker gendersensitief worden. VERTAALSLAG NAAR PRAKTIJK: De verschillen in risico op neoplastische progressie tussen mannen en vrouwen zullen eerst vertaald worden naar de klinische praktijk door verschillen in de duur van de surveillance intervallen tussen mannen en vrouwen met BS te bepalen. Dit zal gedaan worden in ons sinds 2003 bestaande multicenter, prospectieve cohort (ProBar) van ruim 1300 Barrett patiënten. Tevens zal binnen de landelijke pathologie-database een extra analyse plaatsvinden om te bekijken of er, indien eenmaal sprake is van neoplastische progressie, verschil in snelheid is in het ontwikkelen van (vergevorderde) slokdarmkanker tussen mannen en vrouwen. Dit is niet teneinde nieuwe wetenschappelijke kennis te vergaren, maar om de waarde van de bekende kennis te bevestigen alvorens deze te implementeren. IMPLEMENTATIESTRATEGIE: Op basis van door professionals en patiënten gevonden bevorderende en belemmerende factoren zal een implementatiestrategie geformuleerd worden met de vergaarde kennis omtrent surveillance intervallen, onder begeleiding van een implementatie fellow. Dit in overeenstemming met het implementatiemodel van Grol & Wensing. Bij de ontwikkeling van de implementatiestrategie worden factoren van invloed op implementatie gekoppeld aan effectieve implementatiestrategieën middels de Effective Practice of Organization of Care taxonomie (EPOC) taxonomie. VERSPREIDING/TOEPASSING: De verspreiding van de strategie zal plaatsvinden op meerdere gebieden waarmee alle stakeholders bereikt zullen worden. Zo zal het implementatieproject gepresenteerd worden tijdens wetenschappelijke bijeenkomsten, bijeenkomst van de Nederlandse Vereniging voor Gastroenterologie (NVGE), meetings van de Nederlandse Barrett expert centra, op de website www.barrett.nl, aan de patiëntenvereniging via vertegenwoordigers van Stichting voor Patiënten met Kanker aan het Spijsverteringskanaal (SPKS) en publicaties gericht op managers en beleidsmakers. Zo zullen de aangepaste intervallen uiteindelijk opgenomen worden in de landelijke richtlijn. Scopisten zullen dit vervolgens toepassen. Per ziekenhuis zal geadviseerd worden om een coördinator aan te stellen die intervallen tussen surveillance gastroscopieën monitort en bijstuurt waar nodig. BESTENDIGING: Deze coördinatoren zullen tevens zorgen dragen voor de borging van deze surveillance intervallen. De evaluatie of dit inderdaad conform verwachting is gelopen, zal plaatsvinden (gedeeltelijk buiten de strekking van dit project) drie jaar na implementatie, op het moment dat naar verwachting de lengte van het eerste interval geobserveerd kan worden. TIJDPAD: Figuur 2.