Iedereen heeft recht op goede zorg, waar en wanneer dat nodig is en ongeacht gender. Toch is de zorg nog niet altijd afgestemd op de behoeftes van lesbische, homoseksuele, bi+, trans en intersekse personen (LHBTI+) en vrouwen en meisjes die genitaal verminkt (VGV) zijn. Ook is de zorg nog niet altijd aangepast op de maatschappelijke ontwikkelingen. Daarom stimuleert ZonMw onderzoek en innovatie om de zorg rondom gender en diversiteit te verbeteren.
Zorg voor transgender personen is relatief nieuw en sterk in ontwikkeling. De toename van het aantal transgender personen dat medische hulp zoekt, zet de bestaande voorzieningen onder druk: wachttijden voor transgenderzorg worden langer. Ook is er behoefte aan heldere criteria voor de kwaliteit van zorg en afstemming van de zorg op wensen van transgender personen, afhankelijk van de transitiefase waarin mensen zich bevinden. Daarom hopen de onderstaande onderzoeken bij te dragen aan het verhogen van de kwaliteit van zorg voor transgender personen en verkleinen van de wachtlijsten.
In 2019 is de kwaliteitsstandaard Transgenderzorg Somatisch gepubliceerd, met kwaliteitseisen en aanbevelingen over het verlenen van goede, lichamelijke zorg. De aanleiding was het groeiende aantal transgender personen dat medische hulp zoekt.
Met dit evaluatieonderzoek bekijken de onderzoekers 1) in hoeverre de aanbevelingen van de kwaliteitsstandaard Transgender Somatisch in de praktijk worden toegepast en waarom dit wel of niet gebeurt; en 2) of de standaard aanvulling of bijstelling behoeft.
Titel: Evaluatie Kwaliteitsstandaard Transgenderzorg Somatisch
Projectleider: Dr. D. Dreesens - Kennisinstituut van de federatie medisch specialisten
Samenwerkingspartners: Een veelvoud van partijen is betrokken bij transgenderzorg, deze worden op verschillende manieren betrokken; de projectgroep wordt gevormd door het Kennisinstituut van Medisch Specialisten, Movisie, Transvisie en Transgendernetwerk Nederland.
Looptijd: 18 maanden
Projectnummer: 08490152110002
Een sterke toename in het aantal transgender personen heeft geleid tot een sterke stijging van de vraag naar transgenderzorg in Nederland. Er worden verschillende verklaringen gegeven voor de toename, maar een wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt nog.
Dit onderzoek beoogt antwoord te geven op drie vragen:
1. Hoe kunnen we de toename in (specifieke groepen) transgender personen verklaren?
2. Hoe kunnen we de toename in de vraag naar transgenderzorg verklaren?
3. Hoe kunnen we verandering in de aard van de zorgvraag verklaren?
De onderzoekers van de Radboud universiteit gaan kwalitatief en kwantitatief onderzoek doen en analyses van klassieke en sociale media uitvoeren. Zo willen ze inzicht krijgen in de oorzaak en achterliggende maatschappelijke processen rondom de recente toename van behandelvragen. Uiteindelijk kan deze kennis helpen om de aansluiting tussen zorgwensen (vanuit transgender personen) en behandelaanbod te verbeteren.
Titel: Recente toename behandelvragen transgenderzorg
Projectleider: Prof. Dr. A. van der Vleuten (hoofdaanvrager) - Radboud Universiteit
Samenwerkingspartners: De Klankbordgroep van het Platform Diversiteit in Geslacht en Gender, Transgender Netwerk Nederland, Principle 17, Transvisie, TransUnited Europe - Nederland
Looptijd: 12 maanden
Alhoewel de capaciteit van transgenderzorg in Nederland groeit, groeit de vraag ernaar nog sterker. Dit leidt tot oplopende wachttijden. Hoeveel capaciteit nodig is om tijdig aan de zorgvraag te voldoen is nu niet bekend.
De onderzoekers van SiRM gaan kwantitatief onderzoek doen naar de zorgvraag van transgender personen, om daarmee de omvang van de zorgvraag nu en in de toekomst inzichtelijk te maken. Inzicht in de verwachte vraag naar transgenderzorg kan zorgaanbieders en zorgverzekeraars helpen om de keten van transgenderzorg optimaal te organiseren.
Titel: Transgenderzorg in Nederland
Projectleider: dr. J.P. Heida - SiRM
Samenwerkingspartners: de onderzoekers betrekken zorgaanbieders, patiëntvertegenwoordigers en belangenorganisaties als stakeholder.
Looptijd: 12 maanden
Transgender jongeren vragen in sterk toenemende mate om medische zorg. Dit project biedt een betere wetenschappelijke onderbouwing van de effecten en zal, in samenspraak met jongeren zelf, hun ouders en zorgverleners, een raamwerk bieden voor besluitvorming in deze zorg.
Titel: Het versterken van transgenderzorg voor jongeren
Projectleider: Dr. A.L.C. de Vries, Amsterdam UMC, locatie VUmc
Bekijk de projectpagina
Bekijk de projectpagina
Bekijk de projectpagina
Naast het financieren van onderzoek hebben we op 10 februari 2023 een bijeenkomst georganiseerd over de toekomst van de transgenderzorg. Onze overtuiging is namelijk dat de transgenderzorg kan verbeteren met korte lijnen, kennisdeling en structurele samenwerking tussen onderzoekers, zorgprofessionals en ervaringsdeskundigen.
De visie van ervaringsdeskundigen is van groot belang voor de ontwikkelingen binnen de transgenderzorg. Wat is er volgens hen nodig om een snellere en betere transgenderzorg te realiseren? Lees meer over de visie van belangenbehartigers vanuit TNN en Transvisie.
Op woensdag 10 mei organiseren we een bijeenkomst waarbij onderzoekers, zorgprofessionals en ervaringsdeskundigen in gesprek gaan over de toename in zorgvraag van transgender personen. Dit doen we op basis van de resultaten van 2 onderzoeken over de verklaring en de omvang van de zorgvraag (zie bovenstaande onderzoeken). Wanneer u wilt meepraten over de implicaties van het onderzoek kunt u zich aanmelden voor de bijeenkomst op woensdag 10 mei om 10.00 uur.
Mensen met DSD, ook wel intersekse personen genoemd, hebben zowel vrouwelijke als mannelijke geslachtskenmerken. (Belangenbehartigers van) mensen met DSD en zorgprofessionals hebben behoefte aan meer kennis op het gebied van gezondheid en zorg voor DSD. Ook dringen zij aan op meer bewustwording en de verbetering van de kwaliteit van zorg voor mensen met DSD. Daarnaast is er steeds meer discussie over de medische noodzaak van genitale operaties bij kinderen. Onderstaande onderzoeken hebben als doel een kwaliteitsstandaard DSD te ontwikkelen en het aantal genitale operaties bij kinderen in Nederland in kaart te brengen.
De aanleiding van dit onderzoek is een door de Tweede Kamer aangenomen motie van Bergkamp/Van den Hul (2019) waarin wordt opgeroepen te onderzoeken in welke mate niet medisch noodzakelijke ingrepen plaatsvinden bij jonge kinderen met DSD.
Daarom richten de onderzoekers zich op het verkrijgen van inzicht in het aantal genitale operaties bij kinderen met DSD/Intersekse in Nederland. Naast inzicht in de aantallen is duiding van de cijfers met behulp van kwalitatief onderzoek belangrijk om trends te kunnen ontdekken en verklaren. Tot slot, zullen de onderzoekers ouders, kinderen, medisch specialisten en andere professionals interviewen om inzicht te krijgen in factoren die hebben geleid tot het besluit tot een operatie, dan wel tot het uitstellen of afzien ervan.
Titel: Omvang en trends in genitale operaties bij kinderen met DSD/Intersekse in Nederland sinds 2015
Projectleider: dr. S. van Dulmen – Nivel
Samenwerkingspartners: het Zorginstituut (dr. Christel van Dijk), het Expertisecentrum DSD van het Radboud UMC, leden van de klankbordgroep en de als co-onderzoeker participerende patiënten met DSD/Intersekse
Looptijd: 12 maanden
Bekijk de projectpagina
Lees de eindrapportage van de verkenning kwaliteitsstandaard DSD
Heteroseksualiteit is nog steeds de norm, ook in de zorg en het sociaal domein. Daarom is gezondheidsonderzoek nodig specifiek gericht op mensen met een homoseksuele of biseksuele oriëntatie.
Zo kunnen mensen met verschillende seksuele oriëntaties gestimuleerd worden om zich seksueel en sociaal gezond te ontwikkelen en kunnen ziektes als anuskanker en hiv worden voorkomen. Ook het risico op suïcide wordt kleiner. Bekijk onderstaande onderzoeken die gericht zijn op deze doelgroepen:
Hiv-positieve homomannen hebben relatief vaak anuskanker. Bij een kwart tot een helft van deze mannen zijn al voorstadia te zien. Net als bij baarmoederhalskanker worden deze afwijkingen veroorzaakt door HPV, het humane papillomavirus. Prof. dr. Jan Prins (Amsterdam UMC, locatie AMC) vertelt dat een HPV-vaccinatie helaas niet voorkomt dat succesvol behandelde voorstadia weer terugkomen.
Lees het interview met professor Jan Prins
PrEP is een pil die een hiv-infectie kan voorkomen. Onderzoek van de GGD Amsterdam heeft aangetoond dat PrEP in de praktijk goed toepasbaar is.
Bekijk de projectpagina
Bekijk de projectpagina
Bekijk de projectpagina
Onder zorgprofessionals is er nog veel onwetendheid over Vrouwelijke Genitale Verminking (VGV). Hoe is deze verminking te herkennen, welke vormen zijn er en hoe bied je goede zorg aan besneden vrouwen en meisjes? ZonMw financiert onderzoek naar VGV over o.a. de multidisciplinaire herstelzorg en draagt bij aan de verspreiding van kennis en inzicht en het bespreekbaar maken van VGV onder zorgprofessionals. Zo kunnen we het beleid en de zorgpraktijk verbeteren.
Bekijk de projectpagina
Bekijk de projectpagina
Bekijk de projectpagina