Onderzoek naar COVID-19-vaccinatie bij mensen met een longtransplantatie

Toen de eerste verhalen uit China kwamen over het nieuwe coronavirus in januari 2020, heb ik nog een paar dagen gedacht dat het allemaal wel zou meevallen. Ik dacht dat het virus niet zomaar in Nederland zou komen, maar dat viel flink tegen. Binnen een paar dagen was het coronavirus in ons land en het viel helemaal niet mee.

Tot februari 2020 hield ik mij bezig met de diagnostiek en behandeling van virale infecties. Mijn patiënten waren óf gewone mensen met een bijzonder virus, zoals HIV of hepatitis, óf bijzondere patiënten, zoals transplantatie patiënten met een ‘gewoon virus’, zoals een verkoudheid.

Toen de pandemie losbarstte werd mijn leven ineens overgenomen door het bijzondere SARS-CoV-2 virus. Ik belandde in een achtbaan van testen en infectiepreventie protocollen. Binnen drie weken nadat de eerste Nederlander met dit virus werd gevonden, had ik het zelf ook. Ik werd tegelijk met acht collega’s op hetzelfde moment geïnfecteerd en werd ziek. Een paar dingen waren voor mij meteen duidelijk. Ten eerste: dit virus is besmettelijker dan ik ooit had bedacht en ten tweede: zelfs als je gezond bent, heb je geen enkele garantie dat je het er goed vanaf brengt.

We zagen vrij snel dat mensen met afweerstoornissen vaker en ernstiger ziek werden en mensen met een longtransplantatie in het bijzonder. Zij blijken kwetsbaarder te zijn voor het coronavirus. Het virus wordt namelijk ingeademd in het getransplanteerde orgaan en elk virus dat de luchtwegen binnenkomt kan schade aanrichten zeker het bijzonder gevaarlijke coronavirus. Bovendien zijn mensen met een longtransplantatie gevoeliger voor infectie dan mensen die bijvoorbeeld een niertransplantatie of levertransplantatie hebben gehad. Dit komt omdat zij meer medicatie tegen afstoting krijgen

Toen vaccinaties beschikbaar kwamen, vond iedereen dat long-getransplanteerden zo snel mogelijk gevaccineerd moesten worden. Tegelijkertijd werd de vraag of vaccinatie deze groep wel goed zou kunnen beschermen. Het was al bekend dat long-getransplanteerden minder goed beschermd zijn tegen bijvoorbeeld griep of waterpokken na een vaccinatie. De nieuwe coronavaccins leken heel goed te werken, maar ze waren niet uitgetest bij mensen met een afweerstoornis. Onderzoek was dus nodig. 

Daarom zijn wij met de collega’s van de longtransplantatie in het UMCG en in het Erasmus MC met de collega’s van de virologie in Rotterdam begonnen met ons onderzoek, dat we COVALENT hebben genoemd. Het Erasmus en het UMCG zijn de twee grootste longtransplantatie centra van Nederland, dus we konden in deze twee ziekenhuizen het grootste deel van de getransplanteerden bereiken. We hebben een aantal patiënten geselecteerd die mee wilde werken aan het onderzoek. Achteraf lijkt het erop dat bijna iedere long-getransplanteerde mee had willen doen. Iedereen wilde zo snel mogelijk gevaccineerd worden en weten of hij/zij beschermd is.

Helaas kunnen we die laatste vraag nog niet beantwoorden. We kunnen van alles meten, maar het is nog niet duidelijk hoeveel antistoffen en cellen er nodig zijn voordat iemand niet meer ziek wordt. Het onderzoek is nog in volle gang en we leren elke maand meer over dit virus en over de werking van de vaccinaties. We houden onze deelnemers en onze collega’s op de hoogte van onze ontdekkingen en als er resultaten zijn om te delen, doen we dat zeker.

Bekijk hier alle blogs uit de blogserie.

Over het COVID-19 programma vaccinstudies

Eind 2020 heeft ZonMw in samenwerking met het RIVM in opdracht van het ministerie van VWS het deelprogramma COVID-19 Vaccinstudies opgezet. Dit programma richt zich op de ontwikkeling van kennis die direct bruikbaar is voor behandelaars en patiënten,  en kan bijdragen aan besluitvorming over de inzet van COVID-19 vaccins in Nederland. In december 2020 startte de subsidieronde ‘Urgente onderzoeksvragentraject vaccinstudies’. Het onderzoek richt zich hierbij op de optimalisatie van COVID-19 vaccinatie bij kwetsbare groepen. Er zijn 8 studies gefinancierd die onderzoek doen naar COVID-19 vaccinatie bij patiënten met een verstoord immuunsysteem door bijvoorbeeld aanleg, ziekte, medicatie, of transplantatie.

Tekst:Coretta van Leer-Buter
Eindredactie: COVID-team ZonMw