Mobiele menu

Voorbereid op gezinshereniging

Projectomschrijving

Gezinshereniging bij vluchtelingengezinnen veroorzaakt naast vreugde en blijdschap ook regelmatig complexe problemen. Denk bijvoorbeeld aan het niet kunnen delen van traumatische ervaringen, de hoge kosten van gezinshereniging en de afhankelijkheid van na-reizigers van hun partner. Deze factoren kunnen leiden tot spanningen tussen ouders onderling en tussen ouders en kinderen. In 2017 was 47% van het totale aantal asielverzoeken een gezinshereniger.

Doel

Ter preventie van deze problemen ontwikkelde de GGD Gelderland-Zuid een aanpak of handleiding die mensen voorbereidt op een gezinshereniging, zodat de mogelijke risico’s van gezinshereniging door middel van gesprekken, kennis en bewuste keuzes zoveel mogelijk voorkomen kunnen worden.

Resultaten

Het onderwerp gezinshereniging blijkt vaak onderbelicht, het gaat om grote aantallen mensen en er is nog weinig kennis. Daarnaast is aangetoond dat gezinshereniging invloed heeft op de gezondheid, het welzijn, onderwijs, werk en participatie van nieuwkomers. Het blijkt dat er behoefte is aan extra informatie en handvatten voor de begeleiding.

Tegenwoordig zijn er meer nieuwkomers die gezinshereniging aanvragen of via gezinshereniging Nederland bereiken, dan nieuwkomers die zelfstandig asiel verkrijgen. Naar schatting heeft 75% van de nieuwkomers te maken met gezinshereniging. Ondanks dat het om een grote groep gaat, is er weinig aandacht voor de gevolgen van gezinshereniging en hoe gezinnen hierin te begeleiden.

Het resultaat van dit project is een verslag, handreiking en gesprekstool. Gesprekken met gezinsherenigers en ketenpartners onderstrepen het belang van betere begeleiding aan nieuwkomers zowel vóór als na de gezinshereniging. Hopelijk is de vervolgstap dat ook beleidsmakers gezinshereniging op de agenda (blijven) zetten. Uit ons onderzoek is gebleken dat gezinshereniging ingewikkelde materie is. Het gaat om moeilijkheden die binnen de privésfeer van een gezin kunnen afspelen, waarmee de gezinsherenigers weinig naar buiten treden.

Moeilijkheden zijn vaak te voorkomen

Ons onderzoek laat daarnaast zien dat deze moeilijkheden die binnen herenigde gezinnen kunnen optreden, in veel gevallen te voorkomen zijn wanneer gezinsleden tijdig begeleiding krijgen. We kennen nu de risico’s en bieden tools om dit bespreekbaar te maken met gezinsherenigers. Hen goed voorbereiden werkt veerkracht versterkend. Preventie zou daarom veel aandacht moeten krijgen.

Het verslag geeft uitgebreide achtergrondinformatie, plaatst gezinshereniging in een context en geeft een beschrijving van de problematiek waar gezinsherenigers mee te maken kunnen krijgen. De handreiking, gebaseerd op dit verslag, geeft beknopte informatie voor iedereen die werkt met gezinsherenigers. De ontwikkelde gesprekstool biedt concrete tips en voorbeeldvragen ter geheugensteun tijdens een gesprek.

Onderzoeks- en praktijkprojecten

Veel vluchtelingen in Nederland ervaren psychische problemen en/of hebben een trauma opgelopen. Daarom financieren de Stichting tot Steun VCVGZ en ZonMw gezamenlijk 4 onderzoeksprojecten en 8 praktijkprojecten gericht op het verbeteren van psychosociale zorg en ondersteuning aan statushouders.

Afbeelding

Verslagen


Eindverslag

Voorbereid op gezinshereniging

Het onderwerp gezinshereniging blijkt vaak onderbelicht, het gaat om grote aantallen mensen en er is nog weinig kennis. Daarnaast is het aangetoond dat gezinshereniging invloed heeft op de gezondheid, welzijn, onderwijs, werk en participatie van nieuwkomers. Een complicerende factor blijkt dat voor- en nareizigers zelf geen actieve vraag formuleren over dit onderwerp en niet gewend zijn met vreemden over problemen te spreken. Uit gesprekken met hen en professionals die met voor- en nareizigers te maken krijgen, blijkt dat er behoefte is aan extra informatie en handvatten voor de begeleiding.
Tegenwoordig zijn er meer nieuwkomers die gezinshereniging aanvragen of via gezinshereniging Nederland bereiken, dan nieuwkomers die zelfstandig asiel verkrijgen. Naar schatting hebben 75 procent van de nieuwkomers te maken met gezinshereniging. Ondanks dat het om een grote groep gaat, is er weinig aandacht voor de gevolgen van gezinshereniging en hoe gezinnen hierin te begeleiden.
In de praktijk werd door medewerkers van de GGD Gelderland Zuid ervaren dat gezinshereniging lang niet altijd makkelijk verloopt. Er was weinig kennis en informatie beschikbaar over hoe nieuwkomers te begeleiden die met gezinshereniging te maken hebben.
Vanuit deze constatering is met subsidie van ZonMw een praktijkonderzoek op basis van literatuur en interviews met de doelgroep gestart. Hierin is intensief samengewerkt met landelijke en lokale partners.
Het resultaat hiervan is een verslag, handreiking en gesprekstool. Gesprekken met gezinsherenigers en ketenpartners onderstrepen het belang van betere begeleiding aan nieuwkomers zowel vóór als na de gezinshereniging. Hopelijk is de vervolgstap dat ook beleidsmakers gezinshereniging op de agenda (blijven) zetten. Uit ons onderzoek is gebleken dat gezinshereniging ingewikkelde materie is. Het gaat om moeilijkheden die binnen de privésfeer van een gezin kunnen afspelen, waarmee de gezinsherenigers weinig naar buiten treden.
Ons onderzoek laat daarnaast zien dat deze moeilijkheden die binnen herenigde gezinnen kunnen optreden, in veel gevallen te voorkomen zijn wanneer gezinsleden tijdig begeleiding krijgen. We kennen nu de risico’s en bieden tools om dit bespreekbaar te maken met gezinsherenigers. Hen goed voorbereiden werkt veerkracht versterkend. Preventie zou daarom veel aandacht moeten krijgen.
Het verslag geeft uitgebreide achtergrondinformatie, plaatst gezinshereniging in een context en geeft een beschrijving van de problematiek waar gezinsherenigers mee te maken kunnen krijgen. De handreiking, gebaseerd op dit verslag, geeft beknopte informatie voor iedereen die werkt met gezinsherenigers. De ontwikkelde gesprekstool biedt concrete tips en voorbeeldvragen ter geheugensteun tijdens een gesprek.

Het project “voorbereid op gezinshereniging” heeft als beoogd eindresultaat een praktische handreiking voor professionals en vrijwilligers die met gezinsherenigers werken. Deze handreiking vormt een leidraad voor een proactief gesprek met de voorreiziger,het gezin en/ of de na-reiziger. In de eerste fase van het onderzoek zijn zowel in de literatuur als middels interviews (met verpleegkundigen van de GGD en met gezinsherenigers zelf) de noodzakelijke ingrediënten verzameld voor de handreiking. Deze bevindingen zijn met behulp van de experts van de klankbordgroep verbreed naar andere professionals.
In de tweede fase wordt de handreiking geschreven, getest en weer bijgesteld.

Samenvatting van de aanvraag

In 2017 was het aandeel nareizigers ofwel gezinsherenigers op het totaal aantal vluchtelingen 47 procent. Vluchtelingengezinnen die te maken hebben met gezinshereniging krijgen te maken met een aantal specifieke risico’s die de aanleiding vormen voor het doorontwikkelen en implementeren van de interventie “Voorbereid op gezinshereniging” De meeste vluchtelingen hebben ingrijpende gebeurtenissen meegemaakt, zoals oorlog, geweld en marteling. Dit heeft impact op hun fysieke en psychische gezondheid. De lange wachttijd in de periode vóór de hereniging levert stress op en deze beïnvloedt de gezondheid en integratie van referenten (de statushouders in Nederland die de hereniging aanvragen) en de gezondheid van de gezinsherenigers. Voor alleenstaande minderjarige vluchtelingen (AMV-ers) geldt dat het verlangen naar gezinshereniging, in combinatie met de onbegrijpelijkheid van de procedure de volledige aandacht van veel amv’s vraagt. Dit kan ten koste gaan van hun integratie en participatie in Nederland. Na de hereniging kunnen het niet kunnen delen van ervaringen kan leiden tot spanningen tussen partners. Dit heeft grote invloed op de gezinsdynamiek. Regelmatig is er sprake van een afhankelijkheid van de nareizende partner van de referent, wat goed kan uitpakken, maar ook kwetsbaar kan maken. De relatie tussen ouder en kind is na de hereniging vaak complex vanwege veranderde rollen. Een alleenstaande AMV-er moet na de hereniging met zijn of haar ouders weer wennen aan de kindrol. Tegelijkertijd moeten ook de ouders weer wennen aan hun ouderrol, terwijl hun kind is veranderd en vaak een steunende oppakt ten behoeve van taal en integratie van de ouders. Zulke situaties kunnen leiden tot opvoedingsproblemen of overbelasting van de amv. Signaleren is lastig, omdat mensen niet snel hun problemen delen. Gezinsherenigers zijn relatief jong en vaak vrouw. Zwangerschappen kunnen een negatieve invloed hebben op de integratie van de vrouw. Er kan niet vanuit worden gegaan dat gezinsherenigers voldoende zijn voorgelicht en geïnformeerd, zij verblijven kort in een AZC. Gezinshereniging brengt hoge kosten met zich mee en daardoor een groot risico op armoede en schulden. De afhankelijkheid van gezinsherenigers van hun partner kan nog versterkt worden door communicatieproblemen. Vanwege het minder goed de taal spreken regelt de partner veel. Gezinshereniging is van groot belang voor het welzijn en de gezondheid van vluchtelingen. Het samenzijn als familie, steun hebben aan elkaar en compleet zijn, is belangrijk voor de integratie en een krachtige beschermende factor. Vluchtelingengezinnen die te maken hebben met gezinshereniging krijgen te maken met een aantal specifieke risico’s, die hierboven uiteengezet zijn. Complicerende factor in dit geheel is dat de vluchtelingen zelf geen actieve vraag formuleren over deze problematiek en men niet gewend is over problemen te spreken, laat staan hier actief hulp bij te vragen. Deze problematiek vraagt om een structurele interventie die pro-actief ingezet wordt en die mensen voorbereidt, zodat de risico’s van gezinshereniging via gesprekken, kennis en bewuste keuzes zoveel mogelijk voorkomen kunnen worden. Daarnaast vraagt het verbetering in de signalering en versterking van de ondersteuning bij de problematiek van gezinshereniging. Vanuit de GGD Gelderland- Zuid is een gespreksmodel ontwikkeld welke we als handleiding willen doorontwikkelen, samen met de doelgroep en met ketenpartners in zorg, welzijn en onderwijs. Daarna willen we deze handleiding regionaal implementeren in de werkwijze van de jeugdgezondheidszorg en landelijk onder de aandacht brengen bij andere jeugdgezondheidszorg instellingen. De onderdelen van dit praktijkproject zijn: -Het doorontwikkelen en beschrijven van het gesprek over gezinshereniging als vast onderdeel van de intake en zo nodig vervolggesprekken bij JGZ; - Versterking van de signalering van problematiek bij gezinshereniging bij vrijwilligers en professionals door kennisdeling; -Doorverwijs mogelijkheden voor ondersteuning (begeleiding en zo nodig behandeling) beschrijven en communiceren Aan het eind van dit project is een handleiding geschreven van het gespreksmodel "voorbereid op gezinshereniging". Deze wordt geïmplementeerd in Gelderland-Zuid en landelijk onder de aandacht gebracht Daarnaast is een bijeenkomst georganiseerd voor betrokken ketenpartners om kennis en handelingsperspectieven rondom deze problematiek te vergroten. Hier zal ook de sociale kaart op dit thema worden gepresenteerd. Deze zal ook verspreid worden via de geeigende kanalen van de JGZ en de partners. Met behulp van een klankbordgroep van statushouders en ketenpartners wordt de interventie doorontwikkeld. Studenten worden betrokken om interviews te houden.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
636601011
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2019
2020
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
K. Hoondert
Verantwoordelijke organisatie:
GGD Gelderland Zuid