Psychosociaal functioneren bij Syrische statushouders: incidentie en schaalbare (vroeg-) signalering met een mobiel audio-instrument (SCALES-S)

Sinds het uitbreken het conflict in Syrië heeft Europa, waaronder ook Nederland, een groot aantal Syrische vluchtelingen opgenomen. Veel Syriërs hebben traumatische gebeurtenissen meegemaakt, en worden blootgesteld aan allerlei dagelijkse moeilijkheden en beperkingen. In vergelijking tot de algemene Nederlandse bevolking komen bij Syrische vluchtelingen dan ook vaker psychische klachten zoals somberheid en nervositeit voor. Psychische klachten zorgen voor veel persoonlijk leed, en beperken het dagelijks functioneren en de integratie van vluchtelingen in sterke mate. Het is echter onduidelijk wat de incidentie en ernst is van specifieke psychische stoornissen onder Syrische statushouders in Nederland. Het verbeteren van toegang tot zorg voor Syrische vluchtelingen is een belangrijk doel van het EU STRENGTHS onderzoek (coördinator: VU hoofdaanvrager), waarin 15 internationale partners samenwerken om schaalbare psychosociale programma’s uitgevoerd door getrainde Syrische lekenhulpverleners aan te bieden aan Syrische vluchtelingen in 8 landen waaronder Nederland. Binnen STRENGTHS wordt echter geen onderzoek uitgevoerd naar de incidentie van psychosociale problemen bij Syrische statushouders, en naar schaalbare en gevalideerde strategieën voor (vroeg-)signalering en detectie van psychosociale problemen. Bij de start van STRENGTHS interviewden de aanvragers 38 Syrische statushouders in Nederland. De geïnterviewde vluchtelingen noemden problemen met taal en communicatie tussen zorgverlener en cliënt als een van de belangrijkste barrières tot zorg. Recent ontwikkelde Audio computer-ondersteunde zelfinterview (ACASI) apps, maken het mogelijk vragenlijsten en interviews in de moedertaal op tablet of smartphone af te nemen zonder tussenkomst van een tolk, en ook bij analfabeten. ACASI is onderzocht bij vluchtelingen met veelbelovende resultaten, maar werd nog niet toegepast of onderzocht in Nederland. Het doel van het SCALES-S (SchAaLbarE Signalering Statushouders-STRENGTHS) project is het vaststellen van de incidentie van psychosociale problemen (depressieve stoornissen, angststoornissen, PTSS, en suïcidaliteit; deelstudie 1), het bepalen van de accuratesse en afkapwaarden van de Syrisch-Arabische versies van verschillende screeningsinstrumenten voor de (vroeg-)signalering van psychosociale problemen bij Syrische statushouders (deelstudie 2). Hiertoe zal in deelstudie 1 een aselecte steekproef van 402 Syrische statushouders worden geworven bij wie psychosociale problemen, zoals depressie, angst, posttraumatische stressklachten en suïcidaliteit en verminderd dagelijks functioneren worden vastgesteld middels screeninsinstrumenten. Deze instrumenten zullen worden afgenomen met tablets met behulp van de mobiele audio-gestuurde zelfinterview screeningstool MAPSS (Multi-Adaptive Psychological Screening Software). Een deel van de deelstudie 1 deelnemers (232 statushouders), met aanvullende werving vanuit het STRENGTHS onderzoek, zullen worden uitgenodigd voor een semi-gestructureerd klinisch interview, om de accuratesse van in deelstudie 1 gebruikte Arabischtalige screeningsinstrumenten te bepalen. In deelstudie 3 wordt door middel van kwalitatieve interviews onderzocht in hoeverre de MAPSS tool voor psychische klachten bij Syrische statushouders acceptabel en bruikbaar is voor de eindgebruikers (Syrische statushouders, zorgverleners die deelnamen aan studie 1 en klantmanagers van de gemeenten). Syriërs met expertise in de ICT en klinische psychologie maken deel uit van de projectgroep. Tevens zal een expert- en ervaringsgroep van Syrische vluchtelingen direct betrokken zijn bij de opzet en uitvoering van de studie. Cofinanciering voor het huidige project is beschikbaar binnen het EU H2020 STRENGTHS project. De resultaten en gevalideerde materialen (afkapwaarden en algoritmes voor screeners en de digitale ACASI audio-bestanden) zullen beschikbaar worden gemaakt voor verschillende stakeholders waaronder klantmanagers van de gemeenten, POH-GGzers, huisartsen, GGZ-instellingen, maatschappelijk werkers en geestelijk verzorgers.